Οι φυλακες της πανδημιας· κρατουμενοι στο «περιθωριο»
Γράφουν οι Αθηνά Τούνα
Μάρθα Βέρρου
Κατερίνα Βαΐοπούλου
Ιωάννα Αϊβαλιώτη
Μαρίνα Κεδρά*
Η πανδημία του κορωνοϊού ανέτρεψε τα μέχρι στιγμής δεδομένα κι έφερε εκ νέου τις ήδη υπάρχουσες αντιθέσεις στο κοινωνικό προσκήνιο. Έτσι, οι κοινωνικά «ευάλωτοι» αποδυναμώθηκαν ακόμα περισσότερο και βρέθηκαν να αντιμετωπίζονται ως πολίτες «β΄ κατηγορίας». Μεταξύ αυτών, οι κρατούμενοι των σωφρονιστικών ιδρυμάτων. Ζουν απομονωμένοι, σε συνθήκες φόβου, ανασφάλειας κι έντονου θυμού, με ανυπολόγιστο συναισθηματικό και κοινωνικό κόστος, ιδιαίτερα εν μέσω πανδημίας.
1593058482.jpg)
Οι συνθήκες διαβίωσης στα σωφρονιστικά ιδρύματα, παγκοσμίως, κάθε άλλο παρά ιδανικές είναι. Σύμφωνα, μάλιστα, με τα ευρήματα της ετήσιας έρευνας “Space I” του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για τα σωφρονιστικά καταστήματα, το σύνολο των κρατουμένων στις φυλακές, ανά χώρα, ξεπερνά κατά πολύ τις προβλεπόμενες θέσεις. Ο συνωστισμός και η στενή επαφή, δεδομένων των συνθηκών, προσαυξάνουν την «αγωνία» όσον αφορά την υγεία των κρατουμένων. Την ίδια ώρα οι ελλείψεις υγειονομικού προσωπικού και πόρων στις φυλακές, καθώς και της άμεσης πρόσβασης σε ιατρική περίθαλψη ενισχύουν τον κίνδυνο, αυξάνοντας τις πιθανότητες μετάδοσης του ιού. Ακόμα, κρατούμενοι, λόγω των μέτρων προστασίας, στερήθηκαν το δικαίωμά τους για μόρφωση και κατά συνέπεια την πρόσβαση σε νέα ερεθίσματα κι εφόδια, σε τέτοιον βαθμό ώστε να θέτουν τη ζωή τους σε κίνδυνο, προσπαθώντας να διεκδικήσουν τα –μάλλον όχι τόσο– αυτονόητα δικαιώματά τους.
Οι άλλοι «έγκλειστοι»
Kι από την άλλη μεριά των κιγκλιδωμάτων βρίσκονται, στην πρώτη γραμμή, «οι άλλοι», οι αφανείς, οι επίσης έγκλειστοι και «ξεχασμένοι» από την πολιτεία… οι σωφρονιστικοί υπάλληλοι. Οι εργαζόμενοι των φυλακών λοιπόν, έχοντας ήδη να αντιμετωπίσουν τις δύσκολες εργασιακές συνθήκες, το ψυχικό «βάρος» τού περιβάλλοντος των φυλακών, τις συνεχώς αυξανόμενες ελλείψεις, τον υπερπληθυσμό των κρατουμένων και την υποστελέχωση των σωφρονιστικών ιδρυμάτων, κλήθηκαν να αντιμετωπίσουν μεταξύ άλλων και τις επιπτώσεις της πανδημίας.
Όχι μόνο βρέθηκαν εντελώς απροστάτευτοι και εκτεθειμένοι στον ιό, αλλά πολλοί από αυτούς υπήρξαν άμεσα ή και έμμεσα θύματά του. Πλήθος μελών του προσωπικού των φυλακών νόσησαν από κορωνοϊό και τελικά υπέκυψαν. Πολλοί εξ αυτών τέθηκαν σε κατ’ οίκον περιορισμό και άλλοι παρέμειναν «κλεισμένοι» στον χώρο εργασίας τους, γιατί «το επέβαλαν οι συνθήκες». Ανάμεσα στα θύματα που αφήνει ο ιός στο πέρασμά του από τα σωφρονιστικά καταστήματα, συνυπολογίζονται και οι εργαζόμενοι που δεν νόσησαν. Κλήθηκαν όμως, να διαχειριστούν το «ξέσπασμα» των κρατουμένων και να καταστείλουν εξεγέρσεις και διαμαρτυρίες, έχοντας να ισορροπήσουν μεταξύ της προσωπικής και επαγγελματικής τους συνείδησης.
Μερικοί από αυτούς στάθηκαν στο πλευρό των κρατουμένων. Κάποιοι τέλεσαν «το καθήκον τους» με υπερβάλλοντα ζήλο. Κάποιοι λειτούργησαν ως «μέσο» διαπραγμάτευσης των κρατουμένων με την πολιτεία, στον αγώνα για την προάσπιση των δικαιωμάτων τους, με τη ζωή τους να απειλείται ανοιχτά. Και κάποιοι έχασαν τη ζωή τους επί το έργον… Η προστασία της σωματικής και ψυχικής υγείας είναι ανθρώπινο δικαίωμα και δεν τίθεται προς αμφισβήτηση. Για την προστασία κρατουμένων κι εργαζομένων, στόχος των κρατικών μηχανισμών οφείλει να είναι η εξασφάλιση και η διαφύλαξη των δικαιωμάτων τους και όχι η καταστρατήγησή τους.
1593058482.jpg)
Η στάση των Κυβερνήσεων, διεθνώς, είναι απαθής. Κανένα μέτρο προστασίας, καμία μέριμνα, καμία αναφορά στα σωφρονιστικά ιδρύματα. Τα αίτια για τις ζωές που χάθηκαν αποδίδονται σε παράγοντες, πλήρως ασυνάρτητους με τη δεδομένη συνθήκη, την ίδια στιγμή που επιπλέον ζωές, κρατουμένων και υπαλλήλων, διακυβεύονται ή και χάνονται, κατά τη διάρκεια των «διαπραγματεύσεων» με τον κρατικό μηχανισμό, σε μια προσπάθεια διεκδίκησης των δικαιωμάτων τους. Μπορούμε λοιπόν, πράγματι, να μιλάμε για «διαπραγμάτευση» φυλακών και κρατικού μηχανισμού, όταν ο δεύτερος δεν αναγνωρίζει καν τη δεδομένη συνθήκη ως πρόβλημα; Και τελικά, εν μέσω πανδημίας, πόση σημασία έχει σε ποια μεριά του κιγκλιδώματος βρίσκεσαι;
*Οι Μαρίνα Κεδρά, Αθηνά Τούνα, Μάρθα Βέρρου, Κατερίνα Βαϊοπούλου και Ιωάννα Αϊβαλιώτη είναι προπτυχιακές φοιτήτριες του Τμήματος Κοινωνικής Εργασίας του ΔΠΘ. Το παρόν κείμενο δημιουργήθηκε στο πλαίσιο του μαθήματος «Οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης στην κοινωνική προστασία» και συγκεκριμένα στο project «Κοινωνικό Παρατηρητήριο So Covid-19 Microscope», με υπεύθυνο καθηγητή τον Πρόεδρο του Τμήματος κ. Χαράλαμπο Πουλόπουλο, το εαρινό εξάμηνο του 2020. Η έρευνα της συγκεκριμένης ομάδας επικεντρώθηκε στην κατάσταση που επικρατεί στις φυλακές, έξω και μέσα από τα κάγκελα.
**Περισσότερες πληροφορίες για την έρευνα “Space I”, του 2019, καθώς και περισσότερα γραφήματα μπορείτε να αναζητήσετε στην ιστοσελίδα
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
