«Εγκλεισμοι», πραγματικοι και συμβολικοι
Σε τρία κτίρια ιστορικής και συμβολικής σημασίας του ψυχιατρικού νοσοκομείου, τα οποία έχουν εγκαταλειφθεί εδώ και δεκαετίες, η σύγχρονη τέχνη αντλεί και δίνει ενέργεια με την έκθεση «Εγκλεισμοί» που οργανώνει η ΑΜΚΕ Ρίζες Πολιτισμού σε επιμέλεια του Δημήτρη Τρίκα και προβάλλει ένα επίκαιρο όσο και ευαίσθητο θέμα καλειδοσκοπικά.
Στο παλιό τυπογραφείο όπου εργάζονταν και τρόφιμοι του «Δρομοκαΐτειου», το οποίο έχει ανακαινιστεί και χρησιμοποιείται ως μουσείο, ενώ ένα τρίγωνο που φέρνει στο προσκήνιο ταξικές διαφορές σχηματίζεται μαζί με την πτέρυγα του «Αγίου Ισίδωρου» –ένα παραλληλόγραμμο κτίσμα δύο ορόφων, του 1892, με μικρά κελιά, φεγγίτες και κάγκελα– όπου καθηλώνονταν οι «ανήσυχοι» και μάλλον πένητες ασθενείς, και με το «Δάφτσειο» –ένα μεγάλο, ψηλοτάβανο κτίριο του 1932, εκλεκτικιστικού ρυθμού, με ευρύχωρα δωμάτια– όπου νοσηλεύονταν οι πιο εύποροι ασθενείς.
Συνολικά 48 καλλιτέχνες συμμετέχουν στο πρότζεκτ με γλυπτά και εγκαταστάσεις, βίντεο, ηχητικές κατασκευές, ζωγραφική, φωτογραφία και επιτελεστικές δράσεις. Παράλληλα με το εικαστικό κομμάτι, διοργανώνονται πέντε ημερίδες με τη συμμετοχή περίπου 70 πανεπιστημιακών, ερευνητών και συγγραφέων που διερευνούν τους «εγκλεισμούς» μέσα από τα πεδία της ψυχανάλυσης, της φιλοσοφίας, της ιστορίας, της λογοτεχνίας και της πολιτικής θεωρίας.
Aφετηρία για αυτήν την έκθεση ήταν η περίοδος του εγκλεισμού που όλοι βιώσαμε λόγω της πανδημίας του Covid-19 και σημείο αναφοράς αποτέλεσε το βιβλίο της Μαρίας Φαφαλιού «Ιερά οδός 343. Μαρτυρίες από το Δρομοκαΐτειο» (εκδόσεις Αλεξάνδρεια), με συνεντεύξεις και προφορικές μαρτυρίες από ασθενείς του «Δρομοκαΐτειου», γιατρούς, νοσηλευτικό προσωπικό, συγγενείς και άλλους εμπλεκόμενους.
Ηχητικά αποσπάσματα από αυτά τα ντοκουμέντα εισάγουν τους επισκέπτες στο «ασφυκτικό» κλίμα της έκθεσης, όπου μεταξύ άλλων μπορεί κανείς να δει μια υβριδική γυναικεία φιγούρα πάνω σε πατερίτσες, έργο της Καλλιόπης Λεμού, έναν οικισμό-λαβύρινθο του Κώστα Χριστόπουλου, τα συρματοπλέγματα του Διονύση Χριστοφιλογιάννη, ένα καρότσι οικοδομής γεμάτο γυναικεία μαλλιά του Δημήτρη Αληθεινού, ένα κρεβάτι με στρώμα από κουτιά φαρμάκων του Νίκου Κολιόπουλου. Τα κλουβιά που έκανε η Αρτεμις Ποταμιάνου σε κάνουν να αναρωτηθείς ποιος είναι μέσα και ποιος έξω, ενώ ο Μπάμπης Βενετόπουλος δημιούργησε μια εικόνα ψηφιακού εγκλεισμού, με ένα ταλαιπωρημένο ανδρικό σώμα μπροστά σε γραφείο γεμάτο οθόνες…
Τα περισσότερα από τα εικαστικά έργα έγιναν ειδικά για την έκθεση. «Πολλά αναφέρονται στον εσωτερικό εγκλεισμό των ανθρώπων που βασανίζονται στα σκοτάδια τους, αποδίδουν την ένταση του ψυχιατρικού εγκλεισμού που διαλύει τον ανθρώπινο οργανισμό και αποδομεί την προσωπικότητα, αλλά αναφέρονται σε κάθε είδους εγκλεισμό, από τις φυλακές, τους στρατώνες, τα σχολεία, ώς τις δομές για τους πρόσφυγες, αλλά και την ψηφιακή “αιχμαλωσία”», λέει στην «Εφ.Συν.» ο Δημήτρης Τρίκας.
«Μας ενδιαφέρει το αρχείο των μαρτυριών αλλά και η ανάδειξη της ιστορίας και της σημασίας του “Δρομοκαΐτειου” ως του πρώτου ψυχιατρείου στην Ελλάδα, χτισμένο απ’ αρχής για τον σκοπό αυτό και πάνω στα γαλλικά πρότυπα που τότε θεωρούνταν ό,τι πιο καινούργιο στον χώρο. Φυσικά μας ενδιαφέρει και η μελέτη και καταγραφή του προβληματισμού της σύγχρονης τέχνης πάνω στα ζητήματα των ποικίλων εγκλεισμών, πραγματικών και συμβολικών, που διαπερνούν έντονα τον εξατομικευμένο βίο αλλά και την κοινωνική πραγματικότητα της εποχής μας», επισημαίνει ο επιμελητής της έκθεσης. «Εμφαση δίνουμε και στις ημερίδες προκειμένου να συμβάλουμε όσο γίνεται στη δημόσια συζήτηση που γίνεται περιθωριακά, κατά τη γνώμη μου, κυρίως πάνω στα ζητήματα των σύγχρονων εγκλεισμών».
Στην έκθεση συμμετέχουν επίσης οι καλλιτέχνες: Δημήτρης Αντωνίτσης, Χλόη Ακριθάκη, Κατερίνα Αποστολίδου, Ιλεάνα Αρναούτου, Κωστής Βελώνης, Αντώνης Βολανάκης, Πόκα Γιο + εργαστήριο ΑΣΚΤ, Βαγγέλης Γκόκας, Θωμάς Διώτης, Μάρκος Ευλογημένος, Μαίρη Ζυγούρη, Κάπτεν, Νικομάχη Καρακωστάνογλου, Χάρης Κοντοσφύρης, Μαρία Λοϊζίδου, Μαρία Λουίζου, Ναταλία Μαντά, Μάρω Μιχαλακάκου, Βασίλης Μπακάλης, Μάνια Μπενίση, Βάλλυ Νομίδου, Αγγελος Παπαδημητρίου, Αννα Παπαέτη, Ηλίας Παπαηλιάκης, Νίνα Παπακωνσταντίνου, Πάνος Προφήτης, Πηνελόπη Πετσίνη, Ρεντούμης Δημήτρης, Μάριος Σπηλιόπουλος, Γιώργος Τσεριώνης, Ελένη Τζιρτζιλάκη, Κώστας Τσώλης, Σωκράτης Φατούρος, Αλέξης Φιδετζής, Δημήτρης Χαλάτσης, Δέσποινα Χαριτωνίδη.
Performances: Φίλιππος Βασιλείου, Στάθης Γράψας/Αλέξανδρος Βουτσινάς, Γιάννης Μήτρου, Σάββας Στρούμπος/Ελλη Ιγγλίζ/Αννα Μαρκά-Μπονισέλ, Φίλιππος Τσιτσόπουλος.
Τα εγκαίνια της έκθεσης έγιναν στις 11/11. Διάρκεια έκθεσης μέχρι 18/12.
Τα έργα θα αναρτηθούν σε site, όπως και οι ομιλίες από τις ημερίδες.
Info
- «Εγκλεισμοί», Δρομοκαΐτειο ΨΝΑ, Ιερά Οδός 343, Χαϊδάρι. Κτίρια: «Δάφτσειο», Τυπογραφείο, «Αγιος Ισίδωρος»
- Ημέρες λειτουργίας: Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο, Κυριακή
- Ωρες λειτουργίας: 15.00-20.00
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
