Ημεριδα για τη φιλαναγνωσια στη Δευτεροβαθμια Εκπαιδευση

«Η προαγωγή της φιλαναγνωσίας στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση- Προβλήματα και προβληματισμοί» είναι το θέμα ημερίδας που θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 10 Δεκεμβρίου στις 17:45 στην αίθουσα εκδηλώσεων της Δημοτικής Βιβλιοθήκης Κομοτηνής. Την εκδήλωση συνδιοργανώνουν η Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση Ροδόπης (Τμήμα Σχολικών Δραστηριοτήτων) και ο Δήμος Κομοτηνής (Αντιδημαρχία Κοινωνικών Πολιτικών και η Σχολική Επιτροπή».
Με την φιλόλογο, Υπεύθυνη Σχολικών Δραστηριοτήτων Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Ροδόπης, Κατερίνα Σχoινά, συζητά ο «Παρατηρητής της Θράκης» για την ημερίδα, τους στόχους της, αλλά και για τις απαξιωμένες από το κράτος σχολικές βιβλιοθήκες.

Η αποκατάσταση της σχέσης μας με το βιβλίο είναι στόχος που συνδέεται με την αποκατάσταση της σχέσης με τον εαυτό μας

ΠτΘ: Ποιοι είναι οι στόχοι της ημερίδας που διοργανώνετε;
Κ.Σ.: Η συζήτηση για τη φιλαναγνωσία, σε καιρούς όπου η κρίση αξιών έχει εκτιμηθεί ως ένας από τους κύριους λόγους που μας οδήγησαν στα σημερινά αδιέξοδα, θέτει εξαρχής έναν κύριο στόχο: να αναδείξει μια ανάγκη που ξεκινά από το ελληνικό σχολείο και επεκτείνεται σε ολόκληρη την ελληνική κοινωνία. Η αποκατάσταση της σχέσης μας με το βιβλίο είναι, νομίζω, στόχος που συνδέεται με την αποκατάσταση της σχέσης με τον εαυτό μας. Η αναζήτηση μιας περιουσίας που δεν επηρεάζεται από τους δείκτες τιμών του Χρηματιστηρίου, αλλά που έχει την τάση να ανανεώνεται και να εμπλουτίζεται διαρκώς, μας προσανατολίζει στην ανάκτηση της σχέσης μας με το βιβλίο. Δεν μπορώ να φανταστώ ωραιότερη μόνωση από εκείνην που προσφέρει η καταβύθιση στις σελίδες ενός βιβλίου, εικόνα που αποπνέει πληρότητα και αυτάρκεια. Όσο κι αν η εικόνα αυτή δείχνει εσωστρέφεια, στην πραγματικότητα η ανάγνωση κάνει ακριβώς το αντίθετο: μοναχική πράξη στην αρχή, οδηγεί τον αναγνώστη σταδιακά από τον κόσμο του κειμένου έξω από τον κύκλο του, ώστε με αφυπνισμένη συνείδηση ο άνθρωπος αυτός να ενεργήσει, στη συνέχεια, κοινωνικά και πολιτικά. Σκεφθείτε πόσο σημαντικά μπορούν να είναι όλα αυτά για έναν νέο, που πλησιάζει στην ενήλικη ζωή του. Επιστρέφοντας, λοιπόν, στο ερώτημά σας θα έλεγα πως προφανής στόχος της ημερίδας είναι να μας ξαναθυμίσει το επείγον της ανάγνωσης, το επείγον της ενδοσκόπησης, το επείγον της επιστροφής στην χαμένη ουσία. Όπως προδίδει ο εύγλωττος τίτλος της ημερίδας, έχοντας εντοπίσει τα οφθαλμοφανή προβλήματα που αντιμετωπίζει η φιλαναγνωσία στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο, επιθυμούμε να προχωρήσουμε στη διατύπωση προβληματισμών, στη διεξαγωγή διαλόγου, στην ανταλλαγή απόψεων και στην αξιοποίηση εμπειριών, που θα βοηθήσουν όλους μας, εκπαιδευτικούς και μη, να επαναπροσδιορίσουμε τους τρόπους με τους οποίους θα φέρουμε τον νέο άνθρωπο κοντά στο βιβλίο.

ΠτΘ: Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα διευκολύνει την φιλαναγνωσία;
Κ.Σ.: Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα κινείται στο ίδιο πεδίο ρευστότητας με αυτό της νεοελληνικής κοινωνίας, χαρακτηρίζεται από παρόμοιες αντιφάσεις, σπασμωδικές ενέργειες και αμφιταλαντεύσεις. Έτσι, ενώ, για παράδειγμα, επιχειρεί καινοτόμες δράσεις και μεθόδους που προάγουν τη φιλαναγνωσία και την αυτενέργεια, όπως είναι αυτές της ένταξης του πρότζεκτ (ερευνητικής εργασίας) στο Λύκειο και της ομαδοσυνεργατικής μεθόδου διεξαγωγής του μαθήματος, την ίδια στιγμή και για λόγους πενίας καταργεί σχεδόν τις σχολικές βιβλιοθήκες, αυξάνει τον αριθμό των μαθητών δυσχεραίνοντας έτσι τη λειτουργία των ομάδων και αναιρεί κάθε διδακτική καινοτομία, όταν διαιωνίζει το παρωχημένο πια σύστημα των πανελλαδικών εξετάσεων. Ο τομέας των Σχολικών Δραστηριοτήτων, τον οποίο υπηρετώ κατά το τρέχον σχολικό έτος, προσφέρει, μέσω των σχολικών προγραμμάτων, τη δυνατότητα καλλιέργειας και της φιλαναγνωσίας. Σε χρόνο εξωσχολικό, εκπαιδευτικοί και μαθητές διαβάζουν, ερευνούν, συζητούν, δημιουργούν σε θέματα που τους ενδιαφέρουν, όπως είναι το φυσικό και κοινωνικό περιβάλλον, ο πολιτισμός, η υγεία. Εμπνευσμένοι εκπαιδευτικοί, υπερβαίνοντας συχνά τους εαυτούς τους, εμπνέουν με τη σειρά τους τους μαθητές τους, προτείνοντάς τους εναλλακτικούς τρόπους μάθησης. Η ανάγνωση εμπεριέχεται πολύ συχνά σε τέτοιες δράσεις, ενώ δεν είναι λίγα τα σχολικά προγράμματα που έχουν ήδη υποβληθεί προς έγκριση, τα οποία συνδέονται με το βιβλίο ή συνεξετάζουν τη λογοτεχνία με άλλες μορφές τέχνης.

Δεν κατανοώ γιατί το ΕΚΕΒΙ περιορίζει τις φιλαναγνωστικές του εμψυχώσεις στο Δημοτικό Σχολείο

ΠτΘ: Πιστεύετε ότι το πρόγραμμα φιλαναγνωσίας θα μπορούσε να επεκταθεί και στην δευτεροβάθμια εκπαίδευση;
Κ.Σ.: Δεν κατανοώ γιατί το ΕΚΕΒΙ (Εθνικό Κέντρο Βιβλίου) περιορίζει τις φιλαναγνωστικές του εμψυχώσεις στο Δημοτικό Σχολείο. Νομίζω πως θα όφειλε, με διαφοροποιημένες βέβαια δράσεις, να συνεχίζει την προσπάθεια διαμόρφωσης συνειδητών αναγνωστών και στη δεύτερη εκπαιδευτική βαθμίδα, πόσω μάλλον όταν το παιδί έχει ωριμάσει και μπορεί να προσεγγίσει το βιβλίο με περισσότερες πλέον απαιτήσεις.

ΠτΘ: Σήμερα ως γνωστόν οι μαθητές της δευτεροβάθμιας έχουν ελάχιστο προσωπικό χρόνο. Κατά την άποψή σας τι θα μπορούσε να συμβάλλει ώστε να στρέψει τα παιδιά προς το βιβλίο;
Κ.Σ.: Ευελπιστώ πως αυτό που θα συμβάλει θα είναι η ίδια η κρίση, της οικονομίας και των αξιών μας. Αν δεν επαναπροσδιορίσουμε τώρα τη ζωή και τις ιεραρχήσεις μας, αλίμονό μας! Ο ελάχιστος προσωπικός χρόνος των παιδιών οφείλεται σε μια σειρά δραστηριοτήτων τους που δεν χρειάζεται να γίνονται απαραίτητα ούτε με αυτόν τον ρυθμό ούτε σε αυτόν τον βαθμό. Γονείς, μαθητές και πολιτεία καλό είναι να εμπιστευθούν άξιους και μορφωμένους ανθρώπους που υπηρετούν ως εκπαιδευτικοί στα σχολεία όλης της χώρας. Πιστέψτε με, δεν είναι μόνον οι εξετάσεις του ΑΣΕΠ ή οι τίτλοι σπουδών που πιστοποιούν την αξία των εκπαιδευτικών μας. Καθημερινά έρχομαι σε επαφή και συνεργάζομαι με ανθρώπους απαξιωμένους από την νεοελληνική κοινωνία της σπατάλης, κακοπληρωμένους, αφοπλισμένους, να αγωνίζονται, παρόλα αυτά, προκειμένου να προσφέρουν τα μέγιστα στους μαθητές τους. Αν και η ελληνική πολιτεία εκλογικεύσει το εκπαιδευτικό σύστημα επιμένοντας στην καλλιέργεια της κριτικής ικανότητας των μαθητών μας, μοιραία θα αναζητήσει τη συνδρομή των βιβλίων. Των πολλών βιβλίων και όχι του ενός, των βιβλίων προς έρευνα και όχι προς απομνημόνευση, των βιβλίων που συνδιαλέγονται και δεν επιβάλλονται. Δεν χρειάζεται ο μαθητής να επιδίδεται σε έναν αγώνα δρόμου, όταν τη γνώση και τις δεξιότητες που πραγματικά απαιτεί η εποχή μπορεί να τα βρει στο σχολείο του, όπως, άλλωστε, συμβαίνει στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες.

Απομυθοποιώντας το βιβλίο, το φέρνεις, πιστεύω, στις πραγματικές του διαστάσεις.

ΠτΘ: Πιστεύετε ότι ένα παιδί αυτής της ηλικίας θα μπορούσε εύκολα να στραφεί προς το βιβλίο ή είναι αργά;
Κ.Σ.:Όχι, δεν είναι καθόλου αργά. Απεναντίας, έχοντας ωριμάσει, ο έφηβος μπορεί να εξελιχθεί σε επαρκέστερο αναγνώστη, που προχωρά πέρα από την ασυνείδητη, πρωτογενή ανάγνωση, στη σταδιακή ανακάλυψη των συμβάσεων του κειμένου, την ανακάλυψη του κόσμου του κειμένου. Μου έχει τύχει πολλές φορές να συναντώ μαθητές του Λυκείου που σε κάποιο μάθημα, π.χ. Λογοτεχνίας, να ενθουσιάζονται με έναν συγγραφέα, ο οποίος γίνεται έναυσμα για την περαιτέρω ενασχόλησή τους με τη λογοτεχνία κι ας ήταν η τελευταία ως τότε terra incognita γι’ αυτούς. Δεν μου αρέσει να λειτουργεί η ανάγνωση καταναγκαστικά, αποστρέφομαι τον διδακτισμό και την νουθεσία. Απομυθοποιώντας το βιβλίο, το φέρνεις, πιστεύω, στις πραγματικές του διαστάσεις. Όταν το χρησιμοποιείς ως απαραίτητο εργαλείο στην καθημερινότητά σου, όταν εναλλάσσεις το σχολικό εγχειρίδιο με πάμπολλα άλλα βιβλία και πηγές γνώσης, εξοικειώνεις το παιδί με την ανάγνωση, που γίνεται μέρος της καθημερινότητάς του. Το επιτακτικό «διάβασε ένα βιβλίο, γιατί έτσι πρέπει», μάλλον αποτρέπει, παρά οδηγεί προς τη φιλαναγνωσία.

ΠτΘ: Οι εκπαιδευτικοί μπορούν να αναλάβουν πρωτοβουλίες προς το σκοπό αυτό;
Κ.Σ.: Είπα και πριν πως είναι οι εκπαιδευτικοί που αναλαμβάνουν τέτοιες σημαντικές πρωτοβουλίες. Όσοι εκπαιδευτικοί συμμετέχουν στην ημερίδα αυτή, την ίδια αγωνία μοιράζονται. Οι εισηγητές θα μας μεταφέρουν τις εμπειρίες τους, αλλά θα μας προτείνουν και φιλαναγνωστικές δράσεις που είναι υπό δοκιμή. Οι λέσχες ανάγνωσης ή η δημιουργική γραφή τέτοιες προσπάθειες είναι. Στο δεύτερο μέρος της ημερίδας αναφερόμαστε ακριβώς στα εργαλεία που διαθέτουμε, προκειμένου να προχωρήσουμε σε αναγνωστικές εμψυχώσεις, που είναι το θέμα του τρίτου μέρους. Όσοι προσέλθουν στην εκδήλωση θα συζητήσουν για τέτοιου είδους πρωτοβουλίες που αναφέρετε στην ερώτησή σας. Η σημειολογική χρήση του χώρου της Δημοτικής μας Βιβλιοθήκης, από την άλλη, παραπέμπει στην ανάδειξη των δυνατοτήτων που διαθέτουμε και πρέπει να γνωρίσουμε καλά, προκειμένου να τις αξιοποιήσουμε. Ζητήσαμε ως Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση τη συνδρομή του Δήμου μας, ακριβώς για να αναδείξουμε τις φιλαναγνωστικές δυνατότητες που ο ίδιος προσφέρει. Καλούμε, μάλιστα, όποιον θέλει και μπορεί, να συνδράμει στην ενίσχυση της Δημοτικής μας Βιβλιοθήκης, προσφέροντας κάποιο αξιόλογο βιβλίο από την προσωπική του βιβλιοθήκη, το οποίο κρίνει πως αξίζει να διαβάσουν και άλλοι συμπολίτες του.

 

Ευτυχώς που η φιλοτιμία αρκετών εκπαιδευτικών προστατεύει τις σχολικές Βιβλιοθήκες, προς το παρόν, από την κατάργησή τους

 

ΠτΘ: Σχολικές βιβλιοθήκες. Ένα μεγάλο θέμα. Λειτουργούν και πώς στο ελληνικό σχολείο;
Κ.Σ.: Είναι πράγματι ένα μεγάλο ζήτημα, έχετε δίκιο, γι’ αυτό και περιλαμβάνεται στα θέματα της ημερίδας μας. Η απομάκρυνση από τις βιβλιοθήκες αυτές των υπευθύνων καθηγητών, οι οποίοι εκπαιδεύτηκαν και, στην πλειονότητά τους, έστησαν τις σχολικές βιβλιοθήκες, σηματοδοτεί την νέα εποχή των βιβλιοθηκών: την υπολειτουργία τους, τον αργό τους θάνατο, που ξεκινά από την κακή τους συντήρηση και επεκτείνεται στην σταδιακή ακύρωσή τους. Σε πολλά σχολεία, περισσότερο σε γυμνάσια, η σχολική βιβλιοθήκη υπήρξε τόπος δραστηριοποίησης μαθητών, συνάντησής τους με τον πλούτο της γνώσης, δημιουργίας και συνεργασίας. Οι βιβλιοθήκες αυτές δεν είναι απλώς συλλογές βιβλίων, αλλά χώροι πολιτισμού, με φιλαναγνωστικές δράσεις, με επισκέψεις συγγραφέων, με ερευνητικές εργασίες κτλ. Ακόμη περισσότερο, όταν η υλοποίηση των σχολικών προγραμμάτων και των πρότζεκτ στο Λύκειο απαιτεί την επαναλειτουργία τους, δεν νοείται «νέο σχολείο» σαν κι αυτό που επιδιώκεται χωρίς σχολικές βιβλιοθήκες. Ευτυχώς που η φιλοτιμία αρκετών εκπαιδευτικών τις προστατεύει, προς το παρόν, από την κατάργησή τους. Δεν αρκεί, όμως, αφού χρειάζεται σοβαρή φιλαναγνωστική πολιτική που να στηρίζει θεσμικά τους εκπαιδευτικούς μας.
Έχοντας υπηρετήσει αδιαλείπτως για 25 περίπου χρόνια το ελληνικό σχολείο, σας εκφράζω ειλικρινά την εμπιστοσύνη μου στην ικανότητα και ευσυνειδησία της πλειονότητας των εκπαιδευτικών μας, γι’ αυτό και είμαι αισιόδοξη πως τα σχολεία μας θα επιτελέσουν το ρόλο τους, όπως, εξάλλου, το επιβάλλουν οι κρίσιμοι καιροί μας. Η ημερίδα που συνδιοργανώνουμε με τον Δήμο Κομοτηνής αποδεικνύει πως παρόμοια αντίληψη έχουν ευτυχώς και πολλοί άλλοι. Σας ευχαριστώ για τη φιλοξενία!

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.