Η προφορικοτητα ως κλειδι της ιστοριας

Ανοιχτή εκδήλωση στο πλαίσιο του εργαστηρίου για την Ομάδα προφορικής ιστορίας στην Κομοτηνή

Τρόπους προσέγγισης της έρευνας, όπως εφαρμόζονται στην πράξη, είχαν την ευκαιρία να γνωρίσουν όσοι παρακολούθησαν το Σάββατο 2 Απριλίου την ανοιχτή εκδήλωση που έλαβε χώρα στο ΔΗΠΕΘΕ Κομοτηνής, στο πλαίσιο του εργαστηρίου για την δημιουργία Ομάδας προφορικής ιστορίας στην Κομοτηνή.

Το εργαστήριο ξεκίνησε πριν από μερικές μέρες και θα ολοκληρωθεί στα μέσα Απριλίου, με εκπαίδευση στις αρχές και τη μεθοδολογία της προφορικής ιστορίας στα μέλη του, και στο πλαίσιο του πραγματοποιήθηκε ανοιχτή εκδήλωση, που αφορούσε τρόπους με τους οποίους οι ιστορίες μπορούν να αντληθούν μέσα από τον προφορικό λόγο.

Η μετάδοση μέσω της προφορικότητας

Έτσι η κ. Σταυρούλα Φωτοπούλου,  Διευθύντρια Δ/νσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς μίλησε για την Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά, όπως αυτή καθορίζεται μέσα από τη σύμβαση της UNESCO, η οποία επειδή αφορά ακριβώς τον Λαϊκό πολιτισμό έχει ως βάση την προφορικότητα, την προφορική μετάδοση δηλαδή γνώσεων, πρακτικών, εθίμων και «βλέποντας και κάνοντας», όχι δηλαδή από την τυπική εκπαίδευση.

«Η προφορική μετάδοση λοιπόν είναι πολύ σημαντική για όλες τις κοινωνικές πρακτικές για τις οποίες μιλάμε» σημείωσε, και η μεθοδολογία της προφορικής ιστορίας είναι πολύ κρίσιμη για αυτό.

Οι άνθρωποι αλλάζουν, τόνισε, όμως συμμετέχοντας σε ένα έθιμο, μεταδίδοντας μια παραδοσιακή τεχνογνωσία, απαιτεί πάντα μια κοινότητα ανθρώπων. Η κοινότητα αυτή λειτουργεί πάντα με την άμεση επαφή, και όχι με την έμμεση. «Αυτό παραμένει, μπορεί να αλλάζει, μπορεί να φαίνεται ότι ατονεί, όμως οι βασικές του λειτουργίες είναι εδώ» κατέληξε.

Η Δημόσια Ανθρωπολογία συμπληρωματική της προφορικής ιστορίας

Στην Δημόσια Ανθρωπολογία και την αφηγηματική εθνογραφία, μια αντίστοιχη προσπάθεια και συμπληρωματική της προφορικής ιστορίας, από την σκοπιά  της ανθρωπολογίας, αναφέρθηκε η κ.  Φωτεινή Τσιμπιρίδου, Καθηγήτρια Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, Πρόεδρος του Τμήματος Βαλκανικών, Σλαβικών και Ανατολικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας.

Αυτή αποτελεί λοιπόν την δική τους πρόταση για τον τρόπο με τον οποίο θα εμπλακούν στα Δημόσια πράγματα. Δηλαδή, σαν ερευνητές-ερευνήτριες, και σαν ακαδημαϊκοί, θα βγάλουν το πανεπιστήμιο στο δημόσιο χώρο και θα συμπράξουν με τις τοπικές κοινωνίες.

«Για μας είναι ένα πολύ μεγάλο στοίχημα πώς βγάζουμε την τοπική γνώση με άλλους τρόπους και πώς κάνουμε αντιμαθήματα» όχι δηλαδή τα κλασικά μαθήματα, αλλά την ενσώματη εμπειρία στον κοινό χώρο.

Η πανδημία μπορεί να περιορίσει τις επαφές στο κοινό χώρο, αλλά τους έδωσε την ευκαιρία για να κάνουν προεργασία, για να ετοιμάσουν τα αντιεργαστήρια και τις αντιξεναγήσεις, που ήδη ξεκινούν να εφαρμόζουν.

Όταν ο χώρος συλλέγει αφηγήσεις

Για τον πολυχώρο πολιτισμού Ισλαχανέ, στη Θεσσαλονίκη, και πως αυτός μετατράπηκε σε συλλέκτη αφηγήσεων και μέσα από αυτό, διαμορφώνει μια κοινότητα ανθρώπων που αισθάνονται δέσιμο με αυτό, μίλησε η κ. Αρετή Κονδυλίδου, Αρχαιολόγος, Κοινωνικός Ανθρωπολόγος του ΥΠΠΟΑ.

Το Ισλαχανέ, είναι ένα μουσείο της ιστορίας του κτιρίου και της γειτονιάς του, και από την αρχή του στησίματος της μουσιεολογικής του μελέτης, αλλά και τώρα που είναι εν λειτουργία, έχουν δώσει έμφαση στις προφορικές μαρτυρίες ανθρώπων που συνδέονται με το χώρο και τη γειτονιά.

Με την έλευση της πανδημίας, συγκεντρώθηκε και άλλο υλικό και έτσι, όταν όλα ήταν κλειστά, έκαναν ένα κανάλι με προφορικές μαρτυρίες, που λειτούργησε πολύ θετικά.

Πολλές φορές ένα μουσείο μπορεί να έχει φτιαχτεί για να φιλοξενεί μια συλλογή που φέρει ιστορία. Όμως με τα χρόνια, αποκτά δική του ιστορία, και θα ήταν ενδιαφέρον σε χώρους που δεν έχουν ζώσα ιστορία με τα αντικείμενα των μουσείων, να την αποκτούν σε σχέση με την γειτονιά τους και τους ανθρώπους που δούλεψαν σε αυτά.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.