Ο «υπορρητος» σεξισμος εντος των δικαστικων αιθουσων

Το υπαρκτό ζήτημα του «υπόρρητου σεξισμού» στην περίπτωση των γυναικών ενόρκων, που υποβόσκει στις περιπτώσεις εξαίρεσης γυναικών ενόρκων εξαιτίας της υπόνοιας ότι δεν μπορούν να λειτουργήσουν απροσωπόληπτα στην ποινική δίκη έθιξε πριν από λίγα εικοσιτετράωρα με δημόσια παρέμβασή της αλλά και σχετική αρθρογραφία στην Εφημερίδα των Συντακτών η δικηγόρος και πρώην μέλος του Κεντρικού Επιστημονικού Συμβουλίου κ. Ματίνα Πούλου.

Με την αφορμή της δίκης της νεαρής γυναίκας που δέχθηκε επίθεση με καυστικό υγρό (βιτριόλι), όπου ο συνήγορος υπεράσπισης της κατηγορουμένης ζήτησε την εξαίρεση των γυναικών ενόρκων από τη συμμετοχή τους στο Μικτό Ορκωτό Δικαστήριο που θα δικάσει την υπόθεση, αλλά και ενθυμούμενη και την δίκη της Ελένης Τοπαλούδη, η κ. Πούλου θέτει την ανάγκη τροποποίησης του συγκεκριμένου άρθρου του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας ως προς το κομμάτι της αναιτιολόγητης εξαίρεσης, έχοντας όμως πρώτα προηγηθεί μία ουσιαστική και εις βάθος συζήτηση για το περιεχόμενο της τροποποίησης τόσο στο επίπεδο του δικηγορικού σώματος όσο και στην ίδια την κοινωνία.

Ματίνα Πούλου όμως…

ΠτΘ: κ. Πούλου διαβάσαμε προσφάτως την δημόσια τοποθέτησή σας και ακολούθως και το σχετικό άρθρο στην «ΕφΣυν» σχετικά με τον υπόρρητο, όπως τον χαρακτηρίζετε, σεξισμό που υποβόσκει απέναντι σε γυναίκες ενόρκους, σε υποθέσεις που αφορούν είτε δολοφονίες είτε όποια μορφή βίας απέναντι στις γυναίκες. Να πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή και να μας εξηγήσετε την βάση της τοποθέτησής σας…

Μ.Π.: Αυτό που προσπάθησα να αναδείξω με την δημόσια παρέμβασή μου, αλλά και με το άρθρο μου στην efsyn, είναι το εξής: έχουμε μια διάταξη στον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας, που επιτρέπει στον κατηγορούμενο και στον εισαγγελέα να ζητήσουν την εξαίρεση μέχρι δύο ενόρκων λαϊκών δικαστών. Οι ένορκοι είναι λαϊκοί δικαστές. Υπόκειται βέβαια στην τυχαιότητα μιας κλήρωσης, αλλά όταν θα δικάσουν περιβάλλονται με αυτήν την ιδιότητα. Δεν έχουν τις εγγυήσεις των τακτικών δικαστών, και γι’ αυτό  υπήρξε αυτή η πρόβλεψη στην νομοθεσία να έχει τη δυνατότητα ο κατηγορούμενος και ο εισαγγελέας βέβαια, να εξαιρέσει δύο από αυτούς, γιατί μπορεί να μεροληπτούν. Αυτή είναι η διάταξη. Ως έχει, νομίμως ο συνήγορος υπεράσπισης στην περίπτωση για παράδειγμα της γυναίκας που δέχθηκε επίθεση με βιτριόλι, έκανε χρήση αυτής της διάταξης. Δεν είναι η πρώτη φορά. Και στην υπόθεση Τοπαλούδη πάλι οι συνήγοροι των κατηγορουμένων ζήτησαν την εξαίρεση των γυναικών.

Να εξηγήσουμε ότι βάση της δικονομίας μας δεν απαιτείται να ζητείται η αιτιολόγηση της εξαίρεσης αυτής. Άρα κανείς δεν μπορεί να προβάλει ότι ζητώ την εξαίρεση μιας γυναίκας ενόρκου, επειδή θα ταυτιστεί συναισθηματικά με το θύμα της επίθεσης, ωστόσο αυτή η άποψη πλανάτε. Δηλαδή αν δει κανείς και στα δημοσιογραφικά μέσα που κάλυπταν τη δίκη στην υπόθεση με το βιτριόλι, αλλά και στην υπόθεση Τοπαλούδη, υπάρχει αυτή η αίσθηση ότι μια γυναίκα ένορκος, λαϊκός δικαστής, θα ταυτιστεί με το θύμα της επίθεσης, και άρα δεν θα έχει μια ορθή δικαιοδοτική κρίση. Αυτό είναι μειωτικό για μας τις γυναίκες. Από μόνο του σαν λόγος, ακόμα κι αν δεν προφέρεται, γιατί αν απαιτείτο να είναι αιτιολογημένη η αίτηση, σίγουρα αυτός ο λόγος θα ήταν σεξιστικός και θα απορρίπτονταν.

«Ζητείται η εξαίρεση ακριβώς με το σκεπτικό, που λέει ότι μια γυναίκα θα ταυτιστεί με το θύμα της επίθεσης»

ΠτΘ: Άρα με λίγα λόγια κ.Πούλου αναφέρεστε στο δεδομένο της εξαίρεσης γυναικών ενόρκων που ζητείται με την λογική ότι ως γυναίκες δεν θα είναι αντικειμενικές απέναντι σε πρόσωπα της δίκης λόγω φύλου και ταύτισης επομένως με το θύμα…

Μ.Π.: Ακριβώς. Αναζητώντας σε ποινικά περιοδικά βρήκα ότι σε δίκες που έχουμε βιασμούς στο Μικτό Ορκωτό, συνήθως ζητείται η εξαίρεση των γυναικών ενόρκων, ακριβώς με αυτό το σκεπτικό, που λέει ότι μια γυναίκα θα ταυτιστεί με το θύμα της επίθεσης, και άρα δεν θα είναι «αντικειμενική» η δικαιοδοτική της κρίση. Αυτό είναι ένας υπόρρητος σεξισμός και τον λέω υπόρρητο γιατί το αίτημα της εξαίρεσης είναι αναιτιολόγητο, άρα δεν καταγράφεται επισήμως, κι όμως πλανάται. Αυτό είναι που ισχύει. Δεν μπορούμε να βλέπουμε όταν φτάνουμε σε μια δολοφονία ή σε μια άγρια κακοποίηση μιας γυναίκας, όταν έχουμε δει πια την κορυφή του παγόβουνου να αναρωτιόμαστε πώς έγιναν όλα αυτά, όταν υπάρχουν ένα σωρό θεσμικά επιτρεπόμενοι υπόρρητοι τέτοιοι σεξισμοί. Αυτό εγώ προσπάθησα να αναδείξω με το συγκεκριμένο άρθρο.

Το ανορθολογικό σύστημα κλήρωσης ενόρκων και η ανάγκη για αλλαγή

ΠτΘ: Αναδεικνύετε άρα την ανάγκη τροποποίησής της εν λόγω διάταξης. Πόσο εύκολο είναι να γίνει αυτό;

Μ.Π.: Η δυνατότητα δίνεται με τον Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Άρα αυτό σημαίνει ότι μπορεί να τροποποιηθεί και αυτή τη στιγμή υπάρχει μια συζήτηση νομικών για την τροποποίηση αυτού του άρθρου. Στην Αγγλία που έχουν μια μακρόχρονη παράδοση λαϊκής απονομής δικαιοσύνης από λαϊκούς δικαστές, έχουν φτάσει στο σημείο και έχουν καταργήσει την αναιτιολόγητη εξαίρεση. Κάποια στιγμή θα πρέπει κι εμείς να μπούμε σε μια διαδικασία σοβαρής συζήτησης και να τροποποιήσουμε τη συγκεκριμένη διάταξη.

Θεωρώ ότι η συζήτηση αυτή πρέπει να ανοίξει σε ένα επίπεδο, να πάμε σε μια νομοθετική τροποποίηση της συγκεκριμένης διάταξης η οποία είναι προβληματική για πάρα πολλούς λόγους. Υπάρχει ένας ανορθολογισμός. Δίνεται η δυνατότητα εξαίρεσης ενός ενόρκου εκ των υστέρων, εφόσον έχει κληρωθεί. Μπορούμε να έχουμε ένα στάδιο πριν την κλήρωση. Υπάρχει ένας κατάλογος ενόρκων από τον οποίο κληρώνονται. Εκεί έχει τη δυνατότητα ο κατηγορούμενος, και πρέπει να έχει τη δυνατότητα, να γνωρίζει ποιοι είναι αυτοί οι ένορκοι, ούτως ώστε ό,τι αιτιάσεις έχει να τις προβάλει τότε, όχι εκ των υστέρων. Ούτως ή άλλως είναι ένα ανορθολογικό σύστημα που πρέπει να το αλλάξουμε. Πόσο μάλλον δε όταν φτάνουμε στην εφαρμογή του να έχουμε τέτοιες σεξιστικές διαστάσεις.

ΠτΘ: Στο άρθρο σας κάνετε και μία ιστορική αναφορά στους υπαρκτούς σεξισμούς στον χώρο της δικαιοσύνης δίνοντας το παράδειγμα της Ολομέλειας του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους που πριν από 66 χρόνια με απόφασή της αμφισβητούσε την ικανότητα των γυναικών να δικάζουν για λόγους «βιολογικοφυσιολογικής συνθέσεως» σε σχέση με τους άνδρες…

Μ.Π.: Νομίζω ότι είναι πολύ ενδιαφέρον αυτό που λένε οι ψυχολόγοι σε σχέση με το πώς μπορούν να σπάσουν αυτές οι νοοτροπίες και το παράδειγμά τους ότι πρέπει να αλλάζεις τους συσχετισμούς, είναι πολύ χρήσιμο. Αν η πλειοψηφία των τακτικών δικαστών είναι γυναίκες, όπως ισχύει σήμερα, ποιος θα αμφισβητήσει ότι μια γυναίκα δεν μπορεί να δικάσει σωστά γιατί ταυτίζεται συναισθηματικά με κάποιο πρόσωπο της δίκης; Κανείς, γιατί θα είναι η πλειοψηφία. Έχουν δίκιο οι ψυχολόγοι που λένε ότι για να σπάσεις τα στερεότυπα πρέπει να σπάσεις τους συσχετισμούς. Ας ελπίσουμε ότι σιγά σιγά κάποια πράγματα θα τα κατακτήσουμε.

ΠτΘ: Προκρίνετε λοιπόν την έναρξη της συζήτησης με το σύνολο των «εμπλεκομένων» με απώτερο στόχο την τροποποίηση του σκέλους της διάταξης που αφορά στην αιτιολόγηση ως πρώτο βήμα αντιμετώπισης αυτού του είδους έστω του σεξισμού…

Μ.Π.: Θεωρώ ότι πρέπει να ξεκινήσει η συζήτηση. Η πρώτη συζήτηση είναι σε ένα επίπεδο κοινωνικό, γιατί η ίδια κοινωνία συζητά τα προβλήματα που την αφορούν. Ως προς τους νομικούς, πρέπει πραγματικά να επεξεργαστούμε μια νέα τροποποίηση. Δεν είναι εύκολο, καθώς θα πρέπει να αναδιαμορφώσουμε όλο το σύστημα της κλήρωσης των Μικτών Ορκωτών, αλλά δεν είναι ακατόρθωτο. Πρέπει να ξεκινήσουμε. Πρέπει να δούμε τι ισχύει σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες και πρέπει να το διορθώσουμε. Όλοι οι νομικοί, οι θεωρητικοί τουλάχιστον, από αυτά που έχω διαβάσει, μάλλον ομονοούν, στο ότι αυτή τη στιγμή αυτή η διαδικασία της κλήρωσης έχει μεταπέσει σε ένα «παζάρι» μεταξύ ενόρκων και κατηγορουμένων. Για κάποιους δε αυτή η κλήρωση είναι και μια αγγαρεία. Αυτά όλα πρέπει να σταματήσουν. Νομίζω ότι πρέπει να πάμε σε μια τροποποίηση, δεν θα είναι εύκολο, θα συζητήσουμε τον δικό μας επιστημονικό χώρο, αλλά παράλληλα θα συζητήσουμε και με την κοινωνία.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.