Η Θρακη ητον Νυμφη σοφωτατη και φαρμακις εμπειροτατη…

«Η Θράκη ήτον Νύμφη σοφωτάτη και φαρμακίς εμπειροτάτη, ώστε εθεράπευε πολλά πάθη διά των φαρμάκων και επωδών. Απ’ αυτής ωνομάσθη η Θράκη, Πέρκη πρότερον καλουμένη. Ήσαν δε και άλλαι γυναίκες ούτως ονομαζόμεναι. Όθεν αμφιβάλλεται εκ ποίας ωνομάσθη η Θράκη» (Αθ.Σταγειρίτου: Ωγυγία, Βιέννη, 1815 βιβλ. Δ΄καφ.ΙΓ΄).

Όμως υπάρχει κι άλλη σχέση της φαρμακευτικής με τη Θράκη στην ελληνική μυθολογία. Τα Θεραπειά της Κωνσταντινουπόλεως ονομάζονταν Φαρμακία. Ας δούμε τι αναφέρει ο Αρειοπαγίτης Σπήλιος Σακελλαριάδης στο βιβλίο του «Πόλεις και θέσμια Θράκης και Ιωνίας» το 1929: «Εν τω Βοσπόρω εις τον κόλπον τον εις ωριαίαν περίπου βορειοανατολικώς του Βυζαντίου απόστασιν σχηματιζόμενον, απέθεσεν ως μυθολογείται, η Μήδεια την κύστιν των εαυτής φαρμάκων και εντεύθεν ωνομάσθη το μέρος Φαρμακία. Μετωνομάσθη δε βραδύτερον εις Θεραπεία υπό του αρχιεπισκόπου Κωνσταντινουπόλεως Αττικού, ίνα μη δυσφήμω ονόματι καλείται ο τόπος ούτος, θερινόν ενδιαίτημα των Ελλήνων». Και από τη μυθολογία ας μεταφερθούμε στην ιστορική εποχή», γράφει ο Θεόδωρος Κυρκούδης στην εισαγωγή του βιβλίου του «Φαρμακεία & Φαρμακοποιοί στη Θράκη του 19ου αιώνα», για να μας ταξιδέψει νοερά στα μονοπάτια της εξαετούς έρευνάς του που αποτυπώνεται με τρόπο απλό και γοητευτικό για τον αναγνώστη στο ογδοντασέλιδο πόνημά του. Μία έκδοση συλλεκτική της οποίας η παρουσίαση έγινε προ ημερών στην Ξάνθη με τη στήριξη του οικείου Φαρμακευτικού Συλλόγου και του ΠΑΚΕΘΡΑ (Πολιτιστικό Αναπτυξιακό Κέντρο Θράκης), από τον εκπρόσωπο της φαρμακευτικής εταιρείας – χορηγού.

Το βιβλίο, μας λέει ο Αλεξανδροπουλίτης συγγραφέας – και Προϊστάμενος στη Βιβλιοθήκη της Ιατρικής Σχολής του Δημοκριτείου – «ήταν μια ιδέα του πρώην Προέδρου του Φαρμακευτικού Συλλόγου Έβρου, του κ.Καϊσα ο οποίος φανταζόταν την καταγραφή των φαρμακείων και των φαρμακοποιών στη Θράκη. Μία πρώτη έκδοση, μετά από τρία χρόνια έρευνας, κάναμε το 1996 με τίτλο «η Ιστορία της Φαρμακευτικής στη Θράκη». Όταν μου ανατέθηκε τότε η δουλειά, ομολογώ πως ήμουν λίγο επιφυλακτικός. Καθώς προχωρούσα όμως την έρευνα, είδα ότι υπάρχει πλούτος στοιχείων. Η απήχηση της πρώτης δουλειάς ήταν μεγάλη. Έτσι, μας πλησίασε μία φαρμακευτική εταιρεία η οποία και προχώρησε σ’ αυτή την επιμελημένη, δεύτερη έκδοση του βιβλίου που είναι συμπληρωμένη και προϊόν έξι χρόνων δουλειάς. Δεν έχει βέβαια τα στοιχεία της λαϊκής ιατρικής και των θεραπειών αλλά είναι μια καταγραφή των φαρμακείων στην περιοχή της Θράκης, Ανατολικής, Δυτικής, Βόρειας. Το πιο δύσκολο κομμάτι στην εξεύρεση υλικού ήταν, χωρίς αμφιβολία, η Βόρεια Θράκη γιατί ο ξεριζωμός των Ελλήνων ξεκίνησε εκεί από το 1906. Πρέπει να πω ότι η καταγραφή περιορίζεται στον 19ο αιώνα διότι τότε βγαίνουν οι πρώτοι πτυχιούχοι φαρμακοποιοί στον κόσμο καθώς αναγνωρίζεται η φαρμακευτική σαν επιστήμη. Σ’ αυτούς τους πρώτους επιστήμονες υπάρχουν και Θρακιώτες, υπάρχουν και Κωνσταντινουπολίτες, και Αδριανοπουλίτες. Όχι μόνον άντρες αλλά και γυναίκες τις οποίες μάλιστα βρίσκουμε μεταξύ των πρώτων αποφοίτων του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου. Στον 20ο αιώνα, η πληθώρα των φαρμακοποιών είναι τόσο μεγάλη που δεν θα μπορούσε να καταχωριστεί στη συγκεκριμένη έκδοση, και γι’ αυτό υπάρχει το χρονολογικό πλαίσιο στον τίτλο».

Κωνσταντινούπολη, Ανατολική Θράκη, Δυτική Θράκη, Ανατολική Ρωμυλία: 46 τοπωνύμια, πολυάριθμα ονόματα φαρμακοποιών με τη μικρή ή μεγάλη ιστορία του καθενός, ντοκουμέντα της εποχής και υλικό με αναφορές στο περιβάλλον (πολιτικό, οικονομικό, κοινωνικό), πληροφορίες για την πορεία του επαγγέλματος από τους πρόδρομους «αχτάρηδες» και «ρωποπώληδες» έως και τους πτυχιούχους επιστήμονες στα τέλη του 19ου αιώνα, αλλά και ενδιαφέροντα στοιχεία για την πολυσχιδή δράση τω καιρώ εκείνω εξαίρετων φαρμακοποιών της Πόλης, της Κομοτηνής, της Ξάνθης και άλλων πόλεων στη Θράκη… Όπως σημείωσε ο Γραμματέας του ΠΑΚΕΘΡΑ για το έργο, «είναι το πρώτο βήμα για την εξερεύνηση ενός κόσμου άγνωστου και γοητευτικού… Η ιστορία των ανθρώπων και των επαγγελμάτων τους μας δίνει πολύτιμο υλικό για την κατανόηση της ιστορίας ενός τόπου. Πιστεύω πως υπάρχει πολύ δουλειά ακόμη να γίνει, έρευνα κι ανάλυση βαθύτερη στην οποία χρειάζεται να εμπλακεί ο ιστορικός επιστήμονας για να μας δώσει τις διαστάσεις που υποψιαζόμαστε ότι υπάρχουν πίσω από την πραγματικά εξαιρετική καταγραφική δουλειά του άοκνου Θόδωρου Κυρκούδη».

Μαρία Β.Μπόντη

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.