«Προσεχως εμεις μεγαλωνουμε»
Η συμβολή του προγράμματος εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων στη Θράκη είναι αδιαμφισβήτητη. Συνεχώς δραστήριο, την περίοδο 2002-2007, το Πρόγραμμα Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων παρήγαγε εκπαιδευτικά υλικά για τις τρεις τάξεις του Γυμνασίου. Τα υλικά αυτά συνόδευαν μέθοδοι διδασκαλίας, που ανατρέπουν την από καθέδρας διδασκαλία, αξιοποιώντας τη διδασκαλία σε ομάδες και τη μέθοδο project. Το 2012 ξεκίνησε η πιλοτική, δηλαδή η εφαρμογή των υλικών σε περιορισμένο αριθμό σχολείων της Θράκης για τρία χρόνια.
Ένας από τους καρπούς του εν λόγω εγχειρήματος ήταν και το βιβλίο «Προσεχώς εμείς μεγαλώνουμε. Μαρτυρίες εκπαιδευτικών για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας» το οποίο σήμερα θα παρουσιαστεί στην Κομοτηνή, στο πατάρι του Δημοκρίτειου βιβλιοχαρτοπωλείου, στην οδό Δημοκρίτου, στις 7.30 το απόγευμα. Το βιβλίο θα παρουσιάσουν οι Δημήτριος Βλάχος, Σύμβουλος Φιλολόγων Ν. Ροδόπης, Ζωή Γαβριηλίδου, καθηγήτρια Γλωσσολογίας Δ.Π.Θ. και Σπύρος Κιοσσές, διδάκτωρ Φιλολογίας, θα προλογίσουν οι υπεύθυνες του Προγράμματος Εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων Άννα Φραγκουδάκη και Θάλεια Δραγώνα ενώ θα παρευρεθεί και η συγγραφική ομάδα του βιβλίου.
Στο βιβλίο αυτό ο λόγος δίνεται στους εκπαιδευτικούς που εφάρμοσαν την Πιλοτική στο μάθημα της λογοτεχνίας. Το μάθημά τους βασίστηκε στη διδασκαλία θεματικών και ειδολογικών ενοτήτων και στην ανάγνωση ολόκληρων βιβλίων και όχι αποσπασματικών κειμένων, με τελικό σκοπό την ενεργοποίηση των μαθητών και την παραγωγή δικού τους λόγου. Στο συγκεκριμένο βιβλίο οι εκπαιδευτικοί καταθέτουν την εμπειρία τους από τη συμμετοχή τους στο Πρόγραμμα, εστιάζουν στους μαθητές και στις αντιδράσεις τους, αναφέρουν χαρακτηριστικά επεισόδια από τα μαθήματά τους, καταγράφουν τις προσδοκίες, τις ανασφάλειες και τις αγωνίες τους, παρουσιάζουν τα αποτελέσματα της δουλειάς τους.
Χρήστος Δανιήλ «Μέσα από τη συμμετοχή μας στο πιλοτικό αυτό πρόγραμμα βγήκαμε όλοι μας ωριμότεροι»
«Ο στόχος μας ήταν μέσα από αυτό το βιβλίο, να μπορέσει να γνωστοποιηθεί όλη αυτή η προσπάθεια, σε ένα ευρύτερο κοινό»
«Δεν είναι ένα επιστημονικό κείμενο αλλά ένα βιωματικό κείμενο»
Επικεντρώνοντας στο περιεχόμενο του βιβλίου ο κ. Δανιήλ υπογράμμισε πως το βιβλίο έχει πολλούς «ήρωες». Δεν είναι ένα επιστημονικό κείμενο αλλά ένα βιωματικό κείμενο με τους εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν στο πρόγραμμα να καταγράφουν τις προσωπικές τους μαρτυρίες. «Δεν υπάρχει ανάλογο βιβλίο στην ελληνική βιβλιογραφία, όπου ο λόγος να δίνεται στους εκπαιδευτικούς. Συνήθως έχουμε κάποια βιβλία πανεπιστημιακών για το πώς θα πρέπει να γίνονται τα μαθήματα, αλλά εδώ έχουμε την αντίστροφη πορεία» εξηγεί: «εμείς θέλαμε να δώσουμε την εικόνα των μαθητών και έτσι να γνωστοποιηθεί όλη αυτή η διαδικασία, τα αποτελέσματά της, και οι αντιδράσεις των μαθητών» διευκρινίζοντας παράλληλα πως «είναι ένα βιβλίο που δεν αφορά μόνο τη μειονότητα. Στη θέση των παιδιών της μειονότητας θα μπορούσε να είναι οποιοσδήποτε μαθητής στην ελληνική επικράτεια».
«Για ένα διάστημα τριών μηνών, τα παιδιά διδασκόταν ορισμένα κείμενα που είχαν ένα ενιαίο θεματικό αντικείμενο»
Ερωτηθείς σχετικά με τις αντιδράσεις των μαθητών που συμμετείχαν στο πρόγραμμα ο κ. Δανιήλ αποκάλυψε πως ήταν από θετικές έως ενθουσιώδεις διευκρινίζοντας παράλληλα πως η συμμετοχή των μαθητών στο πρόγραμμα ήταν εθελοντική. «Τα παιδιά ήξεραν ότι έπαιρναν μέρος σε ένα πιλοτικό πρόγραμμα κι ότι υπάρχει μεγάλη διαφοροποίηση σε σχέση με το πώς κάναμε μέχρι τότε το μάθημα» τονίζοντας παράλληλα πως «δούλευαν σε ομάδες, καλλιέργησαν σχέσεις μεταξύ τους, ανέπτυξαν δεξιότητες και πέραν από αυτές της ομιλίας ή της γραφής. Και μόνο το γεγονός ότι διαφοροποιήθηκαν, ότι δεν είχαν να αποστηθίσουν ύλη ή να εξεταστούν με τον συμβατικό τρόπο εξέτασης στο σχολείο νομίζω ότι ήταν στοιχεία που πατήσαμε εμείς και έτσι είχαμε μια πολύ θετική αντίδραση από τους μαθητές».
Ο κ. Δανιήλ δεν παρέλειψε να αναφερθεί και στον «ιδιαίτερο» τρόπο που αντιμετώπιζε τη λογοτεχνία το πρόγραμμα. «Αυτό που κάναμε είναι να βρούμε τη λογοτεχνία ως ένα αντικείμενο που αφορά την ίδια τη ζωή των παιδιών και έτσι εξετάσαμε όχι κείμενα κάποιου συγκεκριμένου συγγραφέα, δεν ήταν ο σκοπός μας να διδαχθεί οπωσδήποτε ο Καβάφης» υπογράμμισε χαρακτηριστικά προσθέτοντας πως «ο σκοπός μας ήταν να διδαχθούν λογοτεχνικά κείμενα που αφορούν τους μαθητές. Άρα, βλέπαμε τα κείμενα μέσα από τις ενότητες. Δεν ήταν αποσπασματική ή τυχαία η διδασκαλία ενός κειμένου, αλλά για ένα διάστημα τριών μηνών, τα παιδιά διδασκόταν ορισμένα κείμενα που είχαν ένα ενιαίο θεματικό αντικείμενο. Μέσα σ’ αυτή τη θεματική ενότητα, προτείναμε εμείς να διδαχθούν συγκεκριμένα κείμενα. Ο εκπαιδευτικός προσάρμοζε τις δικές μας προτάσεις στις ανάγκες κάθε τάξης. Η ίδια θεματική ενότητα σε κάποιο σχολείο στην Ξάνθη ή σε ένα γυμνάσιο στην Κομοτηνή είχε διαφορετικά κείμενα γιατί ο κάθε εκπαιδευτικός διάλεγε με βάση τους δικούς του μαθητές και κριτήριο αν ένα κείμενο ταιριάζει, αν θα τους αρέσει ή όχι. Έτσι διαλέξανε κείμενα από όλη τη γκάμα που προσφέρει η νεοελληνική λογοτεχνία, αλλά όχι μόνο νεοελληνική λογοτεχνία. Υπήρχαν και κείμενα μεταφρασμένα από την παγκόσμια λογοτεχνία, κείμενα που αφορούν, που μπορούν να μιλήσουν στην ψυχή των παιδιών. Συμμετείχαμε μέσα σ’ αυτόν τον ενιαίο τρόπο διδασκαλίας, ακόμη και τραγούδια, ακόμη και κινηματογραφικές ταινίες, που έχουν το ίδιο αντικείμενο με τη θεματική ενότητα που εξέταζαν».
«Το πρόγραμμα εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων είναι ενεργό στη Θράκη και τα αποτελέσματα τα ζείτε»
Καταλήγοντας, ο επιμελητής του βιβλίου υπογράμμισε τις «ευεργετικές» επιδράσεις που έχει το πρόγραμμα εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων γενικότερα τονίζοντας πως για να έχεις αποτελέσματα όταν παρεμβαίνεις σε ένα πεδίο, όπως είναι η συγκεκριμένη μαθητική κοινότητα, πρέπει η παρέμβαση αυτή να είναι συλλογική. «Δεν θα πρέπει να αφορά ένα μάθημα, δεν μπορεί να είναι αποσπασματική, πρέπει να υπάρχει μια συνέχεια, μια συνοχή, μια συνέπεια. Ευτυχώς, όλα αυτά τα χρόνια, με κάποιες διακοπές, το πρόγραμμα εκπαίδευσης Μουσουλμανοπαίδων είναι ενεργό στη Θράκη και τα αποτελέσματα τα ζείτε κι εσείς. Στην κοινότητά σας έχουμε παιδιά που έχουν αποφοιτήσει από τα ελληνικά πανεπιστήμια. Υπάρχει όντως αυτό το κενό στην εκπαίδευση. Αυτό είναι ένα πρόγραμμα που θα μπορούσε να έχει μια ευρύτερη εφαρμογή. Μπορεί το συγκεκριμένο να απευθύνεται στα παιδιά της συγκεκριμένης μειονότητας, αλλά με ελάχιστη διαφοροποίηση θα μπορούσε να αφορά τα παιδιά όλης της ελληνικής επικράτειας. Υπάρχουν πάρα πολλά κενά που πρέπει να συμπληρωθούν στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Η δικιά μας η παρέμβαση, η έκδοση αυτού του βιβλίου, έρχεται να ενισχύσει το διάλογο σ’ αυτή τη διαδικασία. Και προφανώς θα πρέπει να συνεχιστεί το πρόγραμμα, και προφανώς θα πρέπει η όποια προσπάθεια να μην είναι αποσπασματική, θα πρέπει να έχει μια εξέλιξη σε βάθος χρόνου. Μόνο σε βάθος χρόνου όταν επενδύεις στην παιδεία μπορείς να δεις αποτελέσματα» ανέφερε χαρακτηριστικά κλείνοντας.
Ελένη Χοντολίδου «Αν καταφέρεις να εφαρμόσεις κάτι στη Θράκη, μπορείς να το εφαρμόσεις παντού»
Στο ίδιο μήκος κύματος και η έτερη επιμελητής του βιβλίου, η κ. Ελένη Χοντολίδου η οποία σημείωσε για την έκδοση πως είναι περίπου η πρώτη φορά που οι ίδιοι οι εκπαιδευτικοί μιλούν όχι με επιστημονικό αλλά βιωματικό λόγο για αυτά που έχουν ζήσει και καταθέτουν τις εμπειρίες τους. «Η Θράκη, ξέρετε, είναι το δυσκολότερο πεδίο σε εκπαιδευτικό επίπεδο, που μπορεί να φανταστεί κανείς» τόνισε για να επισημάνει πως «αν καταφέρεις να εφαρμόσεις κάτι στη Θράκη, μπορείς να το εφαρμόσεις παντού. Είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντικό λοιπόν που πολλοί εκπαιδευτικοί ανταποκρίθηκαν θερμά στην πιλοτική εφαρμογή, γιατί το πρόγραμμα της λογοτεχνίας αλλά και άλλων μαθημάτων εφαρμόζεται στα σχολεία μετά το κανονικό ωράριο στην ενισχυτική διδασκαλία. Αυτοί οι εκπαιδευτικοί εφάρμοσαν το πρόγραμμα της λογοτεχνίας επί τρία χρόνια σαν να είναι το κανονικό πρόγραμμα του σχολείου. Άρα αυτό έχει κάποια μεγαλύτερη βαρύτητα».
«Αποδείχθηκε ότι τα παιδιά δεν μπορούσαν να καταλάβουν τη λογοτεχνία με τον τρόπο που διδασκόταν στα σχολεία»
Μία βαρύτητα που ήδη αποδίδει καρπούς αφού όπως σημείωσε η κ. Χοντολίδου, η απογοήτευση που υπήρχε όλα αυτά τα χρόνια γιατί τα παιδιά δεν μπορούσαν να καταλάβουν λογοτεχνία – και όχι μόνο λόγω των προβλημάτων γλώσσας που ενδεχομένως αντιμετώπιζαν- με την εφαρμογή του προγράμματος αντιστράφηκε σε αισιοδοξία. «Προφανώς αποδείχθηκε ότι δεν μπορούσαν να καταλάβουν τη λογοτεχνία με τον τρόπο που διδασκόταν στα σχολεία. Αυτό κάναμε λοιπόν εμείς, δοκιμάσαμε έναν καινούργιο τρόπο» παρατήρησε προσθέτοντας πως η αντίδραση των παιδιών ήταν πολύ καλή και αυτό είναι που μας γέμισε αισιοδοξία. Τα παιδιά ανταποκρίθηκαν, δανείστηκαν βιβλία και όπως προαναφέραμε συμμετείχαν σε δραστηριότητες. Τα παιδιά μας έδειξαν ότι αγαπούν τη λογοτεχνία και όχι μόνο μπορούν να ανταποκριθούν στις δραστηριότητες που τους βάζαμε αλλά επέφεραν και ένα πολύ ωραίο αποτέλεσμα».
Τέλος αναφερόμενοι στους νέους ορίζοντες που ανοίγονται μέσω του συγκεκριμένου εγχειρήματος η κ. Χοντολίδου εξέφρασε την άποψη πως «φτιάξαμε μια καλή «μαγιά» με αυτούς τους 7 εκπαιδευτικούς που συμμετέχουν στο βιβλίο. Είναι εξαιρετικής ποιότητας εκπαιδευτικοί με επιμονή και κέφι για αυτό που κάνουν. Η ελπίδα μας είναι ο συγκεκριμένος τρόπος διδασκαλίας να γενικευθεί σε όλες τις τάξεις των σχολείων».
Οι συγγραφείς του βιβλίου
Συγγραφείς του βιβλίου «Προσεχώς Εμείς Μεγαλώνουμε. Μαρτυρίες εκπαιδευτικών για τη διδασκαλία της λογοτεχνίας» είναι οι: Μαρία Αλεξίου, Βενετία Αποστολίδου, Χρήστος Δανιήλ, Αλέξανδρος Δημαράς, Ελπινίκη Μουτίδου, Ζωή Μπάρμπα, Φωτεινή Νεστορίδου, Αντώνης Στεργίου, Έλενα Χατζή, Ελένη Χοντολίδου. Την επιμέλεια της έκδοσης είχαν οι Χρήστος Δανιήλ και Ελένη Χοντολίδου.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
