Κυκλοφορησε το «Σιμπουμι» του Trevanian απο τις εκδοσεις Πολις

Ένα πραγματικό θρίλερ με βάση τη βίαιη σύγκρουση δύο ιδεολογικών συστημάτων Δύσης-Ανατολής - Με πρόλογο του Κομοτηναίου Αναστάση Βιστωνίτη και μετάφραση του Αποστόλη Πρίτσα

Το «Σιμπούμι» του Trevanian (Rodney William Whitaker), το οποίο πρωτοεκδόθηκε το 1979, κυκλοφόρησε στο ελληνικό αναγνωστικό κοινό σε μετάφραση του Αποστόλη Πρίτσα 40 χρόνια αργότερα, το 2019 από τις εκδόσεις Πόλις (σ. 624, μαλακό εξώφυλλο).  Αν και έχουν παρέλθει αρκετά χρόνια από την πρώτη έκδοσή του παραμένει κάθε άλλο παρά επίκαιρο. Πρόκειται για ένα θρίλερ με πρωταγωνιστή τον Νικολάι Χελ, δάσκαλο του Go, της πολεμικής τέχνης που χρησιμοποιεί αντικείμενα της καθημερινής ζωής ως θανάσιμα όπλα, δεινό εραστή και επαγγελματία δολοφόνο. Διαβάζοντας κανείς για τον κεντρικό ήρωα του βιβλίου αμέσως θα φανταζόταν ότι κάνουμε λόγο για έναν υπερήρωα των κόμικς. Καθόλου· με αυτό το βιβλίο, μεγάλο μέρος του οποίου διαδραματίζεται στη Σαγκάη και την Ιαπωνία κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο συγγραφέας ασκεί δριμύτατη κριτική στην αμερικανική κοινωνία, την εμπορευματική ηθική της και την πολιτιστική της βαρβαρότητα. Όταν μια όμορφη γυναίκα προστρέχει στον Χελ ζητώντας τη βοήθειά του, εκείνος, παρότι έχει πια αποσυρθεί, επιστρέφει στη δράση αντιμετωπίζοντας τον πιο επικίνδυνο εχθρό του: τη Μητρική Εταιρεία ─προφανείς οι αναλογίες με τη CIA─, η οποία όμως ελέγχει την ενέργεια, τις τηλεπικοινωνίες και τις υποδομές. Το μυθιστόρημα μετατρέπεται έτσι σε μια μυστικιστική αλληγορία που αντιπαραθέτει τον πολιτισμό της Ανατολής στην παρακμή της Δύσης. 

Αναστάσης Βιστωνίτης «Το “Σιμπούμι” αρχίζεις να το διαβάζεις και δεν μπορείς να σταματήσεις»

Ο Αναστάσης Βιστωνίτης,  σύγχρονος έλληνας ποιητής, αρθρογράφος, δοκιμιογράφος και μεταφραστής, τέκνο  Κομοτηνής,  προλογίζει το «Σιμπούμι» του Trevanian, τον οποίο χαρακτηρίζει μάλιστα ως έναν εμπορικό μεν συγγραφέα αλλά με ποιότητες υψηλής λογοτεχνίας.  «Το “Σιμπούμι” του Τρεβάνιαν, το οποίο πρωτοεκδόθηκε το 1979, είχε όλα τα γνωρίσματα που καθιστούν ένα μυθιστόρημα μεγάλη εμπορική επιτυχία: καταιγιστική δράση, πρωτότυπη ιστορία, γρήγορο ρυθμό κι ένα θέμα που κυριαρχούσε στη δεκαετία του 1970: τις ομοιότητες αλλά κυρίως τις διαφορές του δυτικού πολιτισμού με τους πολιτισμούς και τις φιλοσοφίες της Άπω Ανατολής. Τα μυθιστορήματα αυτού του είδους είναι συνήθως χρονολογημένα – έχουν με άλλα λόγια ημερομηνία λήξεως. Αλλά εδώ συμβαίνει το αντίθετο: το “Σιμπούμι” (από τα μεγαλύτερα ευπώλητα μυθιστορήματα της εποχής) σαράντα χρόνια μετά την πρώτη του έκδοση φαντάζει πολύ πιο επίκαιρο.

Ο Τρεβάνιαν  έγραψε ένα βιβλίο που δεν είναι μόνο θρίλερ, κατασκοπικό ή μετα-κατασκοπικό μυθιστόρημα, όπως το αποκάλεσαν κάποιοι. Είναι όλα αυτά μαζί, αλλά και μια πολιτική, φιλοσοφική και μεταφυσική αλληγορία στην οποία πρωταγωνιστεί ένας σχεδόν εξωπραγματικός (κι ωστόσο ολοζώντανος και συναρπαστικός) χαρακτήρας ονόματι Νικολάι Χελ. Το ίδιο συμβαίνει και με τα άλλα πρόσωπα που παρελαύνουν στο βιβλίο. Χαρακτήρες, δράση και ατμόσφαιρα, που την αναδεικνύει μια άσφαλτη αίσθηση του αφηγηματικού ρυθμού, διαπλέκονται σ’ ένα μυθιστόρημα όπου το παράλληλο μοντάζ δεν διασπά πουθενά τη δράση κι όπου το πριν εξηγεί το μετά. Όπως έλεγε ο Ναμπόκοφ για τον Τολστόι (χωρίς φυσικά να θέλω να προβώ σε αφελείς συγκρίσεις του Τρεβάνιαν με τον γίγαντα του ρωσικού ρεαλισμού) το “Σιμπούμι” αρχίζεις να το διαβάζεις και δεν μπορείς να σταματήσεις. 
 
[Όσον αφορά την ιστορία] ο Νικολάι Χελ, τέκνο μιας εκπατρισμένης Ρωσίδας αριστοκράτισσας κι ενός Πρώσου αξιωματικού, γεννιέται το 1925 στην κατειλημμένη από τους Ιάπωνες Σαγκάη. Ένας υψηλόβαθμος αξιωματικός του Ιαπωνικού Αυτοκρατορικού Στρατού θα τον εισαγάγει στη φιλοσοφία του σιμπούμι κι ενός περίτεχνου επιτραπέζιου παιχνιδιού που λέγεται Γκο. Στη συνέχεια θα τον στείλει στην Ιαπωνία όπου ο Χελ θα τελειοποιήσει την τεχνική του δίπλα σε έναν διάσημο δάσκαλο που θα τον μυήσει στα μυστικά του ιαπωνικού πολιτισμού και στο σιμπούμι. Το παιδί εκείνο διέθετε ένα σπάνιο χάρισμα: να εισέρχεται πολύ εύκολα σ’ αυτό που στις φιλοσοφίες της Άπω Ανατολής αποκαλείται μυστικό κέντρο της εμπειρίας και κατά συνέπεια να δραπετεύει από την πραγματικότητα και να επιστρέφει με ανανεωμένες τις πνευματικές του δυνάμεις.  Έτσι, φθάνει στα ανώτερα επίπεδα του σιμπούμι, δηλαδή στην τέλεια κατανόηση και την απόλυτη ταύτιση με το περιβάλλον. Δεν είναι πλέον Δυτικός, αλλά πιο Ιάπωνας από τους Ιάπωνες κι ένας άνθρωπος χωρίς πατρίδα. Το σιμπούμι, ωστόσο, τον καθιστά ανυπέρβλητο εραστή και ικανό να αντιλαμβάνεται σε ποιο σημείο βρίσκεται κάθε φορά ο αντίπαλος, σαν να είναι προικισμένος με όραση πέρα από την όραση. Και φυσικά να σκοτώνει αργότερα με ακαριαίο τρόπο χρησιμοποιώντας απλά αντικείμενα, όπως λ.χ. μια πιστωτική κάρτα.  

«Από τις πρώτες ακόμη σελίδες του βιβλίου ο Τrevanian παγιδεύει τον αναγνώστη σ’ έναν περίπλοκο ιστό που καλύπτει όλο τον πλανήτη» 

Με το τέλος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου η Ιαπωνία καταλαμβάνεται από τους Αμερικανούς και τους Ρώσους. Ο άπατρις νεαρός Χελ περιφέρεται πένης στους δρόμους, ώσπου βρίσκει δουλειά στην υπηρεσία της αμερικανικής αντικατασκοπείας επειδή γνώριζε πολλές γλώσσες –στις οποίες θα προστεθεί αργότερα και μια ακόμη: τα βασκικά. Τότε, μαθαίνει ότι ο δάσκαλος των παιδικών του χρόνων στη Σαγκάη έχει αιχμαλωτιστεί και πρόκειται να δικαστεί για εγκλήματα πολέμου. Ο Χελ καταφέρνει να τον συναντήσει στη φυλακή και συμφωνεί μαζί του να τον σκοτώσει προκειμένου ο στρατηγός να αποφύγει τον εξευτελισμό μιας δημόσιας δίκης. Κι αυτό συμβαίνει.  Στη συνέχεια ο Χελ φυλακίζεται για μερικά χρόνια και βασανίζεται. Μετά την αποφυλάκισή του, χωρίς υπηκοότητα και πατρίδα, γίνεται για μερικά χρόνια ο υπ’ αριθμόν ένα επαγγελματίας δολοφόνος τρομοκρατών και ο πλέον καταζητούμενος άνθρωπος στον κόσμο…

[…] Κάθε σύγκρουση είναι προϊόν ενός δράματος και κάθε δράμα απαιτεί την κάθαρσή του. Στο “Σιμπούμι”, τα όσα προηγήθηκαν μας προσφέρουν τη δυνατότητα να δούμε και τις προεκτάσεις του δράματος. Τέτοια ήταν και η πρόθεση του συγγραφέα, γι’ αυτό και η φαντασιακή του σύλληψη μας προσφέρεται με μια γλώσσα ρεαλιστική και ποιητική ταυτοχρόνως, με ένταση αλλά και χιούμορ. Κι όλα αυτά στην κόψη του ξυραφιού. Ας προσθέσω πως από τις πρώτες ακόμη σελίδες του βιβλίου ο Τρεβάνιαν παγιδεύει τον αναγνώστη σ’ έναν περίπλοκο ιστό που καλύπτει τον πλανήτη, από τη Σαγκάη, την Ιαπωνία και τις ΗΠΑ ως τη Ρώμη και τη Χώρα των Βάσκων. Ταυτοχρόνως όμως τον κοροϊδεύει ελαφρώς, καθώς τον αφήνει να αναρωτιέται: εμείς ξεπερνούμε την πραγματικότητα ή εκείνη μας ξεπερνά; Ο συγγραφέας υποβάλλει στον αναγνώστη μέσω του Νικολάι Χελ ότι θα μπορούσαμε να την ξεπεράσουμε αν καταφέρναμε να αναχθούμε στο ανώτατο επίπεδο του σιμπούμι, που, ωστόσο, δεν το έχει κατακτήσει ούτε καν ο κεντρικός χαρακτήρας του Τρεβάνιαν – απλώς έχει αγγίξει τα όρια αυτού του επιπέδου, εκεί όπου η σοφία της Ανατολής απειλείται από τον επιστημονικό κυνισμό της Δύσης, κύρια γνωρίσματα του οποίου είναι η διαφθορά και η ανηθικότητα. Και η Δύση εδώ είναι αποκλειστικά σχεδόν οι ΗΠΑ. Κανείς δεν θα μπορούσε να μας δώσει πειστικότερα το σκοτεινό της πρόσωπο από έναν Αμερικανό, όπως ο Τρεβάνιαν –παρά την όποια του μονομέρεια–, που στο μυθιστόρημά του η Αμερική έχει σχεδόν κατακτήσει τον κόσμο αλλά κινδυνεύει να χάσει την ψυχή της. Και λέω «σχεδόν» διότι το 1979 υπήρχε ακόμη η Σοβιετική Ένωση». 

Ο  Rodney William Whitaker με τα… πολλά προσωπεία 

Ο Rodney William Whitaker, γνωστός στους φιλολογικούς κύκλους ως «Trevanian» –δεν ήταν το μοναδικό  ψευδώνυμο που χρησιμοποιούσε– ,  γεννήθηκε στη Νέα Υόρκη το 1931 και πέθανε στην Αγγλία το 2005. Υπήρξε διδάκτωρ των ΜΜΕ και διετέλεσε για πολλά χρόνια καθηγητής στο Πανεπιστήμιο του Ώστιν στο Τέξας. Έχει συγγράψει πληθώρα βιβλίων, τα οποία έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες και έχουν πουλήσει πολλά εκατομμύρια αντίτυπα. Παίζοντας με διάφορα είδη μυθιστορήματος (θρίλερ, γουέστερν), εκσυγχρονίζοντας τις περιπέτειες των Σαμουράι με το «Σιμπούμι», παρέμεινε  μέχρι το τέλος της ζωής του πιστός στο νουάρ μυθιστόρημα, τις πλούσιες δυνατότητες του οποίου προσπαθεί να εξαντλήσει, πειραματιζόμενος με τις διάφορες μορφές του

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.