Μια προσφορα στους ερασιτεχνες της σκηνης

ʼνοιξε το βράδυ της Τρίτης η αυλαία του περιφερειακού σεμιναρίου θεατρικής παιδείας, που διοργανώνει η ΝΕΛΕ Ν. Ροδόπης, και θα ολοκληρωθεί στις 30 Ιουνίου. Οι τέσσερις εισηγητές, Ελένη Καραμπέτσου, Νίκος Αρμάος, Ηρακλής Λογοθέτης και Νίκος Φαρμασώνης, έχουν πολύχρονη και σημαντική πορεία στο χώρο του θεάτρου και γενικότερα των τεχνών και ανέλαβαν να προσεγγίσουν το θέμα «Ευρωπαϊκό Θέατρο – από τον Γκόγκολ στον Λόρκα»

Η πρώτη ημέρα ξεκίνησε με τη γνωριμία των συμμετεχόντων μεταξύ τους αλλά και με τους εισηγητές. Οι περισσότεροι έχουν μια ερασιτεχνική σχέση με το θέατρο, ασκούν τις επαγγελματικές τους δραστηριότητες και κρατούν σε ένα ξεχωριστό χώρο στη ζωή και το χρόνο τους την ενασχόλησή τους με το θέατρο.

Από την Πέλλα μέχρι το Δοξάτο Δράμας, οι θεατρόφιλοι προσπάθησαν με χιούμορ να εξηγήσουν, εν συντομία, τη σχέση τους με τη σκηνή, «σανιδώθηκα» ήταν το ρήμα που κυκλοφόρησε στην αίθουσα, ενώ παράλληλα ξετυλίγονταν τα επαγγελματικά τους καθήκοντα: καθηγητές, δικηγορίνα και ηθοποιός, τραπεζικός, τοπογράφος μηχανικός, ζωγράφος, καραγκιοζοπαίχτης, ήταν μερικά από τα επαγγέλματα, ενώ παίρνουν μέρος και μαθήτριες του 4ου Γυμνασίου Κομοτηνής που συμμετέχουν στην θεατρική ομάδα του σχολείου τους. Μια μεγάλη μερίδα των ερασιτεχνών έχει αναπτύξει ιδιαίτερες σχέσεις, με το παιδικό θέατρο, ενώ πολλοί από αυτούς ασχολούνται και με άλλες τέχνες όπως είναι ο κινηματογράφος και η μουσική.

Τους συμμετέχοντες ανέλαβε να υποδεχτεί και να τους εξηγήσει το πρόγραμμα ο προϊστάμενος της ΝΕΛΕ Ροδόπης και οικοδεσπότης του σεμιναρίου, κ. Βασίλης Πετανίδης. Ο σκηνοθέτης κ. Νίκος Αρμάος και ο συγγραφέας- κριτικός θεάτρου κ. Ηρακλής Λογοθέτης ήταν οι πρώτοι που είχαν επαφή με τους συμμετέχοντες. Από την Κομοτηνή το «παρών» έδωσαν οι θεατρικές ομάδες «Γυναίκα και Δημιουργία», «Θεατρική Ομάδα της Πολιτιστικής Κίνησης Ν. Ροδόπης», «Ομάδα Safak» που ασχολείται με το θέατρο ανάγνωσης και η ομάδα του 4ου Γυμνασίου Κομοτηνής.

Για τα σεμινάρια του θεάτρου και το θέατρο γενικότερα ο ΠτΘ συνομίλησε με τον ηθοποιό, σκηνοθέτη και δάσκαλο υποκριτικής, κ. Νίκο Αρμάο, και με τον συγγραφέα, κριτικό θεάτρου και λογοτεχνίας, μουσικό κ. Ηρακλή Λογοθέτη.

Ν. Αρμαος:

«Το θέατρο είναι το τελευταίο μετερίζι που μας έχει απομείνει»

ΠτΘ: Ποιος είναι ο στόχος ενός σεμιναρίου που συγκεντρώνει ανθρώπους που αγαπούν το θέατρο, από όλη τη Βόρεια Ελλάδα;

Ν.Α.: Το γεγονός ότι υπάρχουν άνθρωποι που ενδιαφέρονται και ασχολούνται με το θέατρο, για μας τους επαγγελματίες του θεάτρου είναι ό,τι καλύτερο θα μπορούσε να μάς τύχει. Φαίνεται ότι στην εποχή μας και την πατρίδα μας το θέατρο αρέσει πάρα πολύ, ο κόσμος ασχολείται πάρα πολύ, υπάρχουν πολλές ερασιτεχνικές ομάδες, με αποτέλεσμα να αναλογεί σχεδόν μία ομάδα σε κάθε σχολείο, λαμβάνοντας υπόψιν και τις θεατρικές ομάδες των σχολείων. Είναι μια απασχόληση του ελεύθερου χρόνου των ανθρώπων, γεγονός πολύ σημαντικό, γι’ αυτό και οφείλουμε να το αντιμετωπίσουμε όσο πιο σοβαρά γίνεται. Με αυτόν τον τρόπο αναδεικνύονται και τα νέα ταλέντα στο χώρο του θεάτρου, από ερασιτεχνικές ομάδες, στη σκηνογραφία, τη σκηνοθεσία, την υποκριτική και κυρίως στη συγγραφή κι αυτή είναι η ελπίδα του θεάτρου.

ΠτΘ: Η σοβαρή αντιμετώπιση σημαίνει μια ιδιαίτερη προσοχή από την πολιτεία, ειδικά στον τομέα της εκπαίδευσης;

Ν.Α.: Δεν ξέρω τι άλλο μπορεί να κάνει η πολιτεία από τη στιγμή που γίνονται αυτά τα σεμινάρια, τα οποία διαδραματίζουν ένα αρκετά σημαντικό ρόλο στο χώρο τους. Το ζήτημα είναι να ασχολούνται με το ερασιτεχνικό θέατρο οι άνθρωποι που πραγματικά ενδιαφέρονται και να μην φτάσουμε στο σημείο να ασχολούνται οι πάντες.

Για τους ανθρώπους που δυναμικά αφιερώνουν τον ελεύθερο χρόνο τους σε αυτή την απασχόληση θεωρώ ότι γίνεται ό,τι είναι εφικτό.

ΠτΘ: Διατελέσατε καλλιτεχνικός διευθυντής στα ΔΗΠΕΘΕ Καλαμάτας και Πάτρας. Πριν λίγες ημέρες πραγματοποιήθηκε στη Χίο συνάντηση των καλλιτεχνικών διευθυντών. Γίνεται πλέον λόγος για μικρότερη συμμετοχή του καλλιτεχνικού διευθυντή κι ενίσχυση των αρμοδιοτήτων των διοικητικών συμβουλίων. Θεωρείτε ότι αυτή η έκβαση μπορεί να συνιστά λύση στα αυξημένα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα ΔΗΠΕΘΕ;

Ν.Α.: Δεν ξέρω αν θα είναι λύση και δεν το γνωρίζω. Τα μεγάλα προβλήματα προκαλεί η κατάχρηση των πραγμάτων. Στην προκειμένη περίπτωση, ο ρόλος του καλλιτεχνικού διευθυντή και αυτός των διοικητικών συμβουλίων πρέπει να είναι αρμονικά αλληλοεξαρτώμενοι. Η λύση δεν βρίσκεται σε μια υπερβολική δόση εξουσίας στον καλλιτεχνικό διευθυντή, ο οποίος ουσιαστικά δεν έχει τα μέσα να ασκήσει αυτήν την εξουσία, αλλά ούτε στο να δοθεί εκ νέου δυνατότητα στη διοίκηση ενός ΔΗΠΕΘΕ με θέματα που δεν είναι της αρμοδιότητάς του, όπως είναι κάποιοι περιορισμοί, οι οποίοι πολλές φορές επιβάλλονται στους καλλιτεχνικούς διευθυντές για λόγους ανεξήγητους. Μια αναδιανομή των εξουσιών ίσως να είναι η πιο ενδιαφέρουσα εξέλιξη.

ΠτΘ: κ. Αρμάο, έχετε διαδραματίσει ποικίλους ρόλους σε σχέση με το θέατρο, ηθοποιός, σκηνοθέτης, δάσκαλος, καλλιτεχνικός διευθυντής. Βρεθήκατε άρα αντιμέτωπος με την αναζήτηση του θεατρικού κειμένου. Θεωρείτε ότι υπάρχει ένδεια κειμένων, γιατί βλέπουμε να επαναλαμβάνονται έργα ελληνικά πολυανεβασμένα ή γνωστές πετυχημένες συνταγές κι εύκολα αναγνωρίσιμες από το κοινό.

Ν.Α.: Δεν υπάρχει ένδεια, πολλές φορές όμως υπάρχει έλλειψη φαντασίας. Υπάρχει κάτι πολύ σημαντικό σε ό,τι αφορά τα επιχορηγούμενα από το κράτος θέατρα. Πρέπει να υπάρχει η δυνατότητα, οι άνθρωποι που ασχολούνται με τη διεύθυνση των θεάτρων, ή οι εισηγητές δραματολογίου να λαμβάνουν υπόψιν τις παραμέτρους του πολιτισμού και των αναγκών της συγκεκριμένης πόλης. Δίνονται πάρα πολλά χρήματα σε αυτά τα θέατρα, όχι για να ανεβάζουν μικρά ασήμαντα εργάκια, αλλά για να μπορέσουν να διδάξουν την θεατρική τέχνη.

Τα πράγματα πρέπει να ξεκινήσουν με μια μέθοδο τέτοια, ώστε να μπορέσει να επικοινωνήσει το κοινό με το θέατρο και αν είναι δυνατόν σιγά – σιγά να θεωρήσει και να καταλάβει ότι το θέατρο είναι ένα κομμάτι της ζωής του. Το θέατρο αυτή τη στιγμή είναι το τελευταίο μετερίζι που μας έχει απομείνει, απέναντι σε μια μαζική παραγωγή και κατανάλωση ειδών και προϊόντων υλικών. Όλα αυτά πρέπει να μορφοποιηθούν με τέτοιο τρόπο, ώστε ο κόσμος να καταλάβει πόσο σημαντική είναι η παρουσία αυτών των θεατρικών οργανισμών, επαγγελματικών και ερασιτεχνικών.

Δεν ζητάμε από τους ερασιτέχνες να κάνουν τις μεγάλες τομές, αλλά υπάρχουν ορισμένοι φωτισμένοι ερασιτέχνες, οι οποίοι έχουν κάνει εξαιρετικά πράγματα. Ο Κάρολος Κουν ξεκίνησε ουσιαστικά από ερασιτεχνικό θέατρο, το θέατρο του Κολεγίου, για να καταλήξει να γίνει ένα πολύ προοδευτικό θέατρο στην εποχή του.

ΠτΘ: Για να κρατηθεί ως χώρος δημιουργίας και ανακούφισης το θέατρο, χρειάζεται να διατηρήσει τον παιδευτικό και όχι τον εμπορικό του χαρακτήρα. Όταν αρχίσουν να μετριούνται τα εισιτήρια που κόβονται εκπίπτει από το ρόλο του το θέατρο;

Ν.Α.: Ακριβώς. Πίσω απ’ το μέτρημα αναζητείστε τα διοικητικά συμβούλια.

Το θέατρο έχει τη δυνατότητα να προσφέρει στις μικρές επαρχιακές πόλεις μια μεγάλη ποικιλία επιλογών θεατρικών, η οποία μπορεί να διαμορφώσει την πόλη σ’ ένα μικρό θεατρικό κέντρο και να της προσδώσει και μια ιδιαίτερη ταυτότητα. Να επανέρθει και η θεατρική τελετουργία του θεατή, που ντύνεται με τα καλά του για να πάει στο θέατρο, ώστε να ευχαριστηθεί και ο ίδιος και να αλλάξει τη ζωή του. Στις μικρές πόλεις είναι μια ενδιαφέρουσα διαδικασία και καλό είναι να μην την χάσουμε. Όχι βέβαια ότι αυτό είναι το παν.

Η. Λογοθετης:

«Ο ερασιτέχνης είναι πιο ελεύθερος κι αυτό με συναρπάζει»

ΠτΘ: Είναι η πρώτη σας εμπειρία από σεμινάρια της ΝΕΛΕ;

Η.Λ.: Η δική μου εμπειρία αρχίζει πριν από έξι χρόνια και μέχρι τώρα έχω κάνει περίπου 80 σεμινάρια σε όλη την Ελλάδα. Ήταν, αλήθεια, ένα συνταρακτικό μάθημα για μένα, δεδομένου ότι γνώρισα από κοντά την αγάπη και το πάθος του ερασιτέχνη, που είναι μία πρωτογενής πηγή δημιουργίας για το θέατρό μας, μακριά από επαγγελματικές συμβάσεις, ρουτίνα συμβολαίων, φόβο ταμείου, μόχθο αγοράς. Ο ερασιτέχνης είναι πιο ελεύθερος κι αυτό με συναρπάζει.

ΠτΘ: Οι ερασιτέχνες μένουν στην ερασιτεχνική επαφή τους με το θέατρο ή επιθυμούν να μεταπηδήσουν στον επαγγελματικό χώρο, αρχής γενομένης από μία σχολή θεάτρου;

Η.Λ.: Μερικές φορές το κάνουν κι αυτό. Δεν είναι κακό να υπάρχει μια αλληλομετακίνηση. ʼλλοι, ωστόσο, επειδή δεσμεύονται και από επαγγέλματα που δεν θέλουν ή δεν μπορούν να αφήσουν, προτιμούν το θέατρο στον αστερισμό του ερασιτεχνισμού, δηλαδή σαν μια ελεύθερη και ποιοτική ενασχόληση.

ΠτΘ: Κάποιοι που καταθέτουν την ψυχή τους στο θέατρο, θεωρούν ότι όταν το κάνουν με συνέπεια και συνείδηση μπορεί αυτό να χαρακτηριστεί επαγγελματικό. Υπάρχουν σχήματα ερασιτεχνικά που βάζουν εισιτήριο στις παραστάσεις. Δεν θα έπρεπε να υπάρχουν κάποια όρια κι ένας μπούσουλας;

Η.Λ.: Ένας μπούσουλας ασφαλέστατα κι ένα διαχωριστικό όριο. Ο ερασιτέχνης που μετέρχεται τις μεθόδους του επαγγελματία στην ουσία ξεπέφτει, είναι σαν έκπτωτος βασιλιάς. Ο ερασιτέχνης πρέπει να διαφυλάξει τον ερασιτεχνισμό ακριβώς ως μία κόχη, μια όαση ελευθερίας. Ο συναγωνισμός με το επαγγελματικό θέατρο σε επίπεδο σκηνογραφίας, μουσικής, νομίζω ότι τον εκθέτει σε ένα αγώνα που τους όρους του έχουν θεσπίσει άλλοι και δεν έχει πιθανότητες να βγει νικητής.

ΠτΘ: Στο θέατρο συστήνονται ομάδες ερασιτεχνικές, θίασοι επαγγελματικοί, πραγματοποιούνται σεμινάρια θεάτρου, γίνονται βήματα, έστω και μικρά. Στον τομέα του κινηματογράφου υπάρχει ένα μεγάλο κενό. Ως άνθρωπος που έχει ασχοληθεί με την 7η τέχνη νιώθετε από κοντά την ένδεια στις σπουδές;

Η.Λ.: Τόσο στο θέατρο, όσο και στον κινηματογράφο είμαστε από τις ελάχιστες ευρωπαϊκές χώρες όπου δεν έχουν συσταθεί οι αντίστοιχες ακαδημίες, με αποτέλεσμα να υπάρχει ένα κενό.

Ήδη, οι σπουδές στη Σχολή Σταυράκου στον κινηματογράφο θεωρούνται αδιαβάθμητες, δηλαδή δεν μπορούν να υπαχθούν σε κάποια τυπική κλίμακα της εκπαίδευσης.

Το ίδιο ισχύει και στο θέατρο όπου δεν υπάρχει ακαδημία θεάτρου. Είναι προφανής η ανάγκη οργάνωσης και ο ρόλος της πολιτείας περισσότερο από αναγκαίος.

Από την άλλη πλευρά, υπάρχει το Φεστιβάλ Ερασιτεχνών του Αιγαίου, υπάρχουν ερασιτεχνικές ενώσεις κινηματογραφιστών, οι οποίες προτιμούν να διασυνδέονται απευθείας με αντίστοιχα ευρωπαϊκά κέντρα, παρά με τα ελλείποντα, δυστυχώς, ελληνικά. Είναι ένα πρόβλημα που πρέπει να αντιμετωπίσουμε και ιδιαίτερα το υπουργείο Πολιτισμού.

ΠτΘ: Είστε σύμφωνος με κινήσεις όπως το πρόγραμμα «Πάμε σινεμά;» των υπουργείων Πολιτισμού και Παιδείας, με μαθητικές ταινίες, όπου η απονομή των βραβείων έλαβε χώρα σε τέσσερις ελληνικές πόλεις παρουσία και πολιτικών;

Η.Λ.: Αυτή η πολιτική διάσταση, τόσο πρόχειρη στην έκφρασή της και τόσο επίφοβη στην προοπτική της είναι ένας μεγάλος κίνδυνος.

Η πολιτικοποίηση της τέχνης πρέπει να γίνεται από τον ίδιο τον καλλιτέχνη, στο βαθμό που ο ίδιος επιθυμεί και όχι εκβιαστικά. Γι’ αυτό το λόγο διατηρώ πολλές επιφυλάξεις απέναντι σε τέτοιες ενέργειες.

ΠτΘ: Υπάρχει και η άλλη πλευρά που λέει ότι τα παιδιά έρχονται σε μια πρώτη άμεση επαφή με ένα χώρο που μέχρι τότε τον γνώριζαν ως θεατές της σκοτεινής αίθουσας.

Η.Λ.: Σωστά, μα η ερασιτεχνική δημιουργία, όπως και η κατάθεση μαρτυρίας, ντοκουμέντων, όσο αδέξια κι αν είναι, είναι πολύ σημαντική. Για να διατηρηθεί όμως πρέπει να μείνει ανεπηρέαστη και μεθοδευμένη μόνο από τους ίδιους τους δημιουργούς.

ΠτΘ: Απ’ τα όσα αναφέρατε σε σχέση με το θέατρο και τον κινηματογράφο, να συμπεράνω ότι έχουμε μάθει στην Ελλάδα να δεχόμαστε τα μικρά κομμάτια αντί να διεκδικούμε ένα ολόκληρο στην εκπαίδευση;

Η.Λ.: Εδώ υπάρχει μία κανονική σχιζοφρένεια. Από τη μία η τέχνη θεωρείται σχιζοφρένεια και από την άλλη σπαταλώνται ελάχιστα χρήματα γι’ αυτήν.

Αν θεωρείται πολυτέλεια, ας σπαταλήσουν επιτέλους πολλά. Εάν δεν θεωρείται ας της δώσουμε τα αναγκαία για να ζήσει.

Ρεπορτάζ – συνεντεύξεις: Μαρία Αμπατζή

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.