Προσκυνημα στον Ιερο Ναο Προφητη Ηλια στο Σιναπλη, τοπο καταγωγης των Μεσσουνιωτων

Η επιθυμία συγγενών από τη Σίνδο, να επισκεφθούν τις προγονικές τους εστίες, ήταν η αιτία μιας τέταρτης επίσκεψης μου στο Σιναπλή της Ανατολικής Ρωμυλίας, στις 7 Μαΐου 2012.

Στην πλατεία του Σιναπλή φθάσαμε νωρίς το πρωί. Προσπαθήσαμε να συνεννοηθούμε με τους ανθρώπους, όταν μια κυρία μας οδήγησε στον αδελφό της, στο προαύλιο της εκκλησίας του χωριού, του Προφήτη Ηλία. Ο νεαρός Νίκο, με καταγωγή του παππού του  Μάρκου, από τη Σάρτζα (Μεσσούνη), μιλούσε λίγα Ελληνικά και έτσι βρέθηκε το κλειδί της εκκλησίας.

Η εκκλησία είναι κοντά στην πλατεία, πίσω από το δημοτικό σχολείο.
Εξωτερικά ο ναός είναι ένα πολύ λιτό κτίσμα, όμως το επιβλητικό διώροφο καμπαναριό με τις ξύλινες πόρτες, που αποτελεί και την είσοδο στον αύλειο χώρο, προμηνύει ότι κάτι σοβαρό, αξιόλογο και θαυμαστό κρύβεται στο εσωτερικό του ναού.

Πάνω από τη χαμηλή κεντρική είσοδο, που είναι σκεπασμένη με κεραμοσκεπή, υπάρχει εξωτερική, σε καλή κατάσταση, τοιχογραφία του Προφήτη Ηλία.

Πρώτη μου φορά βρέθηκα στο εσωτερικό του ναού και δεν θα ξεχάσω ποτέ αυτή τη στιγμή. Η συγκίνηση μου μεγάλωσε όταν είδα το κλειδί. Ήταν το ίδιο εκείνο κλειδί που χρησιμοποιούσαν για το άνοιγμα της πόρτας οι προπαππούδες μας. Η ίδια βαριά ξύλινη πόρτα άνοιξε, σχετικά εύκολα, με δύο γύρους του σκουριασμένου κλειδιού.

Στην πρώτη δρασκελιά δάκρυσα, είδα τον πρόναο, χαμηλοτάβανο άδειο, έχοντας ένα γραφείο-δωμάτιο δεξιά, άδειο και κείνο. Έκανα το σταυρό μου, προσπέρασα τη μεγάλη πόρτα ξανασταυροκοπήθηκα, σκούπισα τα δάκρια που έφθασαν στα μάγουλά μου και παρατήρησα το μεγαλείο  του εσωτερικού του ναού.

Φωτεινός, με πολλά παράθυρα, τρίκλιτη βασιλική χωρίς τρούλο, θαυμάσια προσκυνητάρια δεξιά και αριστερά, ένα σιδερένιο μανουάλι με ακίδες για τις λαμπάδες, ένα άλλο στρογγυλό με άμμο για τα κεριά. Θαυμάσιος ο άμβωνας, ο θρόνος (δεσποτικό) και τα ψαλτήρια.

Σκαλιστά κιονόκρανα, έξι σειρές στασίδια, τρεις κρεμασμένοι πολυέλαιοι, μπροστά στο ιερό τρία μεγάλα ξύλινα μανουάλια για τις μεγάλες λαμπάδες της λειτουργίας, που στη βάση τους, με Ελληνική γραφή, αναφέρονται οι δωρητές: Στη μια πλευρά του τετράγωνου κορμού γράφει, ΘΩΜΑς , ΓΕΟΡΓΙς, στην άλλη πλευρά σε δυο σειρές, ΣΤΟΥΓΙΑΝΙ, ΓΕΟΡΓΙ, ΓΙΑΝΙ, ΒΑΣΗΛΙ, ….ΟΣΤΑ, ΘΑΝΑΣΗ, ΧΡΙΣΤΟΥ, ΝΙΚΟΥ και στον κυλινδρικό κορμό που δεν τον έχω φωτογραφίσει συνολικά, διακρίνω ονόματα όπως ΠΕΤΡΙ, ΝΑΝΟΥ, ΔΙΜΙΤΡΙ, ΓΙΑΝΙ, ΜΙΧΑΛΙ και το έτος κατασκευής 1855.

Το τέμπλο, με σκαλισμένα βημόθυρα, αγιογραφημένη την ωραία πύλη με τον παντοκράτορα και της εκπληκτικής τέχνης αγιογράφησης των  αρχαγγέλων των δύο εισόδων του ιερού βήματος. Πάνω από την ωραία πύλη ο εσταυρωμένος με τους λέοντες εκατέρωθεν.

Όλα στη θέση τους, όπως τα προσκύνησαν και τα άφησαν, μετά την τελευταία λειτουργία, περιμένουν και πάλι τους κτήτορες, τους παππούδες μας. Μόνο οι κινητές εικόνες λείπουν. Απουσιάζουν όλες οι κινητές  εικόνες από το τέμπλο.

Δεξιά και αριστερά στο  Άγιο Βήμα τοποθετημένες νέες εικόνες του Χριστού και της Παναγίας και ψηλά στο δωδεκάορτο τοποθετημένες μερικές για τις ανάγκες της λειτουργίας. Στα κενά  των εικόνων άσπρα κουρτινάκια, που στολίζουν και το δεσποτικό. Στη δεξιά μεριά του τέμπλου στραβοκρεμασμένο ένα  μόνο καντήλι, περιμένει και τα άλλα, οι θέσεις  που τα συγκροτούσαν χάσκουν αδειανές.

Μέσα στο ιερό, ο Εσταυρωμένος με τις Μαρίες δεξιά και αριστερά. μονοκόμματη κατασκευή, ύψους περίπου ενός μέτρου.

Η Αγία Τράπεζα, επιμελώς σκεπασμένη, προστατεύεται από τους σουβάδες που πέφτουν συνεχώς, είναι όμως στολισμένη με εικόνες Αγίων.

Ο Παντοκράτορας απουσιάζει και αυτός από το ταβάνι της εκκλησίας.
Ρώτησα το νεαρό για τις εικόνες, είπε πως μάλλον τις έκλεψαν. Εύχομαι να βρίσκονται σε κάποιο Βουλγαρικό θρησκευτικό μουσείο.

Πάνω από τον πρόναο, στο εσωτερικό του ναού, είναι ο άνετος γυναικωνίτης. Υπερυψωμένος στο κέντρο, με μια σειρά στασίδια στην αριστερή πλευρά. Ανεβαίνεις με εσωτερική σκάλα από δεξιά μετά την είσοδο, όπου υπάρχει μικρή παράπλευρη είσοδος και  έξοδος από το ναό. Μάλλον τη χρησιμοποιούσαν οι γυναίκες.

Όταν ανέβηκα στο γυναικωνίτη φαντάσθηκα την Εκκλησία γεμάτη με ανθρώπους. Χίλιες οκτακόσιες ψυχές είχε το Σιναπλή. Ντυμένοι οι άντρες με τα μπόζα βαπουτούρια και οι γυναίκες με τις γιορτινές  τσούκνες. Σε κάποιο στασίδι θα καθόταν ο παππούς  Ηλίας ο Τόρτουρας και στο γυναικωνίτη η γιαγιά Γιαννούλα, κρατώντας από το χέρι τον μικρό Χρήστο, τον πατέρα μας.

Το δάπεδο ήταν πέτρινο, πρόσφατα όμως έχει τοποθετηθεί τσιμέντο. Τα επιχρίσματα πέφτουν και από τα σπασμένα τζάμια τα πουλιά έκαναν φωλιές στον γυναικωνίτη.

Λειτουργεί σπάνιες φορές, χωρίς μόνιμο ιερέα. Η προσπάθεια όμως για αξιοπρεπή εμφάνιση είναι εμφανής. Όπως μας δήλωσε ο Νίκο, ο νεαρός που μας εξυπηρέτησε, έχει διατεθεί ένα σοβαρό κονδύλι από τα Ευρωπαϊκά Προγράμματα και περιμένουν τη συντήρηση  του ναού.

Είναι διαπιστωμένο ότι η Εκκλησία κτίσθηκε από Έλληνες το 1837. Οπωσδήποτε αναφέρεται η χρονολογία, με Ελληνική γραφή, στα πόδια του εσταυρωμένου, που είναι πάνω από την ωραία πύλη.

Η συντήρηση από  ειδικούς είναι απαραίτητη. Μια αμμοβολή στους τοίχους του ναού και στο καμπαναριό θα αναδείξει και την εξωτερική τέχνη των πετράδων μαστόρων εκείνης της εποχής και με πόσο μεράκι, κόπο και θυσίες, έκτισαν το ναό τους οι πρόγονοί μας. Η χρονολογία 1931, που υπάρχει  εξωτερικά, ψιλά, πάνω από την είσοδο του ναού, σημειώθηκε από μαστόρους που σοβάτισαν αυτό το τμήμα.

Ο Νίκο μας επιφύλαξε μια  τελευταία μεγάλη έκπληξη.  Έξω από το ιερό, στην αριστερή πλευρά, όπως βλέπουμε την ανατολή, είναι τάφος Έλληνα ιερέα και στη δεξιά τάφος Βούλγαρου ιερέα. Η επιτύμβια στήλη γράφει: Ο ΔΟΥΛΟς ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΒΑΣΙΛΙΣ ΠΑΥΛΟC ΤΟΥ ΗΒΑΝΥ ΦΟΝΕΥΘΙς 1913.

Ήθελα να την ξηλώσω, σκέφθηκα όμως ότι το μνημείο αυτό πρέπει να μείνει στη θέση του. Το σεβάστηκαν οι νέοι κάτοικοι του Σιναπλή και μας το δείχνουν, θυμίζει πραγματική και όχι ψεύτικη ιστορία.

Ζήτησα να επισκεφθούμε το νεκροταφείο, που είναι ανατολικά έξω από το χωριό, να δω τους τάφους που άφησαν πίσω τους οι Σιναπλιώτες, φεύγοντας το 1924 και υπάρχουν και σήμερα.

Ήθελα  να φωτογραφίσω τις επιτύμβιες στήλες, τους σταυρούς.  Όμως επειδή τα χόρτα ήταν πολύ μεγάλα  και έκρυβαν τους τάφους, δεν επιχειρήσαμε να πάμε.
Υποσχέθηκα όμως στον προπάππο μου το Χρήστο, ότι θα επανέλθω, κατάλληλη εποχή, να ψάξω τον τάφο του και να ανάψω ένα κερί, από την καινούργια πατρίδα, στην τελευταία του κατοικία.

Οι τάφοι των προγόνων μας μπορεί να είναι χορταριασμένοι, σώζονται όμως και οι επιγραφές μαρτυρούν την παρουσία τους. Σε μία από αυτές γράφει: Ο ΔΟΥΛΟς ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΣΗΔΕΡΙς ΓΗΑΝΤΣΟΥ ΧΑΡΟΥΔΙ 1908 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 1.

Ίσως είναι ένα μάθημα και για μας τους Σιναπλιώτες της Μεσσούνης, που κακώς εξαφανίσαμε στο χωριό μας τα μνήματα των Βουλγάρων, των Μουσουλμάνων και το τζαμί, λες και αν ήταν στον τόπο τους, θα μας δημιουργούσαν πρόβλημα.

Εύχομαι τα κονδύλια της Ευρωπαϊκής Ένωσης να συντήρησαν και να ανακαίνισαν το μεταβυζαντινό ναό των παππούδων μας, για να θυμίζει σε όλους ότι το Σιναπλή δημιουργήθηκε, κτίσθηκε και κατοικήθηκε από Έλληνες.

Σιναπλιώτες τους αποκαλούν τώρα, μετακινήθηκαν αναγκαστικά από το 1906 μέχρι το 1924, στα νέα σύνορα της Πατρίδας τους, της Ελλάδας και κατοίκησαν, κυρίως στη Μεσσούνη Κομοτηνής, στο Πολύκαστρο Κιλκίς, στη Σίνδο Θεσσαλονίκης, στην Κοιλάδα και στη Φιλιππούπολη Λάρισας, μικρότερες δε ομάδες σε πολλές πόλεις και χωριά της Βόρειας Ελλάδα και της Θεσσαλίας. 
 

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.