Παροντες το υπουργειο Παιδειας και η elite των ευρωπαικων πανεπιστημιων

Ξεκινούν την Παρασκευή οι εργασίες της 46ης Συνόδου Πρυτάνεων και Προέδρων Δ.Ε. των Ελληνικών Πανεπιστημίων στην Αλεξανδρούπολη, όπου θα συμμετέχουν από κυβερνητικής πλευράς η υπουργός Μαριέτα Γιαννάκου, ο υφυπουργός Σπύρος Ταλιαδούρος, ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Αντρέας Καραμάνος και ο ειδικός γραμματέας Δημήτρης Σκιαδάς. Από πλευράς ευρωπαίων θα λάβουν μέρος ο γενικός εισηγητής της τελευταίας Διυπουργικής Συνόδου του Βερολίνου, οι πρόεδροι των Γερμανών και των Γάλλων Πρυτάνεων και ο πρόεδρος της Παγκόσμιας Οργάνωσης Γαλλοφωνίας, στην οποία η Ελλάδα θα συμμετέχει ως πλήρες μέλος από το τέλος του έτους. Ο πρύτανης του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης, Ιωάννης Σχινάς δεν κρύβει την ικανοποίησή του για το ενδιαφέρον του υπουργείου Παιδείας αλλά και για την ευρωπαϊκή διάσταση που αποκτά η Σύνοδος των Πρυτάνεων. Προϊδεάζοντας για τα οικονομικά και θεσμικά θέματα που θα συζητηθούν μίλησε στον ΠτΘ για τη φύση των προβλημάτων της ανώτατης παιδείας που έχουν ευρωπαϊκό κι όχι στενά εθνικό χαρακτήρα.

Ο κ. Σχινάς αναφέρθηκε στη συνάντηση των πρυτάνεων όλων των ελλήνων, όπως σχολιάζει χαρακτηριστικά, δεδομένης και της συμμετοχής του πρύτανη του Πανεπιστημίου της Κύπρου. «Η Σύνοδος συμπίπτει με μια πολύ κρίσιμη φάση γι’ αυτό και ο πρύτανης του Πανεπιστημίου Κύπρου θα συμμετάσχει μόνο την πρώτη μέρα και τη δεύτερη θα επιστρέψει στην Κύπρο για να ψηφίσει.

Συμμετέχουν 22 πανεπιστήμια της Ελλάδας και ένα της Κύπρου».

Η κρίση του πανεπιστήμιου

Για τον κ. Σχινά το πανεπιστήμιο, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, περνά μία κρίση ταυτότητας, άμεσα συνδεδεμένη με τη χρηματοδότηση. «Το ευρωπαϊκό πανεπιστήμιο πέρασε μία φάση αναθεώρησης, κυρίως δομικής και λιγότερο στόχων, μετά το Μάη του 1968. Το πανεπιστήμιο των καθηγητών ξανάγινε universitas, πέρασε στο πανεπιστήμιο της συμμετοχής κι αυτό εκδηλώθηκε σε θεσμικές μεταρρυθμίσεις, αλλού ριζικότερες, αλλού λιγότερο σε βάθος. Το ζήτημα είναι αν η εποχή που έχει ως αφετηρία το Μάη του ’68 συνεχίζεται ή μήπως βρίσκεται στο τέλος της και περνάμε μία νέα μεταβατική εποχή για τα πανεπιστήμια.

Το ευρωπαϊκό πανεπιστήμιο είναι δημόσιο κι έχει δύο άξονες, την ακαδημαϊκή ελευθερία και το πανεπιστημιακό άσυλο».

Η οικουμενικότητα του χαρακτήρα του πανεπιστημίου μεταφράζεται σε αρχές που πέρασαν στην παιδεία, παρόλο που τις συναντούμε κύρια στην οικονομία. «Η βασικότερη αρχή είναι η ανταγωνιστικότητα. Δεν έχει νόημα να αξιολογούμε φαινόμενα όπως η εμπορευματοποίηση της παιδείας και να λέμε αν είναι καλά και να χαιρόμαστε ή να τα θεωρούμε καταστροφικά και να πενθούμε. Είναι μονόδρομος να τα αποδεχτούμε διασώζοντας ωστόσο τη διαχρονική ουσία του πανεπιστημίου, δηλαδή την ακαδημαϊκή ελευθερία σε όλα τα επίπεδα και το πανεπιστημιακό άσυλο, που είναι θεμελιώδης έννοια για το πανεπιστήμιο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι έννοια απόλυτη».

Προβλήματα – στόχοι

Με τα υπάρχοντα προβλήματα το ζητούμενο για τον πρύτανη του ΔΠΘ είναι να οριστεί το πανεπιστήμιο. «Τι σημαίνει επιστήμη, τι σημαίνει μετάδοση γνώσης, τι σημαίνει παραγωγή γνώσης, δηλαδή έρευνα. Είναι ζητήματα που δεν είναι δεδομένα. Ποια είναι η σχέση της επιστήμης με την τεχνολογία και δεν εννοούμε την τεχνολογία των εφαρμοσμένων επιστημών, αλλά τον τρόπο προσέγγισης του κάθε επιστητού.

Ο σύγχρονος πολιτισμός εξακολουθεί να χρειάζεται το πανεπιστήμιο, αυτό το μεγαλειώδες προϊόν του ευρωπαϊκού πολιτισμού, ή μήπως η γνώση μπορεί να μεταδίδεται από επαγγελματικές σχολές και η έρευνα να προάγεται από ερευνητικά κέντρα; Ποια θα πρέπει να είναι η κατανομή της μετάδοσης και της παραγωγής της γνώσης ανάμεσα στο δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα;»

Σε επίπεδο στόχων ο κ. Σχινάς θέτει τα εξής ερωτήματα, προκειμένου να προσδιορίσει τον βασικότερο: «Ο κοινωνικός ρόλος του πανεπιστημίου είναι ο ίδιος με παλαιότερα; Ποια πρέπει να είναι η σχέση της πανεπιστημιακής παιδείας με την επαγγελματική αποκατάσταση των πτυχιούχων; Μπορεί να αποσυνδεθεί; Μήπως πρέπει να βρεθεί μία χρυσή τομή; Ασφαλώς η παραγωγή πτυχιούχων ανέργων και η παραγωγή επιστημονικού προλεταριάτου είναι φαινόμενα κοινωνικά απευκταία, αλλά είναι στο χέρι του νομοθέτη και του πανεπιστημίου να τα καταργήσει και είναι ευκταίο να καταργηθούν με θυσία άλλων σπουδαίων αξιών του πανεπιστημίου;»

Στη συνέχεια ο κ. Σχινάς περνά στα θέματα οργάνωσης. Ένα σκέλος της είναι η άντληση πόρων. «Το δεύτερο σκέλος είναι θεσμικό. Ποιο θα πρέπει να είναι το status των διδασκόντων; Ποια θα πρέπει να είναι η ροή του πανεπιστημιακού δυναμικού; Σε ποιο βαθμό συμβιβάζεται η μονιμότητα και η ασφάλεια σταδιοδρομίας με την αξιοκρατία και την ακαδημαϊκή ελευθερία; Ποιος είναι λειτουργικά και ακαδημαϊκά ο ορθότερος τρόπος κατανομής της λήψης αποφάσεων μέσα στο πανεπιστήμιο, ανάμεσα στις ομάδες που συγκροτούν την ακαδημαϊκή κοινότητα; Είναι μείζονα προβλήματα που δεν έχουν έτοιμες λύσεις και ο όρος πειραματισμός ηχεί αρνητικά. Ωστόσο, διαχρονικά στην Ευρώπη, η παιδεία είναι ο κατεξοχήν χώρος διοικητικών πειραματισμών».

Οι σημαντικότερες ιδιομορφίες των προβλημάτων που εμφανίζει η ανώτατη παιδεία στην Ελλάδα είναι δύο για τον πρύτανη του Δημοκριτείου: «Η μία είναι η ταύτιση του πανεπιστημιακού πτυχίου με την κοινωνική άνοδο ή με την παραμονή σε υψηλή κοινωνική θέση, το οποίο αποτελεί τον πόθο του συνόλου των ελληνικών οικογενειών και το δεύτερο είναι το σπουδαίο εφεύρημα του franchising ξένων πανεπιστημίων μέσω εθνικών κερδοσκοπικών ιδιωτικών επιχειρήσεων».

Οι πλέον αρμόδιοι να συζητήσουν για το παρόν και το μέλλον της ανώτατης παιδείας θα βρεθούν από αύριο στην Αλεξανδρούπολη, όπως γίνεται αντιληπτό και από το πρόγραμμα της Συνόδου.

Μαρία Αμπατζή

Υ.Γ.: Το πρόγραμμα της Συνόδου δημοσιεύεται στη σελ. 13

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.