Χρ. Τσιρογιαννης: «Το υπουργειο πρεπει να ενημερωσει αμεσα την Εισαγγελια της Ν. Υορκης»

«Δεν έγινε σωστός έλεγχος από τη Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών του υπουργείου Πολιτισμού»

«Η πραγματική σημασία της ταύτισης έγκειται πλέον αποκλειστικά στο γεγονός ότι παρουσιάζει την αδιαμφισβήτητη σύνδεση της Συλλογής Στερν με έναν εκ των πιο διαβόητων διεθνώς και καταδικασμένων διακινητών αρχαιοτήτων όχι μόνο στον κόσμο αλλά και όλων των εποχών, τον Τζανφράνκο Μπεκίνα», δηλώνει στην «Εφ.Συν.» ο δρ Χρήστος Τσιρογιάννης. Ο αρχαιολόγος με ειδικότητα την έρευνα διεθνών αρχαιοκαπηλικών κυκλωμάτων, αναπληρωτής καθηγητής στο Μουσείο Αρχαίας Τέχνης του Πανεπιστημίου του Ααρχους στη Δανία, στην πρόσφατη έρευνά του για την πολύκροτη υπόθεση των 161 κυκλαδικών αρχαιοτήτων της συλλογής του Αμερικανού πολυεκατομμυριούχου Λέοναρντ Στερν, απέδειξε ότι αυτή περιλαμβάνει τουλάχιστον ένα ειδώλιο που σχετίζεται με αρχαιοκαπηλία. Το γεγονός αφήνει έκθετη την υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, η οποία υποστήριξε στη Βουλή ότι έχει γίνει ταυτοποίηση των αρχαιοτήτων της συλλογής και δεν εμπλέκονται με παράνομη διακίνηση.

Σύμφωνα με την έρευνα του δρος Χρήστου Τσιρογιάννη (την παρουσίασε στην «Athens Voice» στις 30.09.2022), το ειδώλιο με αριθμό 29 της Συλλογής Στερν περιλαμβάνεται στο αρχείο φωτογραφιών του καταδικασμένου για αρχαιοκαπηλία Gianfranco Becchina (Τζανφράνκο Μπεκίνα). Οι εξελίξεις γύρω από την υπόθεση είναι καταιγιστικές. Ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων, που έχει κινητοποιηθεί από την πρώτη στιγμή, ζητάει να κατασχεθεί άμεσα το ειδώλιο, να γυρίσει στην Ελλάδα και να ακυρωθεί ο νόμος που επικυρώνει τη συμφωνία, την οποία η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη υπέγραψε μυστικά (21.07.2022) ανάμεσα στο υπουργείο Πολιτισμού, το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης, το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης και το Ινστιτούτο Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού του Ντελαγουέρ. Η συμφωνία έγινε νόμος του κράτους, καθώς το νομοσχέδιο ψηφίστηκε (08.09.2022) μόνον από τους βουλευτές της κυβερνητικής πλειοψηφίας.

Μετά το πόρισμα του δρος Τσιρογιάννη (ο οποίος έχει εξερευνήσει πλήθος υποθέσεων αρχαιοκαπηλικών αντικειμένων που εκλάπησαν από την Ελλάδα και διακινήθηκαν παράνομα από διεθνή κυκλώματα), η τομεάρχης Πολιτισμού του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Σία Αναγνωστοπούλου κατέθεσε νέα ερώτηση προς την υπουργό Πολιτισμού, ζητώντας ακόμη μια φορά στοιχεία και έγγραφα. Κριτική εκ των έσω άσκησε ο πρώην υπουργός Πολιτισμού και βουλευτής της Ν.Δ. Κώστας Τζαβάρας, ο μόνος μέχρι σήμερα από την κυβέρνηση. Μιλώντας στον ρ/σ «Στο Κόκκινο», δήλωσε: «Εχω παρακολουθήσει τις δηλώσεις της κ. Κουτσούμπα, της προέδρου των Αρχαιολόγων. Είμαι πολύ προβληματισμένος για όσα έχουν κατατεθεί στον δημόσιο διάλογο. Αισθάνομαι ότι πρέπει να ερευνηθεί αυτή η υπόθεση όταν μάλιστα από τόσο επίσημα και αρμόδια χείλη διατυπώνονται αυτές οι επιφυλάξεις».

Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο δρ Τσιρογιάννης, ο οποίος είναι και επικεφαλής της Ομάδας Ερευνας Αρχαιοκαπηλίας στην έδρα UNESCO του Ιονίου Πανεπιστημίου, μιλάει στην «Εφ.Συν.» για το πόρισμα, χαρακτηρίζει το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης «αρχαιοκαπηλικό» και ζητάει να αποσυρθεί ο νόμος που αφορά τη διαχείριση και το μέλλον των 161 αρχαιοτήτων κυκλαδικού πολιτισμού.

  • Κατά την έρευνά σας εντοπίσατε ότι το γυναικείο ειδώλιο με αριθμό 29 της Συλλογής Στερν περιλαμβάνεται στο αρχείο φωτογραφιών του καταδικασμένου για αρχαιοκαπηλία Τζανφράνκο Μπεκίνα. Μπορείτε να μας εξηγήσετε τι σημαίνει αυτό;

Η ταύτιση πρώτα απ’ όλα αποδεικνύει ότι δεν έγινε σωστός έλεγχος από τη Διεύθυνση Τεκμηρίωσης και Προστασίας Πολιτιστικών Αγαθών του υπουργείου Πολιτισμού και διαψεύδει την υπουργό. Διότι η ίδια, όπως αναφέρεται και στα Πρακτικά της Βουλής, τουλάχιστον δύο φορές είπε ότι έχουν ερευνηθεί τα αντικείμενα της συλλογής Στερν με τις αντίστοιχες βάσεις δεδομένων κλεμμένων της Ιντερπολ, με τα αρχεία που διαθέτει η υπηρεσία στο υπουργείο Πολιτισμού και το αρχείο Μπεκίνα. Δήλωσε με τον πιο επίσημο τρόπο στη Βουλή των Ελλήνων ότι δεν υπάρχει καμία ταύτιση.

Αυτό είναι το πρώτο. Το δεύτερο και σημαντικό είναι ότι το ειδώλιο απεικονίζεται, δυστυχώς, μόνο σε τρεις επαγγελματικές φωτογραφίες, αλλά όχι και σε polaroid ή σε φωτογραφία συνήθους εκτύπωσης, όπου συχνά εμφανίζονται αρχαιοκαπηλικά αντικείμενα αμέσως μετά τη λαθρανασκαφή τους. Κάτι τέτοιο θα ήταν αδιάσειστο στοιχείο αρχαιοκαπηλικής προέλευσης αλλά δεν συμβαίνει με αυτές τις επαγγελματικές φωτογραφίες, όπου το ειδώλιο εμφανίζεται σε εξαιρετική κατάσταση, ενώ το ίδιο στη Συλλογή Στερν είναι με σπασμένα τα περισσότερα δάχτυλα των ποδιών. Θα είχε σημασία να συζητήσουμε κατά πόσο αυτές οι φωτογραφίες αρκούν για να διεκδικηθεί τουλάχιστον το συγκεκριμένο ειδώλιο μέσω πάντοτε των αμερικανικών εισαγγελικών αρχών, εφόσον είχε γίνει η ταύτιση προγενέστερα από το υπουργείο Πολιτισμού και τη Διεύθυνση Τεκμηρίωσης.

Σήμερα, η πραγματική σημασία της ταύτισης έγκειται πλέον αποκλειστικά στο γεγονός ότι παρουσιάζει την αδιαμφισβήτητη σύνδεση της Συλλογής Στερν με έναν εκ των πιο διαβόητων διεθνώς και καταδικασμένων διακινητών αρχαιοτήτων όχι μόνο στον κόσμο αλλά και όλων των εποχών, τον Τζανφράνκο Μπεκίνα. Εκεί βρίσκεται η ουσία της υπόθεσης αυτή τη στιγμή. Και η βαρύτητα που έχει είναι υπεραρκετή, ώστε να οδηγήσει την κυβέρνηση άμεσα να ακυρώσει τη συμφωνία. Ηταν επονείδιστη για να ακυρωθεί πριν την ταύτιση, όμως πολύ περισσότερο τώρα. Αναμένω με μεγάλο ενδιαφέρον τις ανακοινώσεις του υπουργείου Πολιτισμού.

  • Ωστόσο, δεν γνωρίζουμε αν και πότε η υπουργός Πολιτισμού έδωσε τη λίστα της Συλλογής Στερν στην αρμόδια Διεύθυνση, καθώς διαχειρίστηκε την υπόθεση εν κρυπτώ και αποκλειστικά η ίδια.

Αλλο η συμφωνία και άλλο ο έλεγχος της συμφωνίας. Είναι υποχρέωση και αυτός είναι ο λόγος ύπαρξης της συγκεκριμένης Διεύθυνσης του ΥΠΠΟΑ.

  • Ηταν δύσκολος για εσάς ο εντοπισμός του ειδωλίου στη λίστα Μπεκίνα;

Οχι, διότι έχω εργαστεί στο αρχείο Μπεκίνα από τον Ιούλιο του 2006, όταν διατέθηκα στην Εισαγγελία Αθηνών μετά από ονομαστική εντολή του εισαγγελέα Ιωάννη Διώτη. Εχω συμπληρώσει 16 χρόνια που ασχολούμαι.

  • Πόσα αντικείμενα αρχαιοκαπηλικής προέλευσης αριθμεί το αρχείο Μπεκίνα;

Χιλιάδες. Να φανταστείτε ότι πάνω από 5.300 έχουν επιστραφεί μόνο στην Ιταλία, πέραν των ταυτίσεων που έχω κάνει προσωπικά εδώ και χρόνια με αντικείμενα που έχουν επαναπατριστεί, ενώ άλλες περιπτώσεις εκκρεμούν.

  • Οι κυκλαδικές αρχαιότητες πόσες είναι στο αρχείο Μπεκίνα;

Είναι μόνο έξι κυκλαδικά ειδώλια.

  • Κι ένα από αυτά είναι το γυναικείο ειδώλιο 42,3 εκατοστών με τον αρ. 29 στη Συλλογή Στερν;

Ακριβώς. Στον κατάλογο που δόθηκε επισήμως στη δημοσιότητα, είναι πρώτο πρώτο. Απορεί κανείς πώς δεν έγινε η ταύτιση από το υπουργείο Πολιτισμού.

  • Θεωρείτε ότι μπορεί να υπάρξουν και άλλες δυσάρεστες εκπλήξεις σύνδεσης με αρχαιοκαπηλία και ζητήματα γνησιότητας, όταν εξετάσουν από κοντά Ελληνες ερευνητές τις 161 κυκλαδικές αρχαιότητες της Συλλογής Στερν;

Εάν υπάρξουν κι άλλες «δυσάρεστες» εκπλήξεις, θα είναι ευχάριστο, διότι θα ενισχυθεί η φαρέτρα του ελληνικού κράτους απέναντι σε αυτή τη συμφωνία που έπρεπε εξαρχής να ακυρωθεί. Αναμένω πώς θα διαχειριστεί το υπουργείο Πολιτισμού την ταύτιση. Θα είναι ενδεικτικό.

efsyn.gr
  • Θεωρείτε ότι η Ελλάδα μπορούσε να διεκδικήσει τα 161 αρχαία κυκλαδικά αντικείμενα ως προϊόντα αρχαιοκαπηλίας και τελικά να επιτύχει τον επαναπατρισμό τους;

Εξαρτάται από την εις βάθος έρευνα του καθενός αντικείμενου και τα αποτελέσματά της, ώστε τα ίδια τα στοιχεία να οδηγήσουν τους ενδιαφερόμενους στο τι μπορεί να πράξουν. Ευχής έργο είναι να επιστρέφουν οι αρχαιότητες, αλλά όχι με οποιοδήποτε κόστος και οποιοδήποτε τρόπο, με επονείδιστους συμβιβασμούς και υποχωρήσεις εις βάρος του ελληνικού Δημοσίου. Θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικό να γνωρίζουν οι Ελληνες πολίτες τι διεκδικούμε και από πού, να γίνονται φανερά οι διαδικασίες και μετά να ξεκινούν οι διαπραγματεύσεις.

Οχι να γίνεται η διαπραγμάτευση εξαρχής μυστικά, να μη γνωρίζει ουδείς τίποτα και τελικά να καταλήγει σε μια επονείδιστη συμφωνία. Σε μια διαπραγμάτευση, εκείνος που έχει δίκιο θέτει τους όρους και ο άλλος που έχει άδικο κάνει υποχωρήσεις και τους αποδέχεται. Εδώ γίνεται το αντίθετο. Ενώ έχουμε δίκιο ως χώρα, το υπουργείο Πολιτισμού κάνει τις υποχωρήσεις και ο συλλέκτης –κόντρα σε οποιαδήποτε λογική– θέτει ντροπιαστικούς όρους. Τους αποδεχόμαστε όλους και τους επικυρώνουμε με τον πιο επίσημο τρόπο στην ελληνική Βουλή. Είναι ντροπιαστικό για τη χώρα κάθε βήμα σε αυτή την υπόθεση.

  • Μπορείτε να μας πείτε σε ποιους ντροπιαστικούς όρους αναφέρεστε;

Πρώτα απ’ όλα, για καθαρά ηθικούς λόγους, δεν έπρεπε να γίνει η συζήτηση πριν ανακοινωθεί περί τίνος πρόκειται, ποιας συλλογής, με ποια αντικείμενα. Επρεπε να δημοσιευθούν τα αντικείμενα ώστε να δοθεί χρόνος τόσο στις αρμόδιες υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ όσο και σε αρχαιολόγους, ερευνητές διεθνώς, να ερευνήσουν τη συλλογή και με τα στοιχεία που θα προκύψουν να συνδράμουν τις ελληνικές Αρχές, όπως έχει συμβεί και στο παρελθόν για αντικείμενα αρχαιοκαπηλίας. Δεύτερον, δεν είναι δυνατόν στο ελληνικό κράτος να επιβάλλεται να συνεργαστεί με γνωστό αρχαιοκαπηλικό μουσείο όπως είναι το Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης. Διάβασα πρόσφατα ότι βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ είπε στη Βουλή ότι την ώρα που αδειάζουν οι προθήκες του ΜΕΤ από αρχαιοκαπηλικά αντικείμενα που κατάσχουν οι εισαγγελείς της Νέας Υόρκης, εμείς επιχειρούμε να τις γεμίσουμε με άγνωστης προέλευσης κυκλαδικές αρχαιότητες.

Τώρα με την ταύτιση αποδεικνύω τη σχέση με τον διαβόητο αρχαιοκάπηλο καταδικασμένο στη χώρα μας δύο φορές για διαφορετικές περιπτώσεις Τζιαφράνκο Μπεκίνα. Ανεπίτρεπτα πράγματα. Τρίτον, είναι η προέλευση των αντικειμένων. Είμαστε σίγουροι ότι όλα είναι γνήσια; Διότι η χρονοβόρα έρευνα που απαιτείται δεν αφορά μόνο την αρχαιοκαπηλική προέλευση των αυθεντικών, αφορά και την πλαστότητα των κίβδηλων. Η έρευνα της συλλογής μπορεί να αποδείξει και τα δύο. Ακόμα και ένα πλαστό αντικείμενο να βρεθεί, θα είναι αρκετό για να διασύρει τη χώρα. Φαντάζεστε να δίνουμε αυθεντικές αρχαιότητες από τα μουσεία μας ως μακροχρόνια δάνεια σε ένα αρχαιοκαπηλικό μουσείο όπως είναι το ΜΕΤ για να μας δώσουν πίσω, εμμέσως από τον συλλέκτη, έστω και ένα πλαστό αντικείμενο; Πέραν όλων των άλλων θεμάτων. Και όλα αυτά τα επικυρώνουμε στο ελληνικό Κοινοβούλιο.

  • Θεωρείτε ότι τέτοιες ενέργειες υπονομεύουν τη στάση της χώρας μας σε ζητήματα καταπολέμησης της αρχαιοκαπηλίας αλλά και της διεκδίκησης των Γλυπτών του Παρθενώνα από το Βρετανικό Μουσείο;

Δεν χρειάζεται να είσαι ειδικός για καταλάβεις ότι πρόκειται για θέμα τεράστιας εθνικής σημασίας και ηθικής, γι’ αυτό δεν χωράνε κομματικές παρωπίδες. Μου έκανε εντύπωση η κοφτή, ξεκάθαρη και απερίφραστη δήλωση της νέας πρωθυπουργού της Μεγάλης Βρετανίας, όταν ρωτήθηκε για την επιστροφή των Γλυπτών. «Δεν συμφωνώ με αυτό», είπε η κ. Τρας. Η δήλωση χρονικά έρχεται αφού οι Αγγλοι έχουν δει τις υποχωρήσεις που κάνει το ελληνικό κράτος απέναντι σε έναν μόνο ιδιώτη συλλέκτη. Με τέτοιες επονείδιστες υποχωρήσεις που βλέπουν από τον συζητητή τους, ήταν βέβαιο ότι οι Βρετανοί θα σκληρύνουν τη στάση τους.

  • Μπορούμε να ισχυριστούμε ότι η συμφωνία μπλοκάρει την Εισαγγελία της Νέας Υόρκης να διερευνήσει μια υπόθεση αρχαιοκαπηλίας;

Σαφώς, με τον πιο επίσημο τρόπο, αλλά δεν χρειαζόταν καν να επικυρωθεί η συμφωνία, διότι η διαδικασία απαιτεί, ακόμα και αν είχε κατασχεθεί μία από τις αρχαιότητες, η χώρα προέλευσης να καταθέσει αίτημα στην Εισαγγελία της Νέας Υόρκης για να διερευνήσει την υπόθεση. Ακόμα κι αν υπάρχουν αδιάσειστα στοιχεία, χωρίς αίτημα η Εισαγγελία μπορεί να επέμβει, αλλά δεν μπορεί να επαναπατρίσει. Η συμφωνία βεβαίως είναι η κορωνίδα για να μην αφήσουμε καμία περίπτωση να ενεργήσει η Εισαγγελία. Μετά την ταύτιση είναι υποχρέωση του υπουργείου Πολιτισμού να ενημερώσει την Εισαγγελία. Η Συλλογή Στερν βρίσκεται στη Νέα Υόρκη και η Εισαγγελία επίσης. Μετά την έρευνά μου, το υπουργείο Πολιτισμού ειδοποίησε την Εισαγγελία της Νέας Υόρκης; Διότι υποχρεούται. Δεν είναι θέμα τι πιστεύει ο καθένας, είναι θέμα των στοιχείων. Αυτό είναι ενδεικτικό, γι’ αυτό και επίφοβο για τι πρόκειται να ακολουθήσει.

  • Τι θεωρείτε ότι πρέπει να συμβεί με τη συμφωνία, η οποία νομιμοποιεί τη συλλογή των 161 κυκλαδικών αρχαιοτήτων;

Να αποσυρθεί άμεσα. Σε μια χώρα αναπτυγμένη του δυτικού κόσμου, σε τέτοιες περιπτώσεις κάποιος ζητάει συγγνώμη δημοσίως. Και αποδεικνύει το συγγνώμη με την απόσυρση της συμφωνίας. Επίσης, πρέπει να ειπωθεί τι γίνεται με τα αρχεία Μπεκίνα που παραδόθηκαν το 2006. Τα έχει η Διεύθυνση Τεκμηρίωσης; Εχουν χαθεί; Εχουν καταστραφεί; Αν τα έχουν απολέσει, οφείλουν να τα ζητήσουν από τους Ιταλούς εισαγγελείς που είναι οι μόνοι αρμόδιοι να τα δώσουν όπως και οι Καραμπινιέροι της Ομάδας Δίωξης Εγκλήματος Τέχνης στην Ιταλία. Εξάλλου έχει διαφημιστεί η εξαιρετική συνεργασία του υπουργείου Πολιτισμού με τους Καραμπινιέρους. Πρέπει να απαντηθούν τα ερωτήματα για να μη βρεθούν οι υπηρεσίες πάλι σε δεινή θέση. Δεν διασύρεται μόνο το υπουργείο Πολιτισμού, διασύρεται η χώρα.

  • Η αποκάλυψη της έρευνάς σας δημοσιεύτηκε στην «Athens Voice» πριν από μία εβδομάδα. Αυτό το διάστημα επικοινώνησε μαζί σας το υπουργείο Πολιτισμού ή το Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης;

Ουδείς. Mια απόκοσμη σιωπή στον κρατικό πολιτισμό της μη ταύτισης, όπως λέω. Είναι τραγικό, διότι, ανεξαρτήτως κομματικής ταυτότητας, όταν παρουσιάζονται επιστημονικά στοιχεία και μάλιστα φωτογραφικά, πρέπει να υπάρξει αντίδραση από όλες τις πλευρές, διότι είναι εθνικό ζήτημα και δεν σηκώνει κανενός είδους κομματική παρωπίδα. Είναι γνωστό ότι δεν ανήκω πουθενά κομματικά και γνώριζα το ανάλογο τίμημα αναγκαζόμενος να φύγω για λόγους συμπεριφορών και όσων υπέστην στη δουλειά μου.

Δεν εντυπωσιάζομαι, ούτε εκπλήσσομαι. Εδώ δεν επικοινωνούν μαζί μου όταν επαναπατρίζονται αντικείμενα που βρίσκω. Εχουν απαλείψει το όνομά μου από όλες τις υποθέσεις και τώρα που έκανα την ταύτιση και αποδείχθηκε το αντίθετο από εκείνο που δήλωσε η υπουργός στο Κοινοβούλιο θα επικοινωνήσουν μαζί μου; Θα σας φέρω ένα παράδειγμα. Ιδιώτης συλλέκτης από την Ουάσινγκτον ήρθε σε επαφή μαζί μου περίπου πριν ένα μήνα. Δεν γνωριζόμασταν, αλλά έμαθε για τη δουλειά μου από δημοσιεύματα στον διεθνή Τύπο και θεώρησε ότι ήμουν κατάλληλος να τον συμβουλεύω.

Η οικογένειά του είχε στην κατοχή της αρχαιότητες, προερχόμενες από την Ελλάδα, την Κύπρο, την Ιταλία και το Πακιστάν από τη γιαγιά του η οποία ήταν αρχαιολόγος. Με ρώτησε «Τι πρέπει να κάνω;». Του απάντησα «Πρέπει να επιστραφούν αμέσως στις χώρες προέλευσής τους. Θα πάτε χωρίς ραντεβού στην κοντινότερη πρεσβεία στην Ουάσινγκτον και θα τα παραδώσετε». Τον βοήθησα να κατηγοριοποιηθούν τα αντικείμενα με βάση την τεχνοτροπία τους, εξέτασα τα ελάχιστα τεκμήρια που είχε σχετικά με τη συλλογή για κάθε αντικείμενο, συσκευάστηκε ξεχωριστά το καθένα και παραδόθηκαν όλα στις πρεσβείες κάθε χώρας.

Αυτό απαιτεί ο έντιμος και ευθύς τρόπος, έτσι γίνεται ο έντιμος επαναπατρισμός. Ολα τα άλλα «φτιάχνουμε Ιδρυμα, τους χαρίζουμε, μετά εκείνο χαρίζει κάπου αλλού, εμπλέκονται ιδιωτικά μουσεία» κ.ο.κ. είναι εκ του πονηρού. Ο άνθρωπος παρέδωσε 12 ειδώλια, στην πλειονότητά τους της κλασικής περιόδου για την Ελλάδα και δύο αγγεία κυπριακά του 600 π.Χ. Είδατε κάποια σχετική ανακοίνωση από το υπουργείο Πολιτισμού; Από την Κύπρο, το αρμόδιο Τμήμα Αρχαιοτήτων μού έστειλε αμέσως ευχαριστήρια επιστολή.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.