«Η ψηφος ανεβαζει και κατεβαζει κυβερνησεις. Μονο με την ψηφο μπορει καποιος να αντιδρασει»

Ο Μαυρογιαλούρος προβάρει τον λόγο του: «Αγαπητοί μου συμπολίτες, είμαι ευτυχής που αναπνέω τον ζωοκτόνο… (διορθώνει) τον ζωογόνο αέρα της Πλατανιάς. Δεν είμεθα άνθρωποι των λόγων, είμεθα άνθρωποι των έργων… Θα σας εξαφανίσουμε (διορθώνει) θα σας εξασφαλίσουμε… θα…θα … θα… σύνθημά μας είναι ένα: …» (ακούγεται ένα δυνατό γκάρισμα).

Η υπόθεση λίγο πολύ γνωστή: Ένας υπουργός ζει στον κόσμο του, μέχρι που ανακαλύπτει ότι δεν είναι όλα όπως νόμιζε και του έλεγαν. Αυτά στο έργο των Αλέκου Σακελλάριου – Χρήστου Γιαννακόπουλου ή μήπως και στην αληθινή ζωή;

Με τη βοήθεια του πολιτικοποιημένου Απόστολου Μουζαλιώτη αφήνουμε τον Μαυρογιαλούρο και τον Γκόρτσο, το παιδί του λαού! Και περνάμε στα «δικά μας παιδιά», στις εδώ εκλογικές αναμετρήσεις, στις πολιτικές συνήθειες και στις τακτικές υποψηφίων και ψηφοφόρων που σημάδεψαν τη ζωή όχι της Πλατανιάς, αλλά της Ξυλαγανής… και της Ροδόπης:

Μαύρο στον Μαυρογιαλούρο…

«Είμαι γεννημένος το 1949, έκανα παρέα με παππούδες, μου άρεσε πάντα να πηγαίνω στα πηγαδάκια των μεγαλυτέρων που συζητούσαν για τις πολιτικές εξελίξεις και να τους ακούω» δηλώνει ο Απόστολος Μουζαλιώτης και σημειώνει: «Είχε μπόλικη ύλη τότε, ακόμη και στα καφενεία καθόμουν, δίπλα στον πατέρα μου και άκουγα».

Η Ξυλαγανή με τον Βενιζέλο

Το ‘46 είχαν κατέβει, το Λαϊκό Κόμμα, μετέπειτα ΕΡΕ και το κόμμα της Εθνικής Πολιτικής Ένωσης, των Γεωργίου Παπανδρέου, Σοφοκλή Βενιζέλου και Παναγιώτη Κανελλόπουλου και το Κόμμα των Φιλελευθέρων του Θεμιστοκλή Σοφούλη. Το Λαϊκό Κόμμα πάτωσε, ήταν ανύπαρκτο στην Ξυλαγανή, το θεωρούσαν υπαίτιο για το γεγονός ότι υπέστη η Ελλάδα την τραγωδία στη Μικρά Ασία. Είχαμε και εκείνους που έφτασαν από την Ανατολική Θράκη, στην ανταλλαγή των πληθυσμών, με ειρηνικό τρόπο στην περιοχή, χάρη στον Βενιζέλο, τον οποίο και υποστήριζαν πάντα. Λέγεται ότι στην προεκλογική περίοδο ένας παππούς είχε ξεκινήσει να έρθει με τα πόδια στο χωριό. Ερχόταν και ένα αυτοκίνητο με οπαδούς του Λαϊκού Κόμματος, του Τσαλδάρη. Αφού σταμάτησαν, τον ρώτησαν τι θα ψηφίσει; Και ο παππούς απάντησε: «Το Λαϊκό Κόμμα». Τον πήραν λοιπόν μαζί τους και με το που κατέβηκε στην πλατεία και βγήκε έξω από το αυτοκίνητο, στην πλατεία του χωριού τους, φώναξε: «Ζήτω ο Βενιζέλος!» οπότε και αυτοί στο αυτοκίνητο έκαναν στροφή και αποχώρησαν γρήγορα, γιατί κατάλαβαν ότι στο χωριό δεν σήκωνε προβολή του Τσαλδάρη.

Εκλογές το ‘46 και αποχή της Αριστεράς

Κακά τα ψέματα, η Ελλάδα είχε βγει από έναν πόλεμο. Η αποχή του ΚΚΕ από τις εκλογές επιβάρυνε κι άλλο το κλίμα. Πολλοί ήταν οι κάτοικοι της Ξυλαγανής που δεν πήγαν καν να ασκήσουν τα καθήκοντά τους. Κοίταξαν τις αγροτικές τους δουλειές. Αυτό είχε δυσμενή επίπτωση στη συνέχεια της ζωής τους. Θεωρήθηκε ότι, επειδή δεν προσήλθαν στις κάλπες, ήταν κομμουνιστές, έτσι πολύς κόσμος ταλαιπωρήθηκε, χωρίς καν να είναι οπαδοί του ΚΚΕ. Ήταν αρκετά μεγάλο το ποσοστό της αποχής, αυτό και μόνο, αν ίσχυε αυτός ο συλλογισμός, τότε το ΚΚΕ θα είχε από τα μεγαλύτερα ποσοστά στην Ξυλαγανή. Αυτή η «λάθος σκέψη» ταλαιπώρησε επί πολλά χρόνια, μέχρι το ‘81, πάρα πολλούς. Μέχρι το ‘81 που ήρθε το ΠΑΣΟΚ έσερναν αυτή τη «λάθος σκέψη», με το ζόρι κομμουνιστής σαν να λέμε… Το Δεξιό κόμμα στην περιοχή μας το εδραίωσαν οι δύο δικτατορίες, η δικτατορία του Μεταξά και η δικτατορία του Παπαδόπουλου. Η Δεξιά ήταν μαθημένη να φοβερίζει και βρήκε πεδίο δράσης.

Οι εκλογές της 11ης Μαΐου του ‘58 και το ξεθάρρεμα του κόσμου

Ήμουν οκτώ ετών. Άκουγα τις συζητήσεις τις πολιτικές μόνο στα νυχτέρια και εκείνο μόνο όταν ήταν στενοί συγγενείς μεταξύ τους. Άκουγα τότε για πρώτη φορά φράσεις του τύπου: «τι θα ψηφίσουμε;» ή «πού βλέπεις να οδηγείται η κατάσταση;». Συζητήσεις δηλαδή πολιτικού περιεχομένου μεταξύ μόνων δημοκρατικών ανθρώπων. «Να ψηφίσουμε το Κέντρο;» αναρωτιόνταν, γιατί αποτελούνταν από πολλά κόμματα.

Οι υποψήφιοι έρχονταν, αλλά ο κόσμος τους άκουγε φοβισμένα. Δεν εκδηλώνονταν ο κόσμος. Το ‘61 που άρχισα να βγαίνω στα καφενεία θυμάμαι τους βουλευτές που ερχόταν και έβγαζαν λόγο. Ο κόσμος ξεθάρρεψε με την Ένωση Κέντρου. Οι πρώτοι υποψήφιοι βουλευτές ήταν ο Σταύρος Γουδελής και από την ΕΡΕ ο Χρήστος Σιανίδης.

Η επιλογή των υποψηφίων

Τους άκουγα να λένε για τα κριτήρια που ψήφιζαν Καραμανλή, για παράδειγμα: «Θα ψηφίσω Καραμανλή γιατί έχει ωραία φρύδια». Άλλες γυναίκες έλεγαν: «Είναι ωραίος άνδρας». Ή άλλοι πάλι που ψήφιζαν Παπανδρέου έλεγαν: «Μιλά ωραία. Βγάζει ωραίους λόγους». Άλλοι πάλι επέλεγαν Παπανδρέου, γιατί, όπως έλεγαν, θα έβγαζε τη σύνταξη του αγρότη. Κοίταζαν δηλαδή και την παρουσία και τις υποσχέσεις του υποψηφίου. Αυτοί οι δύο βουλευτές, Σταύρος Γουδελής και Χρήστος Σιανίδης, επικρατούσαν στην Ξυλαγανή. Τον Γουδελή τον θεωρούσαν δικό τους άνθρωπο γιατί ήταν Ανατολικοθρακιώτης, ήταν λαϊκός και απλός και του έδιναν μεγάλη πλειοψηφία. Από την άλλη, τον Χρήστο Σιανίδη που ήταν από την Ανατολική Ρωμυλία τον αγκάλιαζαν για τους ίδιους λόγους. 3ος στις προτιμήσεις των ψηφοφόρων του χωριού έρχονταν ο Τάκης Αντωνιάδης.

Τα αιτήματα των ψηφοφόρων

Οι ψηφοφόροι φανερά στα καφενεία έλεγαν: «Να μας κάνουν τα γεφύρια να πηγαίνουμε στα χωράφια μας». Οι ακτήμονες πάλι ζητούσαν χωράφια. Μερικές γυναίκες, που είχαν άνδρες σκοτωμένους, ζητούσαν συντάξεις. Πάνω κάτω τα ίδια: υποδομές, συντάξεις, ό,τι και τώρα. Η αλήθεια είναι ότι ο λαός ξεθάρρεψε από την 1η μεγάλη νίκη του Γεωργίου Παπανδρέου στις 3 Νοεμβρίου του 1963, όταν πήρε την πλειοψηφία. Κακά τα ψέματα, εγώ που μεγάλωσα σε μια δημοκρατική οικογένεια, πάντα από τους παππούδες και τους θείους μου άκουγα για το όραμα, για το πάθος να φύγει η Δεξιά. Όταν λοιπόν κέρδισε ο Παπανδρέου, δεν περιγράφεται τι είχε γίνει στην πλατεία, είχαν ξεχυθεί στους δρόμους 2.500 Ξυλαγανιώτες. Η αστυνομία τότε μπορεί να αποσύρθηκε στην άκρη, αλλά το γράψιμο –γράψιμο για τον καθένα και την θέση που έπαιρνε. Σημαντικό ήταν και το αποτέλεσμα στις 16 Φεβρουαρίου, ακούστηκαν μέχρι και συνθήματα και αντάρτικα τραγούδια μέσα στην πλατεία.

Το ‘74: Καραμανλής ή τανκ

Ήρθε ο Καραμανλής. Η ίδια συζήτηση στα καφενεία: «Γιατί να τον ψηφίσεις;» ήταν το ερώτημα. «Θα τον ψηφίσω γιατί σταμάτησε τον πόλεμο» ήταν η απάντηση. Το δίλημμα: «Καραμανλής ή τανκ» ακούστηκε και εδώ, αλλά ο κόσμος δεν το έδωσε σημασία. Θυμάμαι ότι το θεωρήσαμε «τερτίπι», άρα ο καθένας ψήφισε εκείνο που ψήφιζε. Ο Καραμανλής, όταν έφυγε από εδώ, άφησε μια Δεξιά με 32% και ήρθε και την βρήκε 54% με κάτι τέτοια.

Τα συνθήματα της εποχής

Τα συνθήματα και τα πανό έλειπαν. Όταν είχε έρθει ο Ανδρέας Παπανδρέου κάποιες κοπέλες άφησαν ελεύθερα άσπρα περιστέρια. Ο κόσμος φοβόταν ακόμη, δεν πήγαινε σε μια ταβέρνα να μιλήσει άνετα. Συγκεντρώνονταν ο κόσμος, αλλά ήταν βουβές οι συγκεντρώσεις τους. Η βουβαμάρα έφυγε το ‘63 και το ‘64, δυστυχώς για το λαό αυτές οι μέρες της ελευθερίας ήταν μετρημένες. Μετά βέβαια «ξεσπάθωσε» ο λαός το ‘81.

Το χρίσμα από την Ξυλαγανή

Από το χωριό μας πέρασε ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος, ο Ανδρέας Παπανδρέου, ο Κώστας Καραμανλής. Σαν Ξυλαγανή τους δίναμε όλους μια ευχή: «Άντε και Πρωθυπουργός». Όλοι οι Πρωθυπουργοί πέρασαν από εδώ, μέχρι και ο Κώστας Σημίτης είχε έρθει το ‘83 ως Υπουργός Γεωργίας και εγκαινίασε μια βιβλιοθήκη, του είπαμε: «Άντε και πρωθυπουργός», φαντάζομαι ότι τότε ούτε το έβαζε στο νου του κι όμως έγινε και πρωθυπουργός. Έπαιρναν το χρίσμα από την Ξυλαγανή.

Κομματάρχες και Μαυρογιαλούροι

Κάθε βουλευτής υπεράσπιζε την πολιτική του κόμματος. Όλοι οι πολιτικοί εφαρμόζουν την πολιτική του «τάξε και μην δίνεις». Όπως λέμε εδώ «το σπίτι δεν χαλάει με το τάξιμο, με το δώσε χαλάει». Το εφάρμοζαν πλήρως. Το μεγαλύτερο ρουσφέτι ήταν μια θέση εργασίας. Κάθε γονιός θέλει το παιδί του στο δημόσιο, όλα τα ρουσφέτια αυτό είχαν ως επίκεντρο και τότε και τώρα. Όσο έβλεπαν ότι η γεωργία δεν πάει καλά, δεν δίνει κέρδη, τόσο ήθελαν τα παιδιά τους να κάνουν και κάτι άλλο.

Πράσινα και γαλάζια καφενεία

Νιώθω περήφανος σαν Ξυλαγανιώτης που δεν χωρίσαμε καφενεία. Ίσως επειδή ήμασταν πολύς κόσμος. Υπήρχε βέβαια φανατισμός, αλλά δεν φτάναμε σε σημεία που έφτασαν άλλα χωριά, να λένε δηλαδή: «Δεν θα πάρεις αυτή την κοπέλα, γιατί είναι Δεξιά» ή «δεν θα πάρεις αυτόν γιατί είναι Πασοκτσής». «Κακό χωριό τα λίγα σπίτια» λένε, εμείς είχαμε μεγάλο πληθυσμό και δεν μπορούσαν να περάσουν τόσο σκληρές γραμμές διαχωρισμού.

Το απόρρητο της ψήφου

Στο χωριό ξέρουμε τι ψηφίζει ο καθένας, αλλά η ψήφος είναι κρυφή. Από τη στιγμή που πας πίσω από το παραβάν, κανείς δεν ξέρει. Ο άλλος μπορεί να φωνάζει το τάδε κόμμα, αλλά από τη στιγμή που πάει πίσω από το παραβάν, πού ξέρει ο άλλος γιατί ψηφίζει; Γι’ αυτό και σωστά η ψήφος είναι κρυφή. Τα αποτελέσματα, βέβαια, φαίνονται πριν ανοίξουν οι κάλπες. Λίγο πολύ καταλαβαίνεις. Ειδικά στις Δημοτικές εκλογές, φαινόταν το αποτέλεσμα από την αρχή. Ειδικά εμείς που είχαμε την πείρα καταλαβαίναμε, λέγαμε στους αντιπάλους: «Μην τρέχετε, τσάμπα τρέχετε».

Κομματικός φανατισμός

Νομίζω ότι ο φανατισμός και οι εκδηλώσεις χαράς οφείλονται περισσότερο στην χαρά κι όχι στην κακία. Ως νικητές δεν προκαλούσαμε τον αντίπαλο, θεωρούσαμε ότι δεν είναι σωστό. Ήταν ένας αγώνας, κάποιος θα κέρδιζε, κάποιος θα έμενε πίσω.

Αφισοκολλήσεις μέχρι πρωίας

Βοηθούσα στις αφισοκολλήσεις. Πινέλο δεν έπιασα. Ήταν μικρότεροι οι άλλοι από εμένα. Ήταν πιο μερακλήδες. Εγώ ήμουν στο κλιμάκιο προστασίας. Ανταμώναμε και με τους «αντιπάλους», φροντίζαμε να πηγαίνουμε, όταν εκείνοι έφευγαν ή το αντίστροφο. Δεν φτάσαμε στα χέρια και στους διαπληκτισμούς. Στις εκλογές του ‘85 έβαφαν σε μια γέφυρα, από κάτω κοιμόταν ένας τουρίστας, βάψε – βάψε από την μπογιά που έπεφτε, τον έκαναν πράσινο. Τουρίστας της Αλλαγής!

Η επιλογή των υποψηφίων

Λειτουργούσαν τα κόμματα, οι κομματικές οργανώσεις. Όταν ερχόταν η Νομαρχιακή Επιτροπή στο χωριό, ο καθένας έλεγε ποιον επιθυμεί. Στην ουσία βέβαια ξέραμε από την αρχή ποιοι θα επικρατήσουν; Ένας υποψήφιος χρειάζεται να είναι αρεστός στην Νομαρχιακή Επιτροπή και στον Αρχηγό του κόμματος. Σίγουρα θα πρέπει να έχει την καλή μαρτυρία στον κόσμο, να είναι αγαπητός, να επιδεικνύει δραστηριότητα, να είναι καλό παιδί, όπως το λένε, και να εμπνέει σιγουριά. Χρειάζεται βέβαια και να χτυπάει και πλάτες, να χαϊδεύει, που λέμε, και να χαμογελά. Αν είσαι απόμακρος, ψήφο δύσκολα παίρνεις. Η ιστορία αυτό έδειξε. Ο κόσμος, εκτός από το χαμόγελο, μετά το Νόμο Πεπονή, που δεν μπορούν να διορίζουν παιδιά οι βουλευτές, πλέον κοιτάνε τι προσέφερε στο σύνολο, αν έχει συχνές παρουσίες στη Βουλή, τι επερωτήσεις κάνει. Αυτά κοιτάζει ο κόσμος. Όπως επίσης, αν έρχεται στο χωριό, αν έχει συχνές επισκέψεις. Λένε συχνά: «Μας ξέχασες!» Πάντα υπάρχει αυτό το παράπονο στους ψηφοφόρους. Θέλουν επαφή με τον βουλευτή, όταν πάνε για παράδειγμα στο γραφείο του, θέλουν να βλέπουν τον βουλευτή και όχι τα τσιράκια του.

Το τάξιμο διαχρονικό

Οι πολιτικοί διαχρονικά τάζουν. Δεν ήταν πιο μετρημένοι. Είχαν παλιότερα μεγαλύτερο πεδίο δράσης για να τάξουν. Περιορίστηκε τώρα το πεδίο, δεν έχουν περιθώρια στο τάξιμο. Τώρα ο λαός βλέπει και άλλα, αφού σκέφτεται ότι το παιδί στη δουλειά δεν μπορεί να το βάλει. Οπότε σκέφτεται: ποιος είναι πιο κατάλληλος; Ποιος έχει επαφές με τον αρχηγό; Ποιος είναι πιο κοντά στο κόμμα; Με την ελπίδα ότι κάτι θα γίνει στον τόπο. Από τους δικούς μας υποψηφίους, δεν μπορώ να ονομάσω κανέναν Μαυρογιαλούρο.

Η δύναμη της ψήφου

Η ψήφος είναι μεγάλη δύναμη. Ανεβάζει και κατεβάζει κυβερνήσεις. Με το μόνο που μπορεί κάποιος να αντιδράσει είναι η ψήφος. Δεν θεωρώ την αποχή λύση. Όσο βαστούν τα πόδια, θα πηγαίνω στην κάλπη. Η αποχή δεν είναι λύση, πρέπει να εκφράσει ο κάθε πολίτης ποιοι άνθρωποι είναι οι καλύτεροι για να τον κυβερνήσουν.

Βουβό το προεκλογικό κλίμα

Έχει σιγά – σιγά χαθεί ο ενθουσιασμός. Προηγήθηκαν πολλές εκλογικές αναμετρήσεις, ο κόσμος χόρτασε. Στην Τοπική Αυτοδιοίκηση, στις Ευρωεκλογές, στις Βουλευτικές, ο κόσμος «ζεσταίνεται, ξαναζεσταίνεται, μετά κρυώνει». Τα πρώτα χρόνια μετά την μεταπολίτευση ο κόσμος διψούσε για εκλογές. Τις είχε στερηθεί χρόνια και έδωσε όλο το πάθος μαζεμένο.

Και ο Θεός έκανε την αντιπολίτευσή Του

Η Ξυλαγανή είναι ένα δημοκρατικό χωριό, πιστεύει στον Κοινοβουλευτισμό και έτσι νιώθω υπερήφανος που ζω εδώ. Υπηρετώ την παράταξη που πιστεύω χωρίς να πυροβολώ τον αντίπαλό μου. Σέβομαι και τις θέσεις των συγχωριανών μου, η Δημοκρατία άλλωστε έτσι λειτουργεί. Εδώ ο Θεός που είναι Θεός έκανε την αντιπολίτευσή Του, τον διάβολο, πόσο μάλλον εμείς που είμαστε άνθρωποι. Αυτός είναι ο όρος της δημοκρατίας, η πλειοψηφία θα κυβερνά, η μειοψηφία θα ελέγχει. Χρειάζονται και οι δυο. Θα μπει και 5ο κόμμα στην Βουλή λένε, ακόμη καλύτερα. Πολλές φωνές…

Οι ανεπάγγελτοι κομματάρχες

Παλιότερα πήγαιναν στον Βουλευτή και απειλούσαν λέγοντας: «Έχω 150 ψήφους». Αυτά πέρασαν. Ποιον θα ελέγξεις σήμερα; Ο κόσμος ξέρει γιατί ψηφίζει. Τα παιδιά σου και τη γυναίκα σου δεν μπορείς να κουμαντάρεις στην επιλογή της ψήφου, όχι τον κόσμο έξω. Άλλο υπερασπίζομαι τη δημοκρατία, άλλο κάνω κατάχρηση και κατευθύνω πού θα ψηφίσουν και τι θα ψηφίσουν. Εγώ από τις εκλογές αντλώ δύναμη. Μ’ αρέσει η επαφή με τον κόσμο. Ακόμη και όταν το αποτέλεσμα δεν με ικανοποιεί. Τα τέσσερα χρόνια περνούν γρήγορα, λέω, και σκέφτομαι ότι την άλλη φορά θα γίνει αυτό που δεν καταφέραμε τώρα.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.