Καινοτομο Λεξικο της Ελληνικης νοηματικης γλωσσας εκπονειται στο ΔΠΘ

Το Σεπτέμβριο αναμένεται να αναρτηθεί στην πλατφόρμα «+μόρφωση» του ΔΠΘ η πρώτη φάση του λεξικού της Ελληνικής νοηματικής γλώσσας, που εκπονείται στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης στο πλαίσιο του ΔΠΜΣ «Εξειδίκευση στις Τ.Π.Ε. και Ειδική Αγωγή – Ψυχοπαιδαγωγική της Ένταξης» του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας του ΔΠΘ και του Ινστιτούτου Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών (Ι.Π.&Τ.) του Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «Δημόκριτος».

Το λεξικό αποτελεί προσπάθεια (και μεταπτυχιακή εργασία) της μεταπτυχιακής φοιτήτριας κ. Ισιδώρας Δεσποτίδου, που πήρε την εμπειρία της από την εμπλοκή ως εκπαιδευτικός με την κοινότητα των κωφών μαθητών, και τις δυσλειτουργίες και παθογένειες του εκπαιδευτικού συστήματος ως προς την εκπαίδευση τους.

Η κ. Δεσποτίδου μίλησε στον Παρατηρητή της Θράκης για την δημιουργία του λεξικού, τον τρόπο με τον οποίο αυτό θα βοηθήσει στην επίτευξη της ισότιμης εκπαίδευσης για όλους, αλλά και τις καινοτομίες που εισάγει τόσο για τη δημιουργία, όσο και τη λειτουργία του διαδικτυακά.

Η επιστήμη οφείλει να στρέψει το βλέμμα της προς την κοινότητα ΑΜΕΑ

ΠτΘ: κ. Δεσποτίδου, γιατί αποφασίσατε να ασχοληθείτε με το λεξικό της Ελληνικής Νοηματικής;

Ι.Δ.: Φρονώ πως η επιστήμη του σήμερα οφείλει πλέον να στρέψει το βλέμμα της προς την κοινότητα των ΑΜΕΑ και να θέσει ως προτεραιότητά της και τη διευκόλυνση των επιμέρους πληθυσμιακών ομάδων της. Ειδικότερα, οι Έλληνες κωφοί μαθητές αποτελούν ένα ισχυρό ποσοστό των μαθητών και εξυπακούεται πως δικαιούνται μια ισότιμη και απρόσκοπτη πρόσβαση στη γνώση, όπως κάθε άλλος μαθητής.

Προφανώς, προκειμένου κάτι τέτοιο να πραγματωθεί ολοκληρωτικά απαιτείται ακόμα χρόνος, πρόνοια, ενδιαφέρον και χρηματοδότηση. Ωστόσο, κρίνω πως η δημιουργία του λεξικού της Ελληνικής Νοηματικής θα συμβάλλει σε έναν βαθμό σε αυτή την κατεύθυνση. Αποτελεί μια αναγκαιότητα για τους μαθητές των τριών τελευταίων τάξεων, ώστε να μπορέσουν να χρησιμοποιήσουν επί ίσοις όροις το αντίστοιχο σχολικό εγχειρίδιο – Ορθογραφικό & ερμηνευτικό λεξικό Δ’, Ε’, ΣΤ’ τάξη δημοτικού «Το Λεξικό μας»- και στις δύο γλώσσες τους.

Προς το παρόν, τους παρέχεται στη δεύτερη γλώσσα τους, την ελληνική, και όχι και στην πρώτη τους, δηλαδή την ελληνική νοηματική. Η γλωσσική κατάκτηση για τους δίγλωσσους κωφούς μαθητές συχνά είναι μια πιο επίπονη διαδικασία και όταν παρουσιάζονται και τόσο νευραλγικές ανεπάρκειες, όπως η απουσία βασικών εγχειριδίων, καθίσταται ακόμα δυσχερέστερη.

Προσωπικά, επιδιώκω την άμβλυνση των παραπάνω, μέσω της εργασίας μου και της υλοποίησης του ψηφιακού λεξικού ελληνικής. Έχω εμπλακεί ως εκπαιδευτικός με την κοινότητα των κωφών μαθητών και έχω διαπιστώσει ιδίοις όμμασι τις δυσλειτουργίες και παθογένειες του εκπαιδευτικού συστήματος ως προς την εκπαίδευση των κωφών μαθητών, οπότε μπορώ με μια πιο κριτική ματιά να εστιάσω ερευνητικά και θεραπευτικά σε αυτές.

ΠτΘ: Γιατί υπάρχει η ανάγκη να δημιουργηθεί ένα ηλεκτρονικό λεξικό;

Ι.Δ.: Η ανάγκη δημιουργίας του εν λόγω ψηφιακού λεξικού είναι πολλαπλή και καλύπτει μια πληθώρα λόγων. Αρχικά, μια κοινωνία του 21ου αιώνα δεν επιτρέπεται να αποκλείει πληθυσμιακές ομάδες εξαιτίας των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της.

Για λόγους ισότητας και εμπράγματης αποδοχής – και υποστήριξης- της διαφορετικότητας καλούμαστε να αναδιαμορφώσουμε τον κόσμο μας προκειμένου αυτός να προσαρμόζεται στις εξατομικευμένες ανάγκες των μελών του.

Το ηλεκτρονικό αυτό λεξικό θα λειτουργήσει συνεπικουρικά προς την επίτευξη ενός μεγαλύτερου στόχου, σαν ένα λιθαράκι στην προσπάθεια προώθησης της δημοκρατίας στην εκπαίδευση, ιδέα, η οποία εκπορεύεται από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και υπαγορεύεται από την Ευρωπαϊκή Δημοκρατική Εκπαιδευτική Κοινότητα (eudec.org). Συνιστά, πλέον, παγκόσμια επιταγή.

Δυνατότητα εμπλουτισμού των λημμάτων

ΠτΘ: Ποια θα είναι τα χαρακτηριστικά του υπό δημιουργία λεξικού;

Ι.Δ.: Το ηλεκτρονικό λεξικό Ελληνικής νοηματικής γλώσσας πρόκειται να είναι ένα πρωτογενώς ηλεκτρονικό λεξικό, το οποίο θα διαθέτει ποικίλες εφαρμογές, όπως μηχανή αναζήτησης, επισημειωτή των μερών του λόγου, ελεγκτές γραμματικής, συστήματα εξαγωγής πληροφορίας και ερώτησης – απάντησης. Ως online λεξικό το συγκεκριμένο θα είναι ογκωδέστερο του έντυπου και θα προσφέρει τη δυνατότητα εμπλουτισμού των λημμάτων του, ανάλογα με τις γλωσσικές ανάγκες που προκύπτουν.

Ακόμα, λόγω του ότι είναι ένα ψηφιακό λεξικό θα μπορεί να παρατίθεται πλήρης κλίση της λέξης – κεφαλής, λεξικές συνάψεις και ,το κυριότερο, πολυμεσικό υλικό.  Το πολυμεσικό υλικό είναι αυτό που θα δίνει τη δυνατότητα στους κωφούς μαθητές να έχουν πρόσβαση στο περιεχόμενο του λεξικού στην πρώτη τους μητρική γλώσσα, βοηθώντας τους να το κατοχυρώσουν γνωστικά και κατακτήσουν.

Με καινοτόμες πρακτικές το λεξικό

ΠτΘ: Υπάρχουν συγκεκριμένες καινοτόμες πρακτικές που θα χρησιμοποιήσετε κατά τη δημιουργία του;

Ι.Δ.: Οι καινοτόμες πρακτικές του λεξικού αυτού είναι πρακτικές που αντλούνται από τον χώρο της γλωσσικής τεχνολογίας και συνδυάζονται με τα διδάγματα της υπολογιστικής γλωσσολογίας, αλλά και της ηλεκτρονικής λεξικογραφίας. Κατά συνέπεια, κάποιες επιδιώξεις θα μπορέσουν να γίνουν πραγματικότητα, όπως ο συνεχής εμπλουτισμός και η ανανέωση του.

Συγκεκριμένα, αν ο χρήστης πληκτρολογήσει κάποιο λήμμα, το οποίο δε βρίσκεται στο online λεξικό, τότε θα ανανεώνεται μια βάση δεδομένων, η οποία θα καταγράφει τον αριθμό των χρηστών που αναζήτησαν το συγκεκριμένο λήμμα. Έτσι, θα υλοποιούνται κατά προτεραιότητα τα λήμματα με τα περισσότερα “clicks”.

Ακόμα, λαμβάνεται ειδική μέριμνα για τους ανορθόγραφους φίλους μας, οι οποίοι θα κατευθύνονται στο επιθυμητό λήμμα, ακόμα κι αν αυτό έχει αναζητηθεί εν πρώτοις ανορθόγραφα. Τέλος, η βάση δεδομένων με τα λήμματα, που θα εμφανίζονται σε μορφή βίντεο θα συνδέονται με μια άλλη βάση, η οποία θα αποτελείται από συνώνυμα των πρώτων λημμάτων, ώστε οι μαθητές να κατευθύνονται αυτόματα και στα συνώνυμα.

Επί παραδείγματι, στην πρώτη φάση το λεξικό επειδή δε θα διαθέτει όλα τα λήμματα του έντυπου λεξικού ενδέχεται ένας μαθητής να αναζητήσει μια λέξη, που δε θα έχει λημματοποιηθεί (πχ: κουτάβι), όποτε με τη σύνδεση συνωνύμων θα μεταφερθεί σε ένα παρεμφερές (πχ: σκύλος).

ΠτΘ: Με ποια μέθοδο θα υλοποιηθεί το λεξικό;

Ι.Δ.: Τα βίντεο θα μαγνητοσκοπηθούν με την αξιοποίηση ειδικού εξοπλισμού, όπως κάμερας DSLR σε κενό μονόχρωμο φόντο. Στη διαδικασία θα συμμετάσχει ο Φάνης Φωτίου, γνώστης της ελληνικής νοηματικής γλώσσας και διερμηνέας ελληνικής νοηματικής γλώσσας, που θα διενεργήσει τον τελικό επιστημονικό έλεγχο.

Μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου η πρώτη φάση

ΠτΘ: Πότε περιμένετε να έχει ολοκληρωθεί, πόσα λήμματα θα έχει και πώς θα παραμένει ενημερωμένο;

Ι.Δ.: Αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί περί τις αρχές του Σεπτεμβρίου η πρώτη φάση δημιουργίας του λεξικού, οπότε και θα αναρτηθεί στην πλατφόρμα «+μόρφωση» του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης.

Στην πορεία το online λεξικό αυτό θα εμπλουτιστεί με περαιτέρω λήμματα. Ως προς την μακροδομή του, αρχικά, θα διαθέτει 200 λήμματα και ως προς την μικροδομή του θα παρουσιάζεται το λήμμα, το μέρος του λόγου, στο οποίο υπάγεται, παράδειγμα, συνώνυμα, αντώνυμα.

Σε αυτό το σημείο θα ήθελα να επισημάνω τις ευκαιρίες που μου προσέφερε το ΔΠΜΣ «Εξειδίκευση στις Τ.Π.Ε. και Ειδική Αγωγή – Ψυχοπαιδαγωγική της Ένταξης» του Τμήματος Ελληνικής Φιλολογίας του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης και του Ινστιτούτου Πληροφορικής και Τηλεπικοινωνιών (Ι.Π.&Τ.) του Ε.Κ.Ε.Φ.Ε. «Δημόκριτος» για την διάνοιξη των πνευματικών μου οριζόντων, αλλά και για τα ποικίλα ερεθίσματα, με τα οποία γονιμοποίησε τη σκέψη μου.

Επιπρόσθετα, δε θα μπορούσα να παραλείψω την αναφορά στην καταλυτικής σημασίας καθοδήγηση και αρωγή της επιβλέπουσας μου, κ. Ζωής Γαβριηλίδου, καθηγήτρια και  αντιπρυτάνισσα του ΔΠΘ, η οποία διαθέτει μεγάλη εμπειρία στη λεξικογραφία και οι παρατηρήσεις της ήταν πάντα καίριες. Η διδάσκουσα διοργανώνει το 19ο Euralex και είναι μέλος της Ευρωπαϊκής Εταιρείας λεξικογραφίας, γεγονός που ενισχύει την ερευνητική μου προσπάθεια και μου δίνει τη δυνατότητα να ενσωματώσω καινοτόμες ιδέες και πρακτικές στο έργο μου.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.