H Κινα την εποχη της δυναστειας των Μινγκ

Η πιο ένδοξη δυναστεία στη μακραίωνη κινεζική ιστορία, στην οποία σταθερές δυναστικές κυβερνήσεις εναλλάσσονταν με περιόδους χάους ήδη από τα προχριστιανικά χρόνια, είναι το δίχως άλλο η δυναστεία των Μινγκ.

Κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησης αυτής της δυναστείας επανιδρύεται ένα άκρως αυταρχικό και συγκεντρωτικό σύστημα διακυβέρνησης. Μογγόλοι κατακτητές –ή αλλιώς η δυναστεία Γιουάν– είχαν κατακτήσει την Κίνα και την κυβερνούσαν από το 1279. Μετά την εξέγερση των Κόκκινων Τουρμπανιών κατά των Γιουάν, το 1351, εγκαθιδρύεται τελικά από τον Τσου το 1368 η νέα δυναστεία, η οποία θα χαρίσει τρεις αιώνες περίπου ευημερίας και σταθερότητας στην αχανή χώρα ως το 1644.

H εγκαθίδρυση της δυναστείας των Μινγκ

Η ανεξέλεγκτη κρατική διαφθορά, καθώς και ορισμένες φυσικές καταστροφές και επιδημίες είχαν προκαλέσει ολική σχεδόν ανατροπή της τάξης στην Κίνα των Γιουάν. Ο Τσου ήταν ικανότατος στρατηγός ο οποίος έλαβε μέρος στην εξέγερση κατά των Γιουάν και ξεκίνησε την επανάκτηση της χώρας του. Οι τελευταίοι Μογγόλοι εκδιώχτηκαν το 1382 από τη χώρα, και ο Τσου πήρε το προσωνύμιο «Χονγκ Βου», ήτοι Μέγας Πολεμιστής, και ξεκίνησε την αναδιοργάνωση της χώρας.

Ο αγροτικός πληθυσμός ήταν σε κατάσταση μεγάλης ένδειας λόγω της απληστίας των φοροεισπρακτόρων. Ο Χονγκ μετέθεσε την ευθύνη της φορολογίας στις ίδιες τις αγροτικές κοινότητες και κατήργησε τη δουλεία. Δόθηκαν επίσης κτήματα σε ακτήμονες χωρικούς. Ο ρυθμός εργασίας του αυτοκράτορα, ο οποίος δρούσε εκτός από στρατηγός και ως πρωθυπουργός, ήταν πραγματικά εξοντωτικός. Εξέταζε διεξοδικά πάνω από 1.500 έγγραφα την εβδομάδα. Παράλληλα, ο Χονγκ  περιόρισε και την επιρροή του στρατού φροντίζοντας να επιστρέφουν οι πολέμαρχοι για κάποιες περιόδους στην πρωτεύουσα, προκειμένου να μην αποκτούν υπέρμετρη δύναμη και στασιάσουν κατά του αυτοκράτορα. Δόθηκε επίσης ώθηση στην πανεπιστημιακή εκπαίδευση, αν και αυτή ήταν κάπως συντηρητική αφού βασιζόταν στα «Τέσσερα Βιβλία» και τα «Πέντε Κλασικά» της θεωρίας του Κομφικιανισμού.
Η διοίκηση, επί της διακυβέρνησης του Χονγκ Βου, μπορεί να έγινε πιο αποτελεσματική, έγινε όμως σίγουρα και πιο αυταρχική, αφού οι σύμβουλοι του αυτοκράτορα έπρεπε να γονατίζουν μπροστά του ακουμπώντας το κεφάλι τους στο δάπεδο ως ένδειξη αναγνώρισης της απόλυτης υπεροχής του. Οι καινοτομίες γενικά δεν ήταν επιθυμητές και οι μέθοδοι της γραφειοκρατίας ήταν απαρχαιωμένες. Οι δημόσιοι υπάλληλοι διορίζονταν μετά από αυστηρές εξετάσεις και, σε αντίθεση με την ατιμωρησία που επικρατεί σήμερα, αυτοί μαστιγώνονταν μέχρι θανάτου σε περίπτωση παραμέλησης του καθήκοντος. Ο Χονγκ Βου ήταν επιπλέον βίαιος και καχύποπτος σε παρανοϊκό βαθμό. Το 1382 ίδρυσε μία μυστική αστυνομία, τη Φρουρά με τις Κεντημένες Στολές, η οποία κατέπνιγε κάθε υποψία αντίστασης. Αποτέλεσμα όλων αυτών ήταν η δυναστεία να μην γνωρίσει σοβαρές εξεγέρσεις από τους στρατιωτικούς ή αριστοκράτες και να διατηρήσει απρόσκοπτα την εξουσία ως τον 17ο αιώνα.

Ο θάνατος του Χογκ Βου και η ανάληψη της εξουσίας από τον Γιονκλ

Επί του διαδόχου του Χονγκ Βου, του Γιονκλ, μεταφέρθηκε η πρωτεύουσα από τη Νανκίν στο Πεκίνο και ξεκίνησε να χτίζεται η «Απαγορευμένη Πόλη», το περίφημο αυτοκρατορικό παλάτι με τα περισσότερα από 9.000 δωμάτια. Ξεκίνησε επίσης εκείνη την εποχή ένα φιλόδοξο πρόγραμμα κατασκευής δημοσίων έργων, όπως η διαπλάτυνση του Μεγάλου Καναλιού και η ανέγερση του μεγαλύτερου μέρους του Σινικού Τείχους, του κολοσσιαίου έργου του οποίου η κατασκευή είχε ξεκινήσει από τα προχριστιανικά χρόνια και προχωρούσε σταδιακά κατά καιρούς. Οι  επιδρομές από τους νομάδες του Βορρά είχαν ενταθεί εκείνη την περίοδο, οπότε μία ισχυρή αμυντική οχύρωση που θα τους συγκρατεί κρίθηκε αναγκαία. Για να τονιστεί η επικινδυνότητα των μογγολικών εισβολών αξίζει να αναφερθεί ότι το 1449 ο αυτοκράτορας Τσενγκ Τονγκ ηγήθηκε μίας εκστρατείας εναντίον των Μογγόλων η οποία στοίχισε τη ζωή σε περισσότερους από 500.000 στρατιώτες.

Το παγκόσμιο εμπόριο και τα ερευνητικά ταξίδια

Το πιο σημαντικό όμως επίτευγμα της δυναστείας ήταν η προώθηση του παγκόσμιου εμπορίου, της διπλωματίας και των ερευνητικών ταξιδιών. Πριν ο Χριστόφορος Κολόμβος ανοίξει πανιά για τον νέο κόσμο, ο ναύαρχος Ζενγκ Χε, ευνουχισμένος μουσουλμάνος μογγολικής καταγωγής που αιχμαλωτίστηκε ως μικρό αγόρι από τους Μινγκ, ανέλαβε το εγχείρημα να πραγματοποιήσει μία σειρά από ερευνητικά ταξίδια με στόχο της επιβεβαίωση της υπεροχής και της κυριαρχίας του Κινέζου αυτοκράτορα. Έτσι, μεταξύ του 1405 και του 1433 πραγματοποιήθηκαν εφτά ερευνητικά ταξίδια με έναν στόλο ο οποίος αριθμούσε πάνω από 300 πλοία. Τα εξήντα περίπου από αυτά είχαν μήκος πάνω από 13 μέτρα, ενώ το πλήρωμα ανερχόταν περί τους 27.000 άνδρες. Ο Ζενγκ Χε περιέπλευσε όλον τον Ινδικό Ωκεανό φτάνοντας μέχρι την ανατολική Αφρική, την Αραβία, ακόμη και την Καραϊβική και τη Γροιλανδία διαμέσου του Ατλαντικού, σύμφωνα με ορισμένους μελετητές. Εκτός από αγαθά και διπλωματικές συμφωνίες, ο Ζενγκ Χε έφερε πίσω στην πατρίδα του και τα πρώτα εξωτικά ζώα, όπως καμηλοπαρδάλεις, ζέβρες και στρουθοκαμήλους.

Δυστυχώς όμως ο Ζενγκ Χε, ο οποίος θα μπορούσε να είχε κάλλιστα εποικίσει εκείνος πρώτος την Αμερική πριν από τον Κολόμβο –αλλά μετά από τους Βίκινγκς βέβαια!– έπεσε θύμα των δυνάμεων του συντηρητισμού. Ο αυτοκράτορας Χονγκσί, ο οποίος διαδέχτηκε τον Γιονκλ πείστηκε από συμβούλους του και μελετητές του Κομφούκιου ότι το κόστος των ταξιδιών αυτών ήταν πολύ μεγάλο και ότι η Κίνα θα έπρεπε να απομονωθεί από τον υπόλοιπο κόσμο. Έτσι, περί το 1500  αποφασίστηκε ότι η ναυπήγηση ποντοπόρου σκάφους ήταν κακούργημα και διέγραψε το όνομα του φημισμένου ναυάρχου από τα κρατικά αρχεία. Ήταν το τέλος των εξερευνήσεων για την Κίνα.

Παρ’ όλα αυτά, η Κίνα της δυναστείας των Μινγκ  έχει να επιδείξει αρκετά στρατιωτικά και εμπορικά κατορθώματα. Εκτός από τις τέσσερις εκστρατείες κατά της Μογγολίας, επί των Μινγκ επετεύχθη και η ενσωμάτωση του Βιετνάμ στην αυτοκρατορία. Εκείνη την περίοδο επίσης, όταν δηλαδή οι Ευρωπαίοι άρχιζαν σιγά σιγά τον αποικισμό του Νέου Κόσμου και την εμπορική επέκταση, άρχισε η Κίνα να προσελκύει το ενδιαφέρον των Πορτογάλων. Το 1514 πορτογαλικός στόλος έφτασε στην Καντόνα και το 1557 η χώρα εγκατέστησε μόνιμη βάση στο Μακάο. Ακολούθησαν βεβαίως οι Ισπανοί, έπειτα οι Ολλανδοί και πολύ αργότερα, κατά τον 19ο αιώνα, οι Άγγλοι. Οι ίδιοι οι Κινέζοι την εποχή της παντοδυναμίας τους, επί της δυναστείας των Μινγκ, είχαν ιδρύσει εμπορικές αποικίες στην Ιάβα και ήλεγχαν μεγάλο μέρος του εμπορίου της νοτιοανατολικής Ασίας. Οι δε Ευρωπαίοι πλήρωναν αδρά για να προμηθευτούν τις περίφημες κινέζικες πορσελάνες και το κινέζικο μετάξι.

Η έλευση των Μαντσού και η δυναστεία των Τσινγκ

Οι τελευταίοι Μινγκ όμως έμελλε να ταλαιπωρηθούν από τα ίδια προβλήματα τα οποία είχαν φθείρει και τη δυναστεία των Γιουάν. Κακές σοδειές, λιμοί και πλημμύρες προκάλεσαν τοπικές εξεγέρσεις. Συγχρόνως, οι Μαντσού, λαός από τη Μαντζουρία, επωφελούμενοι από την ήδη ταραγμένη κατάσταση, πραγματοποίησαν επιδρομές στα αυτοκρατορικά εδάφη και ίδρυσαν τελικά ένα κράτος στη Μαντζουρία κατά μήκος των κινεζικών γραμμών. Μετά από μία τοπική εξέγερση του Λι Ζιτσένγκ, οι ίδιοι οι Μινγκ, όντες εξασθενημένοι, κάλεσαν σε βοήθεια τους Μαντσού για να τον εξουδετερώσουν. Αυτή ήταν και η ευκαιρία που περίμεναν. Εισέβαλαν στην πρωτεύουσα και εκθρόνισαν τον τελευταίο αυτοκράτορα των Μινγκ εγκαθιδρύοντας τη νέα δική τους δυναστεία των Τσινγκ.

Ο πληθυσμός πάντως επί της δυναστείας των Μινγκ στην Κίνα, από τα 60 εκατομμύρια που αριθμούσε όταν ανέβηκαν στην εξουσία, είχε τριπλασιαστεί σχεδόν την εποχή που η δυναστεία έφθινε. Παρά τις καταστροφές των τελευταίων χρόνων της διακυβέρνησής τους, μία νέα εύπορη εμπορική τάξη στις επαρχίες είχε εδραιωθεί. Πολλά από τα στοιχεία που ο Χονγκ Βου είχε θεσπίσει σχετικά με τις μεθόδους διακυβέρνησης μεταφέρθηκαν αυτούσια και στη διάδοχη δυναστεία των Τσινγκ. Και αυτό ακριβώς το γεγονός ήταν που προσέδωσε ενότητα και ευημερία στην Κίνα, κάτι που οι Ευρωπαίοι της εποχής συνέχισαν να θαυμάζουν για πολλούς αιώνες ακόμη πριν αυτοί αποκτήσουν το «επάνω χέρι» στην τεχνολογία και το εμπόριο τον 19ο αιώνα.

*Η Λεύκη Σαραντινού είναι φιλόλογος, ιστορικός και συγγραφέας. Τελευταίο της βιβλίο η ιστορική μελέτη «Μύθοι που έγιναν ιστορία», Εκδόσεις Ενάλιος, Αθήνα 2020.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.