Μελανα σημεια στη συμφωνια για το χρεος
Ετεροβαρή υπέρ των πιστωτών, ελλιπέστατη και δυσμενή αναπτυξιακά χαρακτηρίζει την συμφωνία του Eurogroup της 21ης Ιουνίου ο Πρόεδρος του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του ΔΠΘ, κ. Κωνσταντίνος Χαζάκης.
Πιστεύει δε πως η χώρα πήρε κάποια βραχυπρόθεσμα οφέλη, τα οποία όμως δεν λύνουν το θέμα του χρέους, και θεωρεί πως για να υπάρξει μια θετική προοπτική για την οικονομία της χώρας θα πρέπει αφενός να μειωθούν τα δυσβάσταχτα και αντιαναπτυξιακά πρωτογενή πλεονάσματα που απαιτούνται και είναι αδύνατο να επιτευχθούν, αλλά και να δοθεί μια αναπτυξιακή ώθηση μέσω ενός αναπτυξιακού ταμείου στην οικονομία.
Βραχυπρόθεσμα οφέλη, μακροπρόθεσμα προβλήματα
Αν θέλουμε να βάλουμε ένα τίτλο στη συμφωνία πριν την αναλύσουμε, σημείωσε ο κ. Χαζάκης, αυτός συμπυκνώνεται στο τρίπτυχο υψηλές προσδοκίες, βραχυπρόθεσμα οικονομικά οφέλη και μεγάλες και μακροπρόθεσμες εθνικές δεσμεύσεις.
Όπως τόνισε, η χώρα πράγματι πήρε ορισμένα βραχυπρόθεσμα οφέλη, τα οποία θα μπορούσε να τα είχε εξασφαλίσει νωρίτερα, αν δεν γινόταν η καταστροφική «διαπραγμάτευση» όπως τη χαρακτήρισε, του πρώτου εξαμήνου του 2015. Έτσι έχουμε μια επιμήκυνση του δανείου του EFSF κατά 10 χρόνια και της περιόδου χάριτος για 10 χρόνια, μια κατάργηση του επιτοκιακού κέρδους που αφορά όμως την επαναγορά χρέους από το δεύτερο πρόγραμμα, και την επιστροφή των κερδών, που ήταν στο τραπέζι από το 2012, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και των κεντρικών τραπεζών για τα ελληνικά ομόλογα, που όμως θα γίνει σε 8 εξαμηνιαίες δόσεις.
Αυτά τα βραχυπρόθεσμα οφέλη, σημείωσε ο κ. Χαζάκης, δεν λύνουν επ’ ουδενί το θέμα του χρέους, αλλά μόνο το θέμα της ρευστότητας, της διαχείρισης δηλαδή του χρέους σε στενό χρονικό ορίζοντα.
Άλλωστε στη συμφωνία υπάρχουν μια σειρά από μελανά σημεία, τα οποία ρίχνουν σκιές στην μελλοντική πορεία της οικονομίας της χώρας μας.
Το πρώτο βασικό πρόβλημα στη συμφωνία είναι ότι το θέμα της διαχείρισης της βιωσιμότητας του χρέους, δεν εξασφαλίζεται ούτε καν μεσοπρόθεσμα, μιας και το Eurogroup στην απόφασή του λέει ότι θα εξετάσει το 2032, αν χρειάζονται περισσότερα μέτρα.
«Άρα λοιπόν πού είναι η γαλλική λύση την οποία έχει βάλει σε υψηλές προσδοκίες η κυβέρνηση, δηλαδή η σύνδεση της μείωσης του χρέους με την οικονομική ανάπτυξη; Δεν υπάρχει» τόνισε ο κ. Χαζάκης, επισημαίνοντας πως ό,τι είναι να συζητηθεί θα γίνει το 2032.
Έτσι δεν λύνεται η διαχείριση-βιωσιμότητα ούτε καν μεσοπρόθεσμα, με το χρέος να παραμένει κρεμάμενο σαν δαμόκλειος σπάθη επάνω από το κεφάλι μας.
Το δεύτερο βασικό πρόβλημα είναι ότι συνεχίζει να υπάρχει η αιρεσιμότητα, δηλαδή η σύνδεση των δόσεων με τις απαιτήσεις των πιστωτών είτε για διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις είτε για δημοσιονομικά αποτελέσματα, και έτσι ο πυρήνας του ΔΝΤ, που ήταν η σύνδεση των δόσεων του προγράμματος με συγκεκριμένα προαπαιτούμενα, συνεχίζει να υπάρχει.
Το τρίτο βασικό πρόβλημα, το οποίο θεωρείται από πολλούς το κυριότερο, είναι τα υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα έως το 2060, κατά μέσο όρο 2,2% κάτι που όπως είχε επισημάνει και παλιότερα ο κ. Χαζάκης, δεν έχει συμβεί σε καμία χώρα του κόσμου, ενώ το χειρότερο είναι ότι αυτά τα πρωτογενή πλεονάσματα δεν θα προσπαθήσουμε να τα επιτύχουμε γιατί είμαστε μια εξωστρεφής οικονομία όπως η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα ή άλλες χώρες, αλλά με υψηλή φορολογία.
«Όταν ακούτε για υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα, δεν χρειάζεται κανένας οικονομολόγος να σας πει τίποτα. Είναι φόροι, φόροι, φόροι» σημείωσε χαρακτηριστικά.
Το τέταρτο σημείο είναι ότι το ΔΝΤ παραμένει στο πρόγραμμα, μη συμμετέχοντας στην χρηματοδότηση, αλλά συμμετέχοντας σε ισχυρή ενισχυμένη εποπτεία, ενώ το πέμπτο είναι η μη ένταξη μας στο σύστημα ποσοτικής χαλάρωσης, το QE, το οποίο λήγει το φθινόπωρο, και θα βελτίωνε σημαντικά και την πιστοληπτική ικανότητα της χώρας αλλά θα έδινε και μια ανάσα στον ιδιωτικό τομέα, μιας και πλέον είναι κοινό μυστικό ότι οι ελληνικές τράπεζες δεν μπορούν να χρηματοδοτήσουν την αναπτυξιακή ώθηση της ελληνικής οικονομίας.
«Είναι μια συμφωνία ετεροβαρής, υπέρ των πιστωτών, ελλιπέστατη γιατί δεν λύνει το θέμα του χρέους, και δυσμενής αναπτυξιακά καθώς τα πρωτογενή πλεονάσματα θα στραγγαλίσουν την ανάπτυξη» επανέλαβε συγκεφαλαιωτικά ο ίδιος.
Αναζητώντας λύσεις στα ζητήματα
Ερωτηθείς για το τι μπορεί να γίνει ώστε να ανασχεθούν αυτά τα προβλήματα και να βρεθεί μια λύση για το χρέος που δεν δημιουργεί και προβλήματα στην ανάπτυξη, ο κ. Χαζάκης μίλησε για δύο ζητήματα.
Το ιδεατό θα ήταν αυτό που έχουν υποστηρίξει πολλοί οικονομολόγοι, σε μια ισχυρή νομισματική ένωση: να γίνει αμοιβαιοποίηση του χρέους. Πάνω από το 60% του χρέους του ΑΕΠ δηλαδή, όπως προβλέπεται από τη συμφωνία του Μάαστριχτ, να χρηματοδοτηθεί με ομόλογα που θα διακρατεί η Ευρωπαϊκή Κεντρική τράπεζα με ένα επιτόκιο που θα ήταν παρόμοιο με του ESM, 0,9% σήμερα.
Όμως αυτό ρεαλιστικά δεν μπορεί να γίνει, τουλάχιστον άμεσα. Αυτό στο οποίο επιμένει ο κ. Χαζάκης και θεωρεί πως αποτελεί την παταγώδη αποτυχία της σημερινής κυβέρνησης, είναι ότι δεν πρέπει να δεσμευτούμε σε υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα. «Είναι λάθος, δεν βοηθά την αντικυκλική πολιτική, δηλαδή να πάμε ενάντια στην ύφεση. Άρα τα πρωτογενή πλεονάσματα σίγουρα πρέπει να είναι κάτω του 1% και σίγουρα δεν πρέπει να είναι σε τέτοιο βάθος χρόνου», σημείωσε, κάτι που θεωρεί πως μπορεί να είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης.
Επίσης, εφόσον η κυβέρνηση επιμένει να πάρει τη δόση των 15 δις ευρώ μετά τις 12 Ιουλίου και να την προσθέσει στο «μαξιλάρι ασφαλείας» για τους επόμενους 22 μήνες, θεωρεί πως θα είναι καλύτερο να διακρατηθούν τα χρήματα αυτά και να χρησιμοποιηθούν για να πειστούν οι αγορές ότι μπορούμε να έχουμε μια περιορισμένη πρόσβαση με χαμηλό επιτόκιο, παρά να διακρατηθούν και να γνωρίζουν επακριβώς οι πιστωτές μας ή οι μελλοντικοί αγοραστές ομολόγων ότι δεν έχουμε αρκετή ρευστότητα.
«Άρα θα συμβούλευα, αυτά τα 24,1 δις ευρώ να χρησιμοποιηθούν ως εγγυητικός μηχανισμός αποκλειστικά για την λήψη δανείων σε αυτούς τους 22 μήνες» σημείωσε.
Τέλος τόνισε πως σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να υπάρξουν μέτρα ανάπτυξης, τα οποία ο ίδιος δεν μπορεί να εντοπίσει σε αυτή τη συμφωνία.
«Τι ακριβώς κέρδισε η κυβέρνηση στο αναπτυξιακό μέτωπο; Πού είναι μια ισχυρή επενδυτική ώθηση, η οποία θα δινόταν από ένα παράλληλο ίσως λογαριασμό, ένα επενδυτικό ταμείο; Πού είναι η δυνατότητα χρηματοδότησης του ιδιωτικού τομέα από τις τράπεζες;» αναρωτήθηκε, τονίζοντας πως βρισκόμαστε για ακόμα μια φορά σε ένα αυστηρότατο δημοσιονομικό πλαίσιο, με εποπτεία η οποία είναι χωρίς χρονικό ορίζοντα.
Κίνδυνοι για την Ελλάδα στο επόμενο διάστημα
Βέβαια μέχρι τον Αύγουστο του 2019 δεν υπάρχει θέμα χρηματοδότησης, γιατί οι λήξεις των τοκοχρεολυσίων είναι τέτοιες που μας επιτρέπουν αυτόνομη χρηματοδότηση. Όμως η Ελλάδα μπορεί να κινδυνεύσει από μια σειρά παραγόντων, κάποιοι από τους οποίους είναι ελεγχόμενοι και άλλοι δεν είναι.
Οι ελεγχόμενοι είναι ο κίνδυνος ρευστότητάς, με την έννοια ότι αποπληρώνουμε το χρέος, εφόσον είμαστε στην Ευρωζώνη και τηρούμε τους κανόνες του δημοσιονομικού συμφώνου, ο οποίος δεν υπάρχει για τους επόμενους 22 μήνες, υπάρχει όμως κίνδυνος ο οποίος μπορεί να προέλθει από μια ανεξέλεγκτη τροπή στα μη εξυπηρετούμενα δάνεια, που σημαίνει μια νέα πιθανή ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, η οποία δεν μπορεί να γίνει από το μαξιλάρι ασφαλείας που έχει δημιουργηθεί.
Από την άλλη μπορεί να υπάρξει ένας εξωγενής κίνδυνος, από κάποιο επεισόδιο προστατευτισμού, μιας και αυτή τη στιγμή υπάρχει μια έντονη τάση για εμπορικό προστατευτισμό παγκόσμια, ή ένα πρόβλημα στη συνοχή της Ευρωζώνης, το οποίο δεν είναι ελέγξιμο από την Ελλάδα.
«Άρα λοιπόν εξακολουθούν να υπάρχουν μη ελεγχόμενες μεταβλητές, που αφορούν και το χρέος αλλά και όχι αυστηρά αυτό και θα επιμείνω πως η κυβέρνηση, είτε η παρούσα είτε μια μελλοντική, θα πρέπει να εστιάσει άμεσα στο πρωτογενές πλεόνασμα, και στη δυνατότητα να δοθεί μια αναπτυξιακή ώθηση μέσω ενός αναπτυξιακού ταμείου στην οικονομία» σημείωσε, πράγματα τα οποία θεωρεί πως είναι διαπραγματεύσιμα και όχι απλώς ιδεατά.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
