Γιαννης Πανουσης: «Πληγη ο φανατισμος απο οπου και αν προερχεται»

Ο πρώην Πρύτανης του Δ.Π.Θ., Γιάννης Πανούσης, μιλά σήμερα στον ΠτΘ για τα δεδομένα της εγκληματικής συμπεριφοράς των δραστών της πρόσφατης τρομοκρατικής επίθεσης στις ΗΠΑ, τις προεκτάσεις του γεγονότος, αλλά και τον τρόπο κάλυψής του από τα ΜΜΕ όλου του κόσμου.

Να υπενθυμίσουμε ότι αυτή την περίοδο ο Γιάννης Πανούσης συνεχίζει την ακαδημαϊκή του καριέρα στο Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών και στο Τμήμα Επικοινωνίας και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης.

Ο Γιάννης Πανούσης ολοκλήρωσε με την παρουσία του επί 19 χρόνια στην Κομοτηνή και στο Δ.Π.Θ., έναν μεγάλο κύκλο ακαδημαϊκής καριέρας με ενεργό ανάμειξη στην κοινωνική και πολιτική ζωή του τόπου, συμβάλλοντας σε μεγάλο βαθμό στο θεμελίωμα του πανεπιστημίου, όσο και στη σύνδεσή του με την τοπική κοινωνία.

Εκτός από πρύτανης την περίοδο 1994- 1997, διετέλεσε επί δύο τριετίες αντιπρύτανης του Δ.Π.Θ. και βέβαια επί σειρά ετών πρόεδρος της Νομικής Σχολής την οποία υπηρέτησε ως εγκληματολόγος.

ΠτΘ: Κύριε Πανούση, πιστεύετε ότι όντως βρισκόμαστε ενώπιον μιας νέας μορφής πολέμου και πως κατά τη γνώμη σας αυτή από εδώ και πέρα θα επηρεάσει την καθημερινή ζωή των ευρωπαϊκών κοινωνιών αλλά και της Αμερικανικής κοινωνίας;

Γ.Π: «Εξαρτάται από το πως ορίζουμε τα πράγματα. Ο πόλεμος προϋποθέτει κήρυξη, έχει κανόνες παιχνιδιού, ελέγχεται από το διεθνές και ανθρωπιστικό δίκαιο, ο πόλεμος δεν είναι ό,τι ο καθένας αποφασίζει ποιος είναι ένοχος και εν ψυχρώ εκτελεί, είτε αφορά το πρώτο, είτε το δεύτερο χτύπημα. Άρα, έχουμε αυτή τη στιγμή, έναν διεθνή ανταγωνισμό δυνάμεων, που δεν γνωρίζουμε την μία πλευρά του, ο οποίος γίνεται έξω από οποιοδήποτε κανόνα παιχνιδιού.

ΠτΘ: Εκτιμάτε ότι έχουμε σύγκρουση πολιτισμών;

Γ.Π: Υφέρπει αυτό και διαμορφώνεται ένα αντίστοιχο αίσθημα στην κοινή γνώμη. Θα πρέπει να διαπιστώσουμε ποιος είναι ο δράστης του πρώτου χτυπήματος. Ο σκοπός της πάταξης της τρομοκρατίας είναι διεθνής και γενικός και δεν αφορά αναγκαστικά αυτό που έγινε στις ΗΠΑ.

Ως προς το δεύτερο ερώτημά σας, θέλω να πω ότι εδόθη η καλύτερη ευκαιρία, να έχουμε πραγματικά «το μεγάλο αδελφό με τα μικρά του αδελφάκια», του κοινωνικού και πολιτικού ελέγχου, σε μια κοινωνία της επιτήρησης, όπου κάθε κίνηση υπό τον κίνδυνο της τρομοκρατίας να ελέγχεται.

ΠτΘ: Σε τι βαθμό μπορούν να πληγούν τα ανθρώπινα δικαιώματα και στη χώρα μας;

Γ.Π: Η Ελλάδα εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να αποστεί από αυτό το γενικό κλίμα.

Τώρα σε ποια ένταση αυτό θα συμβεί, ή πως οι δικές μας παραδόσεις θα στρογγυλέψουν ή θα οξύνουν κάποια ιστορικά ή κοινωνικά μας χαρακτηριστικά είναι υπό έρευνα, αλλά δεν μπορούμε να υποθέσουμε ότι στην Ευρώπη θα υποπτεύονται κάποιον μελαμψό ή κάποιον Ισλαμιστή ή έναν μουσουλμάνο και στην Ελλάδα αυτό το κλίμα δεν θα μεταφερθεί καθόλου.

ΠτΘ: Ποια είναι τα κοινά χαρακτηριστικά και ποιες οι διαφορές μεταξύ της τρομοκρατίας που είδαμε στις ΗΠΑ και της εσωτερικής τρομοκρατίας όπως αυτή παρουσιάζεται με τη δράση της «17 Νοέμβρη» και άλλων τρομοκρατικών οργανώσεων;

Γ.Π: Ο ορισμός της τρομοκρατίας από τότε που παρουσιάστηκε στη Γαλλική Επανάσταση, έχει να κάνει με την πρόκληση τρόμου για την επίτευξη ενός συγκεκριμένου στόχου.

Εδώ δεν έχουμε τον στόχο. Υποθέτουμε μόνο τους δράστες.

Επομένως βρισκόμαστε ενώπιον ενός υποθετικού τρόμου που προκαλούμε εμείς στους εαυτούς μας, και το αποδίδουμε σε κάποιους τρίτους.

Έτσι λοιπόν, δεν έχουμε το ένα χαρακτηριστικό της τρομοκρατίας.

Από την άλλη μεριά η ντόπια τρομοκρατία της «17 Νοέμβρη», δεν είναι πειστική σε σχέση με τις προκηρύξεις και το ιδεολογικό περίγραμμα που πάει να φτιάξει. Πιστεύω ότι έχει ένα θεωρητικό μοντέλο και προσθέτει και μια παράγραφο στο τέλος «γιατί σκοτώσαμε έναν οποιοδήποτε άνθρωπο. Δεν είμαι βέβαιος ότι είναι τρομοκρατική οργάνωση η «17 Νοέμβρη». Είναι ένας εγκέφαλος με κάποιους εκτελεστές.

Το κοινό χαρακτηριστικό τους είναι ότι και οι μεν και οι δε είναι άγνωστοι. Η «17 Νοέμβρη» εμφανίζει ένα ιδεολογικό περίγραμμα, οι άλλοι δεν ξέρουμε καν ποιοι είναι.

ΠτΘ: Θα μπορούσε κανείς να συγκρίνει τον Ισλαμικό φανατισμό, ο οποίος εμφανίζεται με πράξεις βίας, με τον δυτικό φανατισμό που εκδηλώνεται με τον ρατσισμό, την αντικοινωνικότητα, την ενίσχυση της ακροδεξιάς σε κάποια σημεία της Ευρώπης ή ακόμη και των ΗΠΑ;

Γ.Π: Παρ’ όλο που τα τραγικά γεγονότα, που συνέβησαν στην Αμερική, δίνουν βάρος στον έναν ή τον άλλο φανατισμό, εγώ θεωρώ ότι ο φανατισμός της βεβαιότητας που είχαμε ως Δυτικός κόσμος, ότι δηλαδή δια της επιστήμης και της τεχνολογίας βρίσκουμε την επίγεια ευδαιμονία και ότι όλοι οι άλλοι έχουν χάσει το νόημα της ζωής, είναι υπάνθρωποι και παλαιομοδίτες, με τον φανατισμό των άλλων, του αβέβαιου και ανασφαλούς κόσμου, του αναλφαβητισμού και όλων των παρεπομένων του, κινείται στα ίδια επίπεδα.

Το ζήτημα συνήθως λύεται με «το με ποιον είσαι». Αλλά σε θεωρητικό επίπεδο δεν νομίζω ότι ο φανατισμός του ορθολογισμού διαφέρει πολύ από τον φανατισμό του ανορθολογισμού.

ΠτΘ: Συμμερίζεστε το επιχείρημα που λέει ότι οι Αμερικάνοι πληρώνουν στοιχεία της δικής τους εγκληματικής συμπεριφοράς;

Γ.Π: Θεωρώ ότι αυτό το επιχείρημα είναι αδιέξοδο και δεν μας οδηγεί πουθενά. Το να λες ότι πληρώνεις μια αδικία δια αυτού του τρόπου, που δεν οδηγεί στην απάλειψη των αιτίων της αδικίας, δεν αφήνει περιθώρια, ώστε να βάλλεις στη ζυγαριά από την μια ιστορικές αδικίες και από την άλλη άδικα χυμένο αίμα.

ΠτΘ: Ποια είναι τα στοιχεία της εγκληματικής συμπεριφοράς που παρουσιάζουν αυτού του είδους οι τρομοκράτες που προκάλεσαν τα εγκληματικά χτυπήματα στις ΗΠΑ;

Γ.Π.: Μέχρι το 1987 δεν υπήρχε η έννοια της τρομοκρατίας στο επίπεδο της εγκληματολογίας. Εδώ έχουμε μία πολιτική βία, δηλαδή περνάμε σε μια μαύρη ζώνη της κοινωνικής αντιπολίτευσης που δεν έχει να κάνει με επιστημονικές αναλύσεις αλλά με τον φανατισμό ένθεν κακείθεν.

ΠτΘ: Ποια είναι η αίσθηση που αποκομίζεται από τον τρόπο με τον οποίο τα ΜΜΕ πρόβαλλαν το συγκεκριμένο γεγονός;

Γ.Π.: Τα μέσα ενημέρωσης, στην πρώτη φάση που όλοι αιφνιδιάστηκαν, πραγματικά έγραψαν ιστορία.

Από εκεί και πέρα η δεύτερη φάση, που είναι η φάση της πληροφόρησης, θεωρώ ότι σιγά – σιγά κατασκευάζεται. Δηλαδή φύγαμε από το γεγονός αυτό καθεαυτό και μπαίνουμε σε υποθέσεις προπαγάνδας, χειραγώγησης της κοινής γνώμης με συγκινησιακά στοιχεία και ανθρώπινες υποτίθεται ιστορίες.

ΠτΘ: Πρόσφατα στο Δ.Π.Θ. ειπώθηκε από τον υπουργό Εθνικής Οικονομίας ότι ο πολυκερματισμός του πανεπιστημίου δεν το βοηθά να αναπτυχθεί. Γνωρίζω ότι έχετε διαφορετική άποψη σε αυτό το σημείο.

Γ.Π.: Εξακολουθώ να πιστεύω στα πολυεδρικά πανεπιστήμια. Δυστυχώς η ελληνική κοινωνία δημιουργεί συστήματα όχι στη βάση των πραγματικών αναγκών αλλά πελατειακών σχέσεων και μικροπολιτικών συμφερόντων.

Η Περιφερειακή πολιτική στην περιφέρεια πρέπει να περιλαμβάνει και αποκεντρωμένη εκπαιδευτική πολιτική.

Δάμων Δαμιανός

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.