Γ.Σκαραγκας: «Ενδιαφερομαι παντα να βρισκω αφορμες να μιλαω για την Ελλαδα»
Οι Εκδόσεις Κριτική, το Δημοκρίτειο Βιβλιοχαρτοπωλείο και το Εργαστήριο Γλωσσολογίας ΤΕΦ – ΔΠΘ «+ΜορΦωΣη» παρουσιάζουν στην Κομοτηνή το βιβλίο του Γιάννη Σκαραγκά «Λαχτάρα που περίσσεψε από χτες», η οποία θα πραγματοποιηθεί στο Δημοκρίτειο Βιβλιοχαρτοπωλείο, την Παρασκευή 22 Νοεμβρίου.
Για το βιβλίο θα μιλήσουν η κ. Ελπίδα Βόγλη, αναπληρώτρια καθηγήτρια Νεότερης & Σύγχρονης Ελληνικής Ιστορίας του ΔΠΘ, η κ. Σοφία Βούλγαρη, επίκουρη καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας του ΔΠΘ και ο συγγραφέας, ενώ την εκδήλωση θα συντονίσει η φιλόλογος και επιμελήτρια εκδόσεων κ. Τζένη Κατσαρή-Βαφειάδη,
Μέσα από μια μεθυστική αναβίωση της Αθήνας της Μπελ Εποκ, το καινούργιο ιστορικό μυθιστόρημα του Γιάννη Σκαραγκά, ο οποίος γεννήθηκε στην Κομοτηνή, είναι μια συναρπαστική ερωτική ιστορία για τη δύναμη των λέξεων και την καταστροφική δύναμη που έχουν τα μυστικά σε έναν γάμο, σε μια χώρα, σε μια ολόκληρη εποχή. Το μυθιστόρημα εκτυλίσσεται στα τέλη του 19ου αιώνα, σε μια ονειρική αλλά βίαιη περίοδος μιας χώρας που σπαράζεται από τις μεγάλες της ιδέες και από τις ίντριγκες των Ευρωπαίων συμμάχων και προετοιμάζεται για τις αιματηρές συγκρούσεις των Ευαγγελικών για το γλωσσικό ζήτημα.
Καλεσμένος στο ραδιόφωνο του Παρατηρητή ο συγγραφέας Γιάννης Σκαραγκάς, μίλησε διεξοδικότερα για το νέο του λογοτεχνικό έργο και συνολικά για τα συναισθήματά του που επισκέπτεται την Κομοτηνή στο πλαίσιο της παρουσίασης του νέου του βιβλίου.
Ο λόγος στον ίδιο…
«Η Κομοτηνή είναι για μένα κυριολεκτικά και μεταφορικά ένας ιδιαίτερος τόπος καταγωγής»
ΠτΘ: Σύμφωνα και με το βιογραφικό σας την Κομοτηνή τη γνωρίζετε, καθότι είστε γεννημένος εδώ.
Γ.Σ.: Έχω γεννηθεί στην Κομοτηνή, έχω ζήσει πολύ λίγο σε αυτήν. Παρόλο που τα μαθητικά μου χρόνια τα πέρασα στη Θεσσαλονίκη, για μένα είναι και κυριολεκτικά και μεταφορικά, ένας ιδιαίτερος τόπος καταγωγής. Εκείνο το διάστημα οι γονείς μου έκαναν το αγροτικό τους υποχρεωτικά, ως νέοι γιατροί στην Κομοτηνή και οι πρώτες μου εικόνες είναι εκφράσεις ανθρώπων και σώματα, που είτε επισκέπτονταν οι γονείς μου, είτε έρχονταν στο ιατρείο. Είναι ένας κόσμος και κυριολεκτικά και ψυχολογικά και συναισθηματικά είναι μια πολύ ιδιαίτερη αναφορά. Οπότε, παρόλο που όντως έχω μεγαλώσει στη Θεσσαλονίκη, είναι ένας πολύ εσωτερικός τόπος καταγωγής η Κομοτηνή και χαίρομαι που έρχομαι την Παρασκευή για την παρουσίαση.
«Στο έργο γίνεται λόγος για απλούς ανθρώπους που δεν αλλάζουν την ιστορία και την ζωή, αλλά προσπαθούν να κερδίσουν ό,τι ευγενέστερο και καλύτερο διαθέτουν»
ΠτΘ: Πώς επιλέξατε αυτό τον τίτλο, καθώς δεν αφορά σε κάτι απτό, ξεκάθαρο ως προς το περιεχόμενο του βιβλίου;
Γ.Σ.: Ο τίτλος αυτός για μένα κουβαλάει την λογική της επιλογής του. Κουβαλάει το φορτίο μέσα από αυτή την ιστορία. Είναι μια πολύ έντονη ιστορία πολλών ανθρώπων, μιας πολύ ιδιαίτερης βίαιης, μεταβατικής εποχής στην ελληνική ιστορία. Η λαχτάρα και στο θετικό αλλά και στο αρνητικό της περιεχόμενο, μπορεί να γίνει το κίνητρο για μεγάλα λάθη, παρόλο που μπορεί πολλές φορές να θεωρούμε ότι υπάρχει κάποιος λόγος. Το βιβλίο είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα και αναφέρεται στο περιβόητο «γλωσσικό ζήτημα». Διανύει κυρίως τη δεκαετία του 1890 μέχρι το 1901 και κορυφώνει με τις αιματηρές συγκρούσεις των Ευαγγελικών. Είναι η ιστορία μιας γυναίκας που προέρχεται από την Αλεξάνδρεια, έχοντας ως όνειρο να ιδρύσει ένα λογοτεχνικό περιοδικό που να μιλάει στις γυναίκες, να μιλάει για τις γυναίκες. Και είναι μια πάρα πολύ ευαίσθητη και ευάλωτη περίοδος της Ελλάδας πέρα από το νεοσύστατο ελληνικό κράτος. Μιλάμε για μια περίοδο που έχει εξαιρετικές ομοιότητες με την τελευταία δεκαετία της οικονομικής κρίσης, που ήταν ένα στοιχείο που πέρα από το θέμα και τον άξονα με ενδιέφερε σαν περιβάλλον, δηλαδή αυτές οι συγκλονιστικές ομοιότητες τόσες δεκαετίες πριν, η Τρόικα της εποχής, ο οικονομικός έλεγχος της εποχής, η πτώχευση και κυρίως -εδώ ερχόμαστε στο κομμάτι της λαχτάρας που περισσεύει- κυρίως οι αντιδράσεις των ανθρώπων που διαλύονται. Των απλών ανθρώπων που δεν μπορούν να αλλάξουν ούτε την ιστορία και πολλές φορές ούτε την ίδια τη ζωή. Παρόλα αυτά προσπαθούν να κερδίσουν ό,τι ευγενέστερο και καλύτερο διαθέτουν και με τα λάθη τους και με τις ενοχές τους και πολλές φορές δημιουργώντας ακόμη περισσότερες, αλλά πάντα με αυτό το περίσσευμα της ανθρωπιάς.
«Με συγκινεί πολύ το κομμάτι του ανθρώπινου χαρακτήρα που τον καθιστά πολύ ευάλωτο στα λάθη που επαναλαμβάνονται»
ΠτΘ: Το ιστορικό μυθιστόρημα είναι ένας χαρακτηρισμός τον οποίο πολλοί συγγραφείς ενδεχομένως το αποφεύγουν. Εσείς γιατί επιλέξατε να το κρατήσετε;
Γ.Σ.: Αγαπώ πάρα πολύ το ιστορικό μυθιστόρημα, με τον τρόπο βεβαίως που με ενδιαφέρει να το συνθέτω εγώ, δηλαδή εστιάζοντας στον ανθρώπινο χαρακτήρα και στην ιστορία, γιατί μου δίνει ένα πολύ ευέλικτο όχημα, όχι να πάω σε εποχές που δεν συνδέονται με μένα για να τις παρατηρήσω από μακριά, αλλά κυρίως για να βρω τις δικές μου ομοιότητες και κυρίως τις δικές μου αναφορές, σε μια εποχή που μπορεί να μοιάζει πολύ μακρινή, αλλά έχει να κάνει με αυτά τα θέματα που εμένα με ενδιαφέρουν και προσωπικά και συγγραφικά. Με το κομμάτι της προέλευσης, με το κομμάτι της αναφοράς. Όταν έχουμε επίγνωση της ιστορίας και το ότι όντως επαναλαμβάνεται και στα φωτεινά, αλλά κυρίως στα σκοτεινά της κομμάτια, την αντιμετωπίζουμε με έναν κυνισμό, ότι αναπόφευκτα δηλαδή αυτά συμβαίνουν και ξανασυμβαίνουν. Για μένα η απάντηση έχει να κάνει με το συγγραφικό κίνητρό μου, εμένα με συγκινεί πολύ το κομμάτι αυτό του ανθρώπινου χαρακτήρα που τον καθιστά πολύ ευάλωτο στα λάθη που επαναλαμβάνονται. Το καταλαβαίνω ότι πολλές φορές είναι πολύ αποκαρδιωτικό το συμπέρασμα που βγάζουν, αλλά εκείνη η στιγμή, εκείνη η απορία στον ανθρώπινο χαρακτήρα ότι αυτή τη φορά μπορεί και να μην αποδειχθεί λάθος, και στο τέλος η συντριβή ή η επιβεβαίωση, ότι βεβαίως και αποδείχθηκε, είναι ένα κομματάκι επένδυσης και ελπίδας και λογικής και συναισθημάτων, και κρίσης που εμένα με συγκινεί και με αφορά πολύ.
«Ζώντας στο εξωτερικό μου είναι πιο έντονη η ανάγκη να βρίσκω τις αφορμές για να μπορώ να μιλώ για την Ελλάδα»
Ένας άλλος λόγος που με ενδιαφέρει το ιστορικό μυθιστόρημα είναι γιατί ενδιαφέρομαι πάντα να βρίσκω αφορμές να μιλάω για την Ελλάδα, είτε για το παρόν, είτε για το παρελθόν, με έναν διαφορετικό τρόπο, από ένα διαφορετικό πρίσμα. Την τελευταία δεκαετία επειδή ως συγγραφέας δουλεύω και ζω εκτός Ελλάδας, μου είναι πιο έντονη η ανάγκη να βρίσκω και να ανανεώνω αυτές τις αφορμές, για να μπορώ να φωτίσω την Ελλάδα και σαν πολιτισμό και σαν ιστορία και σαν πραγματικότητα, μέσα από λιγότερες προβλέψιμες αφορμές, οπότε γι' αυτούς τους λόγους και λόγω της αγάπης μου για το ιστορικό μυθιστόρημα, επέλεξα και την περίοδο και το ύφος.
«Ήθελα οπωσδήποτε να πρωταγωνιστεί μια δυναμική και πολυεπίπεδη γυναίκα»
ΠτΘ: Επιλέξατε η πρωταγωνίστρια να είναι μια γυναίκα, η Δανάη. Ενδεχομένως υπήρχε μια μεγαλύτερη δυσκολία να γράψετε για μια γυναίκα που κάνει τη δική της προσωπική επανάσταση;
Γ.Σ.: Παρόλο που είναι πολλά χρόνια που είναι πιο ευνοϊκές οι κριτικές για τους γυναικείους χαρακτήρες μου και μάλιστα από γυναίκες κριτικούς, έχω πάντα έναν ιδιαίτερο φόβο και δισταγμό αν βασίζω μια ιστορία σε έναν γυναικείο κεντρικό χαρακτήρα, γιατί φυσικά και με ενδιαφέρει ο τρόπος που γράφουν οι άντρες για γυναίκες. Με ενδιαφέρει γιατί κάποια στιγμή συνειδητοποίησα πόσο κουράστηκα με αυτή την οπτική, την αντρική πάνω στον γυναικείο χαρακτήρα, είτε μιλάμε για πιο στερεοτυπικές αναπαραστάσεις της γυναίκας, είτε μιλάμε για μια πιο φαντασιακή προσέγγιση. Ήθελα, ιδίως σε αυτό το μυθιστόρημα, επειδή μιλάμε για ένα κομμάτι της ιστορίας της Ελλάδας, οπωσδήποτε να πρωταγωνιστεί μια τόσο δυναμική και πολυεπίπεδη γυναίκα και θεωρώ ότι δεν θα μπορούσα τη συγκεκριμένη ιστορία να τη βασίσω σε κάποιον άλλον χαρακτήρα, ακόμα και σε κάποια άλλη γυναίκα. Αυτή την ηρωίδα δεν την αγάπησα απλά, είναι πραγματικά ο άνθρωπος που μπορεί να κουβαλήσει στις πλάτες του όλο αυτό το φορτίο που κουβαλάει στο τέλος του 19ου αιώνα για την Ελλάδα, στην Ελλάδα. Γι' αυτό επίτηδες ξεκινάει από την Αλεξάνδρεια, γιατί κουβαλάει ένα άλλο κομμάτι ελληνικότητας ή επίγνωσης και βρίσκεται στην Ελλάδα δίνοντας μια μάχη όχι μόνο στο πλαίσιο του φεμινιστικού κινήματος, που όντως ξεκινάει πολύ εντυπωσιακά εκείνη την εποχή στην Αθήνα, αναβιώνοντας έτσι ιστορικές φυσιογνωμίες μέσα στο μυθιστόρημα, αλλά βεβαίως ζει και τα ίδια της τα πάθη και τα λάθη. Δηλαδή είναι μια γυναίκα που δεν έρχεται ως παρατηρήτρια και σε καμία περίπτωση δεν πιστεύω στις ιστορίες που απλώς αφηγούμαστε εξ αποστάσεως, τη συντριβή των άλλων. Είναι μια γυναίκα που συμμετέχει, μια γυναίκα που συνδέεται με αυτό που λέμε τον χαρακτήρα και την ψυχή της Ελλάδας της εποχής.
«Στο τέλος εστιάζουμε πάντοτε στους ανθρώπους που αγαπούν και δουλεύουν για το βιβλίο»
ΠτΘ: Τώρα που έχετε μια πιο βιωματική σύγκριση μεταξύ της εκδοτικής πραγματικότητας του εξωτερικού και της Ελλάδας, είναι τόσο μεγάλες οι διαφορές όσο πιστεύουμε;
Γ.Σ.: Η εκδοτική παραγωγή στην Ελλάδα στηρίζεται κυρίως στο πείσμα των ανθρώπων που αγαπούν το βιβλίο και από τις δύο πλευρές, τον εκδοτικό χώρο και τον αναγνωστικό, η οποία παράγει εντυπωσιακά αποτελέσματα. Εγώ προσωπικά δουλεύω στις ΗΠΑ, τη Γερμανία και την Ελβετία. Η εμπειρία μου έχει να κάνει με τις συγκεκριμένες αυτές χώρες. Τηρουμένων των αναλογιών, μιλάμε για αγορές που βεβαίως και έχουν κλονιστεί την τελευταία δεκαετία, αντιμετωπίζουν παρόμοια προβλήματα, και πέρα από την ιστολογία που καταλαβαίνω ότι είναι ένα πολύ σημαντικό κομμάτι του εκδοτικού κόσμου, θα έλεγα ότι στο τέλος εστιάζουμε πάντοτε στους ανθρώπους που αγαπούν και δουλεύουν για το βιβλίο. Και από κει και πέρα εστιάζουμε στα προβλήματα που έτσι κι αλλιώς αντιμετωπίζει ο χώρος.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
