Διαχρονικη (Μη) αναπτυξη της Θρακης
«Το βιβλίο αυτό είναι μια μελέτη-αποτύπωση της πραγματικότητας και επιπλέον ένας οδικός χάρτης ανάπτυξης»
Ένα βιβλίο επίκαιρο και συνάμα διαχρονικό. Όσα χρόνια θυμάμαι τον εαυτό μου τα ίδια ακούω μια ζωή. Η Θράκη τελευταία περιοχή της Ελλάδας, τελευταία της Ευρώπης και συνάμα, η Θράκη το κόσμημα της πατρίδας, το άκρο της Ευρώπης, και άλλα πολλά. Που άλλα σε κάνουν να κλαις και άλλα να γελάς. Μερικά είναι… ανάμεικτα. Για την κοροϊδία που πέφτει σύννεφο…
Το βιβλίο αυτό είναι μια μελέτη-αποτύπωση της πραγματικότητας και επιπλέον ένας οδικός χάρτης ανάπτυξης. Αν λάβουμε υπόψη τι έγινε και τι δεν έγινε, τι μπορεί και τι πρέπει να γίνει. Αυτή είναι η «δομική» φιλοσοφία του βιβλίου των Ευθύμιου Σταθάκη και Δημήτριου Μπαντέκα. Έχει μια επικαιρότητα, μια και συστάθηκε για μια ακόμη φορά διακομματική επιτροπή για τη Θράκη. Αυτό το βιβλίο μπορεί να σταθεί πολύπλευρος μπούσουλας των βουλευτών της επιτροπής, αντρών και γυναικών.
Μου έκανε εντύπωση ο Πρόλογος του κ. Χρ. Γιορδαμλή, Προέδρου Δικτύου Συνδέσμων Βιοτεχνιών και Βιομηχανιών Ακριτικών Περιοχών και Διευθύνοντα Συμβούλου στο «Πρίσμα Ηλεκτρονικά ΑΒΕΕ», ενός ανθρώπου σχετικού με το αντικείμενο του βιβλίου. Γράφει σε ένα σημείο: «Διαβάζοντας το βιβλίο, ζούσα ταυτόχρονα και τη δική μου ιστορία ως επιχειρηματίας στον τομέα της υψηλής τεχνολογίας από το 1994 έως και σήμερα» και καταλήγει στο: «Τι θα πρέπει να γίνει μέσα από καινοτόμες οικονομικές, επενδυτικές και επιχειρηματικές παρεμβάσεις για να αποκτήσει η Θράκη ισχυρά χωρικά ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα και να ξεφύγει από τη μιζέρια». Αυτό το τελευταίο είναι η ουσία κατά τη γνώμη μου: «Η Θράκη να ξεφύγει από τη μιζέρια».
Ας δούμε το οπισθόφυλλο και τα βιογραφικά των εκλεκτών συγγραφέων. Κατόπιν θα σταθώ σε τέσσερα κατά τη γνώμη μου βασικά σημεία του βιβλίου.
«Η παρούσα μελέτη, σε μορφή μονογραφίας, και με βάση ανάλυσης τη διεθνή εμπειρία και πρακτική, αναφέρεται ουσιαστικά στην οικονομική ιστορία της Θράκης, από το 1976 έως σήμερα. Περιγράφονται οι περιφερειακές πολιτικές ανάπτυξης που σχεδιάστηκαν και εφαρμόστηκαν σχεδόν αποκλειστικά για αυτήν. Η πολιτική ελίτ της χώρας, νοιώθοντας πιθανόν και ενοχές για την εγκατάλειψη της πιο ζωτικής, από εθνική άποψη, περιοχής της χώρας –η προσάρτησή της το 1919 πολλαπλασίασε τη γεωστρατηγική της ισχύ–, θέλησε μετά το 1976 να αποκαταστήσει, κατά κάποιον τρόπο, μια ιστορική αδικία.
Σήμερα η Θράκη είναι μάλλον αποψιλωμένη πληθυσμιακά και με έντονα φαινόμενα υπανάπτυξης, γεγονός δυσάρεστο από κάθε άποψη, αφού υπάρχει αναντιστοιχία με τις προσδοκίες των κατοίκων της. Διότι, παρά τις ειδικές πολιτικές που εφαρμόστηκαν για 40 χρόνια, 1976-2015, τα αποτελέσματα υπήρξαν πενιχρά. Αυτό οφείλεται σε πολλούς λόγους, κυρίως όμως γιατί ήταν πολιτικές χωρίς συνέπεια, αναποτελεσματικές, αποσπασματικές και μη εστιασμένες.
Ακριβώς γι’ αυτό σήμερα αναζητείται ένα νέο μοντέλο ανάπτυξης, ένα αναπτυξιακό σοκ με έργα, δράσεις και μέτρα περισσότερο ποιοτικά, συνεκτικά, εστιασμένα και έξυπνα και λιγότερο ποσοτικά και αποσπασματικά».
Τα βιογραφικά τα παραθέτω για να κατανοήσουμε τι σημαντικούς επιστήμονες διαθέτει η περιοχή μας. Δεν περιμένουμε έξωθεν τα φώτα, πράγμα που φέτος, γιορτάζοντας τα 100 χρόνια Ελεύθερης Θράκης, έχει μέγιστη σημασία.
Ο Ευθύµιος Σταθάκης γεννήθηκε στην Κοµοτηνή το 1983, όπου και διαµένει. Έλαβε το Δίπλωµα του Μηχανολόγου Μηχανικού Παραγωγής και Διοίκησης από την Πολυτεχνική Σχολή του Δηµοκριτείου Πανεπιστηµίου Θράκης το 2007, το Μaster in Advance Information Systems από το Τµήµα Μεταπτυχιακών Σπουδών του Πανεπιστηµίου Πειραιά το 2011 και είναι υποψήφιος PhD σε θέµατα ενεργειακών αγορών στο ΔΠΘ. Έχει δηµοσιεύσει είκοσι επιστηµονικές εργασίες σε διεθνή και ελληνικά επιστηµονικά περιοδικά. Έχει εργαστεί ως Μηχανολόγος Μηχανικός, δίδαξε περιστασιακά σε ΚΕΚ της ΠΑΜΘ θέµατα του γνωστικού του αντικειµένου, ενώ εδώ και πέντε χρόνια διδάσκει εργαστηριακά µαθήµατα στο ΜΤΣ/ΤΕΙ/ΑΜΘ “Management of innovation and new entrepreneurship”, µε θεµατικές Microsoft SQL Server, MySQL, Postgres, κ.λπ.
Ο Δηµήτριος Μπαντέκας γεννήθηκε στο Βελεστίνο το 1966. Έλαβε το Δίπλωµα του Ηλεκτρολόγου Μηχανικού & Μηχανικού Η/Υ από την Πολυτεχνική Σχολή του ΔΠΘ το 1990 και το διδακτορικό του δίπλωµα από το Τµήµα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών & Μηχανικών Η/Υ του ΔΠΘ το 1994. Από το 2006 είναι καθηγητής στο Τµήµα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του ΤΕΙ Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης. Έχει δηµοσιεύσει εξήντα επιστηµονικές εργασίες σε διεθνή περιοδικά και είναι Editor-in-Chief στο διεθνές περιοδικό “Journal of Engineering Science and Technology Review”. Διετέλεσε Πρόεδρος του Τµήµατος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών του ΤΕΙ/ΑΜΘ. Επίσης διετέλεσε Αντιπρόεδρος Ακαδηµαϊκών Υποθέσεων του ΤΕΙ/ΑΜΘ. Από τις 1/12/2017 έως σήµερα είναι Πρύτανης του ΤΕΙ/ΑΜΘ. Από το 2015 είναι πλήρες µέλος του CERN, συµµετέχοντας στο πρόγραµµα CLIC, και Διευθυντής του υπερυπολογιστικού συστήµατος GRID-TIER2-CERN στο ΤΕΙ/ΑΜΘ.
Στην Εισαγωγή του βιβλίου οι συγγραφείς γράφουν «ευθαρσώς»:
«Η Θράκη αποτελεί μια εξαιρετική και ενδιαφέρουσα περίπτωση εφαρμογής ad hoc πολιτικών περιφερειακής ανάπτυξης επί πολλά έτη, περίπου 40, και σε θεωρητική-επιστημονική και σε εμπειρική-πρακτική βάση. Μελετώντας κάποιος το επίπεδο ανάπτυξης της Θράκης, έστω και με απλά εργαλεία οικονομικής ανάλυσης –όμως με έναν βαθμό συστηματικότητας και ποσοτικής/ποιοτικής τεκμηρίωσης– δεν μπορεί παρά να διαπιστώσει ότι το τελικό αποτέλεσμα είναι κατώτερο των προσδοκιών, ή αλλιώς, οι διατεθέντες κοινωνικοί πόροι δεν επέφεραν την προσδοκώμενη καθαρή κοινωνική ωφέλεια. Τόσο σε σχεδιαστικό και προγραμματικό επίπεδο, όσο και σε επίπεδο δομών και μηχανισμών εφαρμογής και υλοποίησης των περιφερειακών πολιτικών, αυτές αποδείχτηκαν ανεπαρκείς, χωρίς συνεκτική και καθαρή στόχευση. Ήταν συντηρητικές πολιτικές, εξέλιπαν οι δυναμικές, πιο καινοτόμες, πιο εστιασμένες προσεγγίσεις ανάπτυξης σε έργα και δράσεις με ισχυρά πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα».
Ολοκληρώνοντας τον περίπατό μας στο τόσο ενδιαφέρον αυτό βιβλίο, θα μου επιτρέψετε να εστιάσω τον φακό μου σε τέσσερα σημεία –πάντα κατά τους συγγραφείς.
- Πολλά είναι τα δυνατά σημεία της Θράκης. Ξεχωρίζω: «Η γεωπολιτική της θέση, στα ΝΑ Βαλκάνια και τον παρευξείνιο χώρο, είναι ταυτόχρονα ζωτικός χώρος, κόμβος και πύλη για την πραγματοποίηση επενδύσεων και εμπορικών ανταλλαγών, ενισχύοντας την εξωστρέφεια τη δική της και της χώρας.
- Μέσα στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον «η Θράκη να γίνει ένα πραγματικό χωρικό πρότυπο διαπεριφερειακής λειτουργικής, διοικητικής, ενεργειακής και τεχνολογικής αναπτυξιακής δικτύωσης και συνεργασίας».
- Στη Θράκη λειτουργεί ένα μεγάλο και δυναμικό Πανεπιστήμιο: «Η στενή και δημιουργική συνεργασία των ΔΠΘ και ΤΕΙ/ΑΜΘ με επιχειρήσεις της Θράκης είναι ένα από τα βασικά ζητούμενα για καινοτόμα και έξυπνη ανάπτυξη».
- Στα Συμπεράσματα και στον Επίλογο φτάνουμε στην ελληνική πραγματικότητα. Ένα μεγάλο μέρος των Ελλήνων «πιστεύει ότι, εάν η χώρα θέλει, τότε και μπορεί να ανακατανέμει πόρους για αυξήσεις σε μισθούς και επιδοτήσεις, χωρίς να σκέπτεται ότι για να υπάρχουν πόροι για ανακατανομή στους ασθενέστερους πρέπει να αυξηθεί γενναία η πίτα του ΑΕΠ. Όποιος έχει διαβάσει προσεκτικά τη μονογραφία μας μπορεί να κατανοήσει γιατί ένας τέτοιος –γενικά “ελληνικός”– επίλογος είναι η πιο ενδεδειγμένη κατακλείδα για τη θρακική περίπτωση. Οι αναλογίες κραυγάζουν».
Αγαπώ τη Θράκη, παρακολουθώ την ιστορία και την πορεία της, παλεύω όσο μπορώ και ξέρω. Νομίζω ότι δεν πρόδωσα το βιβλίο, για το οποίο συγχαίρω τον εκδότη και τους συγγραφείς.
Μία από τις πολλές σημαντικές συμβολές της παρούσας έκδοσης είναι η και παράθεση αριθμητικών στοιχείων-πληροφοριακών πινάκων που αφορούν την αναπτυξιακή πορεία της Θράκης διαχρονικά και όχι μόνο. Ενδεικτικά, παραθέτουμε ορισμένους πίνακες που αναδεικνύουν τη «μειονεκτική» θέση της ΠΑΜΘ στην παραγωγικότητα καθώς και την υψηλή ανεργία που μαστίζει τον Νομό Ροδόπης. Με βάση τον πρώτο πίνακα, που απεικονίζει τον Δείκτη παραγωγικότητας σε σχέση με την Ακαθάριστη Προστιθέμενη Αξία ανά Περιφέρεια, γίνεται αντιληπτό πως η ΠΑΜΘ και η Θράκη είναι τελευ¬ταίες με βάση τον δείκτη παραγωγικότητας για το σύνολο της χώρας, ενώ πρώτη είναι η Αττική
Όσον αφορά στα «καθ’ υμάς», στα της Ροδόπης, ο παραπάνω πίνακας αποτυπώνει τη συσχέτιση μεταξύ ρυθμών αύξησης του ΑΕΠ και της αύξησης/μείω¬σης της ανεργίας σε επίπεδο χώρας. Έτσι, όπως μας υποδεικνύουν τα στοιχεία, μέχρι και το 2013, η ανεργία στη Ροδόπη ολοένα και ενισχυόταν –και ενισχύεται στη συνέχεια–, δημιουργώντας έτσι έναν επιπλέον σοβαρό λόγο επιλογής της περιοχής ως χώρου πιλοτικής εφαρ¬μογής ενός αναπτυξιακού προγράμματος
Εύχομαι στη Θράκη… ταχείαν ανάρρωση…
*Ο Θανάσης Μουσόπουλος είναι φιλόλογος, ποιητής και συγγραφέας.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
