Οι «πρωταγωνιστες» της ανασκαφης στην Καρπαθο που πραγματοποιει το ΔΠΘ

Τα αρχαιολογικά ευρήματα αλλά και την πρόοδο των εργασιών που επιτεύχθηκαν κατά τη διάρκεια των ανασκαφών που διεξήχθησαν στον Καταγρό Αφιάρτη της Καρπάθου τον Ιούλιο και τον Αύγουστο του τρέχοντος έτους με τη συμμετοχή φοιτητών του ΔΠΘ υπό τη διεύθυνση του Αν. Καθηγητή Μανόλη Μελά θα παρουσιαστούν σε επιστημονική και εκπαιδευτική ημερίδα που θα λάβει χώρα τη Δευτέρα 30 Νοεμβρίου στο Τμήμα Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ. 

«Η χρήση του χώρου ξεπερνά τα 7.000 χρόνια»

Χαρακτηριστικά για το περιεχόμενο της ημερίδας είναι τα όσα αναφέρει ο κ. Μελάς σε ανακοίνωσή του, γνωστοποιώντας την.
«Εφέτος δόθηκε έμφαση σε αυτό που σήμερα αποκαλείται αρχαιολογία του τοπίου, ήτοι οι διάφορες όψεις της συνολικής και διαχρονικής εικόνας και δραστηριότητας εντός του υπό εξερεύνηση ευρύτερου και οριοθετημένου χώρου. Τα πλαίσια δηλαδή όπου εντάσσονται τα αρχαιολογικά ευρήματα, προκειμένου αυτά να εξηγηθούν: γεωγραφικά, πολιτισμικά, οικονομικά, ανθρωπολογικά, τελετουργικά, ιστορικά κ.ά.» εξηγεί ο κ. Μελάς και αποκαλύπτει πως «όπως έχουν δείξει οι εφετινές έρευνες πεδίου, ανασκαφικές και επιφανειακές, η μελέτη αφορά τη λειτουργία και εξέλιξη ενός τυπικού, βαθμιαία αναπτυσσόμενου και οριοθετούμενου αγροκτήματος κατά την αρχαιότητα. Η χρήση του χώρου ξεπερνά τα 7000 χρόνια. Ξεκινάει από τη Νεολιθική εποχή, περνάει στη Μινωική, και κορυφώνεται στην Ελληνιστική και Ελληνο-ρωμαϊκή περίοδο. 

Τα μινωικά σκεύη και οι δραστηριότητες του ασκούνταν στο αγρόκτημα

Κατά τον Καθηγητή, «ιδιαίτερη σημασία αποκτά η πληθώρα της Μινωικής κεραμικής, αναφορικά με τη σημαντική ανάπτυξη, οργάνωση και συστηματοποίηση της αγροτικής παραγωγής και κατανάλωσης. Υπάρχουν Μινωικά αγγεία σερβιρίσματος (-αμφορείς, κανάτια) και πόσεως (-κύπελλα). Και τα δύο υποδηλώνουν κατανάλωση κρασιού. Αλλά και μαγειρέματος (-τσουκάλια) και επιτραπέζια (-γαβάθες). Επίσης μεγάλα σκεύη (-πιθάρια) που παραπέμπουν σε αποθήκευση υγρών προϊόντων (λαδιού, κρασιού) ή ακόμη και στέρεων, όπως σιτηρά, όσπρια, ξηρά φρούτα, τυριά, παστά κρέατα και ψάρια κ.τλ. και τέλος, μελισσοκομικές κυψέλες.
 
Χρήσιμα συμπεράσματα όμως μας επιτρέπει να εξάγουμε η ανασκαφή και για τις αγροτικές δραστηριότητες που λάμβαναν χώρα στο αγρόκτημα. Όπως σημειώνει ο κ. Μελάς «κατά την κατοπινή του φάση (Ελληνιστική και Ελληνο-ρωμαϊκή), και ίσαμε το τέλος της αρχαιότητας, το αγρόκτημα εκτείνεται σε είκοσι περίπου στρέμματα, που περιλαμβάνουν γόνιμα χωράφια για σιτηρά, όσπρια και αμπελο-καλλιέργεια. Υπάρχουν όμως ενδείξεις και για άλλους πόρους επιβίωσης, όπως η κτηνοτροφία (συναφή οστά από την ανασκαφή), η ελαιοπαραγωγή από σχινόκαρπο (κατάλοιπα εργαστηρίου ελαιοπαραγωγής), η μελισσοκομία (κυψέλες), η αλιεία και η τροφοσυλλογή». 

Τα κτίρια του αγροκτήματος

Αναφορικά με τις κτιριακές εγκαταστάσεις που αποκάλυψε η αρχαιολογική σκαπάνη ο κ. Μελάς επισημαίνει ότι «πέραν από το φυσικό περιβάλλον και την εκμετάλλευση των συναφών πόρων αυτοσυντήρησης, βασικό συστατικό των υποδομών του αγροκτήματος υπήρξαν οι κτιριακές εγκαταστάσεις. Αυτές αποτελούσαν τη βιολογική έδρα επιβίωσης (-πολυεπίπεδο νοικοκυριό) και το στρατηγικό/επιτελικό κέντρο κάθε αγροτικής δραστηριότητας. Στην προκείμενη περίπτωση οι εγκαταστάσεις αυτές (-οικοδομικά συγκροτήματα) εντοπίζονται σε δύο σημεία. Μία υπερυψωμένη σε βραχώδη χώρο στη ΒΔ γωνία του αγροκτήματος, και μία σε επίπεδο αγρό, περίπου τριάντα μ. νοτιότερα.
 
Οι αρχαιολογικές και εθνογραφικές ενδείξεις υπογραμμίζουν ότι η χρήση των δύο συγκροτημάτων ήταν από λίγο ως πολύ παρόμοια. Εξυπηρετούσε δηλαδή αφενός τις ανάγκες του αγροτικού νοικοκυριού, και αφετέρου στήριζε οργανωτικά τις απασχολήσεις και δραστηριότητες ίσως δύο αγροτικών οικογενειών, που προφανώς ανήκαν σε μια ευρύτερη οικογένεια ή σόι». 

Το πρόγραμμα της ημερίδας

12.00 Αν. Καθ. Μανόλης Μελάς, διευθυντής αρχαιολογικών ερευνών Καρπάθου του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης
Η agenda της ανασκαφής
12.15 Μοναλίζα Καρεμάνη, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Το σύγχρονο αγροτικό τοπίο της περιοχής
12.30 Αν. Καθ. Μανόλης Μελάς
Το αρχαιολογικό τοπίο: ανασκαφή και κάθετη & οριζόντια στρωματογραφία
12.45 Anna Klys, MA, Polish Academy of Sciences
Το τοπικό αγροτικό τοπίο στον αρχαίο Καταγρό, με βάση τις εφετινές ανασκαφές
13:00 Μαρία Αναστασοπούλου, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Το ιστορικό τοπίο του Καταγρού και της ευρύτερης περιοχής
13.15-13.45 Διάλειμμα
13.45 Στυλιανός Βασιλείου, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Το βιοτεχνικό τοπίο: Παραγωγή λαδιού στον Καταγρό της Ελληνιστικής εποχής – παράλληλες πρακτικές στην Ανατολική Μεσόγειο
14.00 Γεωργία Λυμπέρη, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Το θρησκευτικό τοπίο στον Καταγρό της αρχαιότητας
14.15 Κωνσταντίνος Ταχτατζής, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Τα κωνικά κύπελλα στη Μινωϊκή Κάρπαθο και το συναφές τοπικό λατρευτικό τοπίο
14.30 Ντενίσα Λάπη, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Το κοινωνικό τοπίο: Ελληνο-ρωμαϊκά γυάλινα σκεύη από την ανασκαφή στον Καταγρό: κατασκευή και διάδοση στην Ανατολική Μεσόγειο»
14.45 Σουλτάνα Χατζησάββα, Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης
Το οικονομικό τοπίο: Αμπελουργία και οινοποιία στον αρχαίο Καταγρό και στη γύρω σύγχρονη περιοχή: εθνογραφικές αντιστοιχίες

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.