«Γραμματα στη Χιονατη», η αλλιως οδηγος για το πως να ανακαλυψετε τη «Χιονατη» μεσα σας

Ευγενία Φακίνου, «Γράμματα στη Χιονάτη», Καστανιώτης, Αθήνα 2020

Με ένα ασυνήθιστο και αινιγματικό πόνημα επιστρέφει αυτήν τη φορά η μεγάλη Ελληνίδα λογοτέχνης Ευγενία Φακίνου. Ο τίτλος του παραπέμπει στο γνωστό παραμύθι της «Χιονάτης». Και πράγματι, η Χιονάτη παίζει καίριο ρόλο στο μυθιστόρημα. Όχι όμως η γνωστή Χιονάτη του παραμυθιού, αλλά ένα μικρό κοριτσάκι, το οποίο το χιόνι το «φέρνει» ξαφνικά στα πόδια της πρωταγωνίστριας.

Η τελευταία, παραμένει μία μυστηριώδης προσωπικότητα για τον αναγνώστη ακόμη κι όταν αυτός φέρει εις πέρας την ανάγνωση του βιβλίου. Για την ηλικία της ξέρουμε ότι έχει αφήσει οπωσδήποτε πίσω της την πρώτη της νιότη οριστικά και αμετάκλητα, οι πληροφορίες όμως που έχουμε γι’ αυτήν γενικά είναι λιγοστές, και η συγγραφέας επιλέγει να μας τη συστήσει μόνο με ψευδώνυμο, αποκρύπτοντας το πραγματικό της όνομα, το οποίο όμως δεν έχει καμία απολύτως σημασία. Το ξυρισμένο της κεφάλι –και τα φρύδια της– παραπέμπουν τον αναγνώστη στην επάρατη νόσο. Και, πραγματικά, αυτός δεν υποθέτει λανθασμένα: η γυναίκα νοσεί, σωματικά και  ψυχικά. Η ίδια επιλέγει την απομόνωση ένα προχωρημένο Φθινόπωρο, τοποθετημένο κάπως αόριστα στη σημερινή εποχή, νοικιάζοντας για λίγο καιρό ένα εξοχικό σπίτι με σοφίτα λίγο πιο έξω από ένα χωριό, του οποίου οι κάτοικοι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν λόγω κατολισθήσεων. Η μοναξιά είναι συνειδητή επιλογή γι’ αυτήν και σπάει μόνο από κάποιες σποραδικές συναντήσεις με ξένους και κατοίκους ενός παλιού κοινοβίου που εξακολουθεί να υπάρχει εκεί. Στα μάτια μας όμως παραμένει μία μυστηριώδης και ασυνήθιστη ύπαρξη. Θα έλεγε κανείς μάλιστα ότι η πρωταγωνίστρια φοβάται να ζήσει, να αγαπήσει και να αγαπηθεί και ο αναγνώστης μόνο υποθέσεις κάνει για όλα αυτά τα ακατανόμαστα που ενδεχομένως κουβαλάει ετούτη η πληγωμένη ύπαρξη.

Εντούτοις, αυτή ματαίως προσπαθεί να κρύψει την ανάγκη της για αγάπη, ζεστασιά και ανθρώπινη επαφή. Αυτή εκδηλώνεται για πρώτη φορά όταν «αναγκάζεται» να κουράρει γάτες και σκύλους του ερημωμένου γειτονικού χωριού, πλάσματα που είχαν μάθει την ανθρώπινη παρουσία και φροντίδα την αποζητούν τώρα απεγνωσμένα.

Ο καταλύτης που θα αλλάξει όλη αυτήν την ιδιόμορφη κατάσταση θα αποδειχτεί το «κορίτσι του χιονιά», η αμίλητη μικρή Χιονάτη που έρχεται για να θυμίσει στη γυναίκα ότι οι άνθρωποι είναι πλασμένοι για να αγαπούν και να δίνουν. Η γυναίκα θα το μαζέψει, θα το φροντίσει, θα δεθεί μαζί του αναπόφευκτα χωρίς να το επιδιώξει η ίδια, ώσπου να βρει από πού κρατάει τελικά η σκούφια του και τελικά θα του απευθύνει γράμματα, τα «γράμματα στη Χιονάτη», όταν αυτό εξαφανιστεί τόσο μυστηριωδώς όσο ήρθε.

Ουσιαστικά, λοιπόν, η Ευγενία Φακίνου επιλέγει να μας δώσει τον εσωτερικό μονόλογο μιας γυναίκας κουρασμένης και παραιτημένης από τη ζωή με ψήγματα κανονικής καθημερινότητας και αναμνήσεων από την προηγούμενη έως τώρα ζωή της.

Παρά τη σχετικά βραδεία εξέλιξη της υπόθεσης, ο αναγνώστης θα το διαβάσει σχεδόν απνευστί, θα συμπονέσει βαθιά τη γυναίκα για τη δυστυχία της και θα θέσει πολλά ερωτήματα, τόσο για την ίδια τη γυναίκα όσο και για τον ίδιο του τον εαυτό. Και τελικά ο καθένας θα πάρει εκείνο που θα επιλέξει ο ίδιος να λάβει από το βιβλίο, ανάλογα με τα δικά του βιώματα και τις δικές του προσλαμβάνουσες. Ο θάνατος είναι τελικά η λύτρωση σε όλα μας τα βάσανα; Υπήρξε στ’ αλήθεια η Χιονάτη  ή ήταν απλώς το αποκύημα της φαντασίας μίας αρρωστημένης και πληγωμένης βαθιά ψυχής; Και, κυρίως, γιατί, οι άνθρωποι φοβούνται την αγάπη και την ελευθερία;

Εκείνο που μένει τελικά από το βιβλίο είναι οι πανέμορφες χειμωνιάτικες εικόνες, μία ανάμεικτη αίσθηση πίκρας και λύτρωσης από το τέλος, αλλά και ο εσωτερικός «διάλογος» τόσο της γυναίκας όσο και του αναγνώστη με τη δική του κρυφή φωνή της συνείδησης.

*Η Λεύκη Σαραντινού είναι φιλόλογος, ιστορικός και συγγραφέας. Το πιο πρόσφατο βιβλίο της είναι το βοήθημα «Θέματα νεοελληνικής ιστορίας για την ιστορία κατεύθυνσης της Γ΄ Λυκείου», Εκδόσεις HISTORICAL QUEST, Αθήνα 2020.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.