Επιστημονες απο εννεα χωρες του κοσμου στο Διεθνες Συμποσιο «Η Θρακη στη Ρωμαικη περιοδο και την Υστερη Αρχαιοτητα»

Το 3ο Συμπόσιο ξεκίνησε στην Κομοτηνή με έμφαση στους χερσαίους, ποτάμιους και θαλασσινούς δρόμους στην περιοχή

Θεσμό επιθυμούν να κάνουν το Διεθνές Συμπόσιο «Η Θράκη στη Ρωμαϊκή περίοδο και την Ύστερη Αρχαιότητα» οι διοργανωτές του, φέρνοντας σε επαφή επιστήμονες που ασχολούνται με την περιοχή και την, κάπως παραμελημένη, τουλάχιστον από το ευρύτερο κοινό, περίοδο, από όλο τον κόσμο.
 
Αυτό τονίστηκε την Πέμπτη 18 Οκτωβρίου κατά την έναρξη των εργασιών του 3ου Διεθνούς Συμποσίου στην Κομοτηνή, το οποίο διοργάνωσαν το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού και οι Εφορείες Αρχαιοτήτων της Θράκης (Ξάνθης, Ροδόπης και Έβρου) σε συνεργασία με το Εθνικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο και το Μουσείο της Βουλγαρικής Ακαδημίας Επιστημών και το Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης.
 
Το θέμα του φετινού Συμποσίου, που θα διαρκέσει μέχρι την Κυριακή 21 Οκτωβρίου, εστιάζει στους χερσαίους, ποτάμιους και θαλασσινούς δρόμους ως μέσο επικοινωνίας και κινητικότητας αγαθών, προϊόντων, ανθρώπων και ιδεών.
 
Σε αυτό συμμετέχουν επιστήμονες από Ελλάδα, Βουλγαρία και Τουρκία, καθώς και από τη Ρουμανία, τη Σερβία, την Αυστρία, τη Γερμανία, την Ελβετία και τις Ηνωμένες Πολιτείες, αναδεικνύοντας μια σειρά από επιμέρους θέματα στην μελέτη της περιόδου.
 
Το παρόν στην έναρξη του συμποσίου έδωσαν ο Μητροπολίτης Μαρωνείας και Κομοτηνής κ. Παντελεήμων, ο Περιφερειάρχης ΑΜΘ κ. Χρήστος Μέτιος, ο Αντιδήμαρχος Κομοτηνής κ. Δημήτρης Πολιτειάδης, ενώ εκ μέρους του υπουργείου τις εργασίες άνοιξε η Γενική Διευθύντρια Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς κ. Πολυξένη Αδάμ-Βελένη. 

Έμφαση στην έρευνα της περιόδου 

Όπως σημείωσε η Προϊστάμενη της Εφορείας Αρχαιοτήτων Ροδόπης κ. Χρύσα Καραδήμα, το συνέδριο γίνεται μέχρι τώρα εκ περιτροπής κάθε χρόνο σε κάθε μία από τις τρείς οργανώτριες χώρες με θέμα την Θράκη στη Ρωμαϊκή περίοδο και την Ύστερη Αρχαιότητα.
 
Έτσι μετά την Φιλιππούπολη το 2016 και την αρχαία Πέρινθο-Ηράκλεια (σήμερα Marmara Ereğli) στην Τουρκία το 2017, πραγματοποιείται και στην Κομοτηνή, με την σύμπραξη και των τριών Εφορειών της Θράκης.
 
Για αυτό τον σκοπό έχουν έρθει στην πόλη μας ερευνητές από πολλές χώρες, με εισηγήσεις που αφορούν τη φετινή θεματική για τους δρόμους που ένωναν την περιοχή στη Ρωμαϊκή εποχή, τόσο στην ξηρά, όπως η Εγνατία οδός, αλλά και οι θαλάσσιοι και ποτάμιοι δρόμοι, που έφεραν επαφές και μια ανταλλαγή αγαθών αλλά και ιδεών.
 
Η Θράκη είχε ιδιαίτερα κομβικό ρόλο σε αυτή την περίοδο, η οποία δεν έχει επαρκώς εξεταστεί, για αυτό και οι διοργανωτές των συμποσίων θέλησαν με τη διοργάνωσή τους να δώσουν περισσότερη έμφαση στην έρευνα της περιόδου. 

Η λατρεία του Ήρωα Ιππέα στη Θράκη 

Στην εναρκτήρια συνεδρία μίλησαν ο κ. Διαμαντής Τριαντάφυλλος, που ανέπτυξε τρία διαφορετικά θέματα από την Ρωμαϊκή Ιστορία που άπτονται της Θράκης, ο κ. Κωνσταντίνος Τσουρής για τις πόλεις της Αιγαιακής Θράκης από τη ρωμαϊκή προσάρτηση μέχρι το τέλος της αρχαιότητας και ο κ. Γιώργος Βελένης, για την γραφή των Ελληνικών επιγραφών της επαρχίας της Θράκης κατά τη διάρκεια των αυτοκρατορικών χρόνων.
 
Τα τρία θέματα στα οποία αναφέρθηκε ο κ. Τριαντάφυλλος αφορούσαν την ιστορία, την ιστορική τοπογραφία και τις λατρείες της Ρωμαϊκής Θράκης.
 
Έτσι αρχικά αναφέρθηκε σε γεγονότα του πρώτου μισού του 2ου αι. π.Χ., που ακολούθησαν την συνθήκη της Απάμειας, ειδικότερα τις σχέσεις των Ρωμαίων με τον Φίλιππο Ε΄ και τον Ευμένη Β΄, βασιλιά της Περγάμου, τη σφαγή των Μαρωνιτών, που ανήκαν στο αντι-μακεδονικό κόμμα, και τις διπλωματικές ενέργειες της Ρώμης για τον προσεταιρισμό των πόλεων της Θράκης, που οδηγούσαν μετά τη μάχη της Πύδνας και την ήττα των Μακεδόνων στη συμμαχία Ρωμαίων και Μαρωνιτών.
 
Το δεύτερο θέμα σχετίζεται με την ταυτοποίηση των στενών των Κορπίλων (Corpilans)και των Σαπαίων (Sapaeans) τα οποία αναφέρει ο Αππιανός στην περιγραφή των κινήσεων των αντιπάλων στρατών, αυτοκρατορικών και δημοκρατικών, πριν από τη μάχη των Φιλίππων.
 
Βάσει της λεπτομερούς περιγραφής του Αππιανού, των απόψεων των διαφόρων ερευνητών και των αρχαιολογικών τοπογραφικών δεδομένων ο κ. Τριαντάφυλλος πρότεινε να προσδιοριστεί το πέρασμα Κορπίλων με τον ποταμό Κομψάτο στην περιοχή του Πολύανθου.Θεωρεί δε αποδεκτό ότι το πέρασμα Σαπαίων πρέπει να ταυτιστεί με το φαράγγι και την κοιλάδα του Νέστου, η οποία μαζί με τα φρούρια εκατέρωθεν του Νέστου και στους λόφους της Ξάνθης αποτελούν ένα μοναδικό οχυρωματικό συγκρότημα.
 
Το τελευταίο θέμα που έθιξε αφορούσε τη λαϊκή λατρεία του Ήρωα Ιππέα, εξετάζοντας την ευρεία διάδοση της λατρείας του, τους τύπους των μεγάλων αναθημάτων και των ανάγλυφων των τάφων, αλλά και τις θέσεις και τη μορφή των ιερών στην κορυφή των λόφων.
 
Αναφέρθηκε δε στα επιφανειακά ευρήματα, όπως μικρά πέτρινα ανάγλυφα, χάλκινα ειδώλια, μικρούς αμφορείς με μυστηριώδη βάση, νομίσματα, επιγραφές και ομοιότητες με άλλα ανασκαφικά ιερά στην ανατολική Μακεδονία και τη Βουλγαρία. 

Παράλληλοι βίοι για τις πόλεις της αιγαιακής Θράκης 

Στην εισήγηση του ο κ. Τσουρής, Καθηγητής του τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας του ΔΠΘ, αναφέρθηκε στις πόλεις της αιγαιακής Θράκης κατά τη ρωμαϊκή προσάρτηση που βρίσκονταν στην ακτή του Θρακικού πελάγους, οι οποίες ήταν όλες ελληνικές αποικίες.
 
Η κατασκευή της Εγνατίας Οδού, μετά τη Ρωμαϊκή επιβολή, σταδιακά περιθωριοποίησε όσες από αυτές γνώριζαν κάποια ακμή και σταδιακά ανέδειξε μια σειρά από νέες πόλεις που ιδρύθηκαν κατά το μήκος της. Ορισμένες από αυτές απέκτησαν σε κάποια φάση της ιστορίας τους καθεστώς πόλεως, ενώ για κάποιες άλλες δεν μπορεί να εντοπιστεί με βεβαιότητα το καθεστώς το οποίο απολάμβαναν.
 
Τα αρχαία ελληνικά ιδρύματα ήταν όλα τειχισμένα (Άβδηρα, Μαρώνεια), αλλά νέες εργασίες αμυντικής θωράκισης πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια των αυτοκρατορικών αιώνων ή κατά την ύστερη ρωμαϊκή περίοδο μέχρι τον 6ο αιώνα, ακόμη και κατά τον 7ο αιώνα.
 
Οι ρωμαϊκές πόλεις τειχίσθηκαν, ορισμένες κατά την ίδρυσή τους (Μαξιμιανούπολη, Κομοτηνή) και άλλες σε μεταγενέστερη περίοδο (Πλωτινούπολη). Τα Άβδηρα και η Μαρώνεια περιορίστηκαν σε ένα άκρο των αρχαίων πόλεων κατά την ύστερη Αρχαιότητα και απέκτησαν νέα οχύρωση. Η Μαξιμιανούπολη και η Τραϊανούπολη είχαν έκταση που ξεπερνούσε τα 30 εκτάρια, ενώ όλες οι άλλες ήταν λίγο ή πολύ μικρότερες.
 
Η Εγνατία αποτελούσε πάντοτε το βασικό οδικό δίκτυο, η πορεία της είναι αρκετά καλά γνωστή, ενώ κατάλοιπα γεφυρώσεων ποταμών δεν έχουν εντοπισθεί.
 
Αρχιτεκτονικά λείψανα υδραγωγείων έχουν εντοπισθεί στην Τόπειρο και τη Μαξιμιανούπολη. Νεκροταφεία έχουν εντοπισθεί στην Τόπειρο, τα Άβδηρα και τη Μαρώνεια, ενώ ταφές αδιάγνωστης ή μεταβατικής περιόδου ανασκάφηκαν σε όλες τις μείζονες θέσεις. 

Μια διαφορετική προσέγγιση στην χρονολόγηση επιγραφών 

Τέλος ο κ. Γεώργιος Βελένης, Ομότιμος Καθηγητής Τμήματος Ιστορίας & Αρχαιολογίας Α.Π.Θ., θέλησε στην εισήγησή του να σημειώσει πως, υπό την προϋπόθεση ότι θα διεξαχθεί μια εις βάθος παλαιογραφική προσέγγιση, η επιγραφική γραφή θα μπορεί να είναι το πρώτο εργαλείο μεταξύ των εξωτερικών στοιχείων των επιγραφών για χρονολογικές εκτιμήσεις, παρόλο που σήμερα θεωρείται το λιγότερο προτιμώμενο, λόγω έλλειψης αυτής της προσέγγισης.
 
Έχουν γίνει βέβαια απόπειρες από επιγραφολόγους, αλλά τα αποτελέσματα είναι εξαιρετικά φτωχά και συχνά αποπροσανατολίζουν. Αυτό αποδίδεται στο γεγονός ότι η επιγραφή χρησιμοποιείται κυρίως από ιστορικούς, οι οποίοι επικεντρώνονται σε θέματα της ειδικότητας τους και σχολιάζουν αποκλειστικά το περιεχόμενο του κειμένου.
 
Αυτό ισχύει και για τους αρχαιολόγους, οι οποίοι συχνά συνεργάζονται με τους ιστορικούς για τη χρονολόγηση, η οποία, ελλείψει άλλων στοιχείων, εξαρτάται από το αρχαιολογικό πλαίσιο ή από τα εξωτερικά στοιχεία των μνημείων, όπως τυπολογία και γλυπτική διακόσμηση.
 
Ωστόσο, τόσο η τυπολογία όσο και η γλυπτική διακόσμηση των επιγραφών είναι επισφαλή με χρονολογικά κριτήρια, επειδή τα σχετικά θέματα δεν έχουν εξεταστεί επαρκώς για την εποχή των αυτοκρατορικών χρόνων.
 
Για τις αχρονολόγητες επιγραφές της ύστερης αρχαιότητας, η παλαιογραφική προσέγγιση μπορεί να προσφέρει πολύ πιο αξιόπιστα κριτήρια για τη σύνδεση με το ιστορικό πλαίσιο σε σύγκριση με τα άλλα εξωτερικά στοιχεία των εγγεγραμμένων μνημείων.
 
Αυτό οφείλεται, σημείωσε, στο γεγονός ότι κατά τη διάρκεια των αυτοκρατορικών χρόνων εμφανίζονται νέοι τύποι γραμμάτων, οι οποίοι μπορούν να παράσχουν ενδεικτικά αλλά ασφαλή χρονολογικά στοιχεία για το νωρίτερο που μπορεί να δημιουργήθηκε η επιγραφή.
 
Τα νέα σχήματα, σημείωσε, είναι αρκετά πολυάριθμα και εμφανίζονται σε μια σειρά αχρονολόγητων επιγραφών που πρέπει να επανεξεταστούν με στόχο ένα πιο ακριβή χρονικό προσδιορισμό από τον καθιερωμένο.
 
Έτσι ο κ. Βελένης παρουσίασε μερικά από τα παλαιογραφικά στοιχεία των επιγραφών της Θράκης, τα οποία μπορούν να βοηθήσουν σε ασφαλέστερες χρονολογικές εκτιμήσεις, καθώς και στην εξαγωγή ευρημάτων που σχετίζονται με τις επιρροές που ασκήθηκαν μεταξύ γειτονικών περιοχών ή και θεωρήσεις σχετικά με τη διατήρηση της τοπικής παράδοσης.
 
Επιπλέον, μίλησε για θέματα που σχετίζονται με τη δημιουργία ορισμένων επιγραφών της Θράκης, με ιδιαίτερη έμφαση σε εκείνες που έχουν ομοιοκαταληξία, καθώς και εκείνες που είναι γραμμένες με υψηλή καλλιτεχνική ευαισθησία.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.