Η νεα ψηφιακη εποχη και οι αλλαγες που επιφερει

«Ο ψηφιακός αποκλεισμός είναι παράγωγο του κοινωνικού και επαγγελματικού αποκλεισμού»

Στα «Μαθήματα Αναπνοής», τα οποία εκπέμπουν από το «Ράδιο Παρατηρητής 94fm» και το Beton 7 Art Radio, ο καθηγητής κ. Χαράλαμπος Πουλόπουλος υποδέχτηκε τον κ. Δημήτρη Μάρη, ο οποίος είναι ιδρυτής και πρόεδρος της 24 MEDIA. Συγκεκριμένα, στην 24 MEDIA εντάσσονται μια σειρά από ειδησεογραφικά και αθλητικά sites με εκατομμύρια αναγνώστες/στριες, που μεταδίδουν ταχύτατα ειδήσεις πολιτικού, κοινωνικού και αθλητικού περιεχομένου από την Ελλάδα και τον υπόλοιπο κόσμο.

Ο κ. Μάρης στην παρακάτω συνέντευξη μίλησε για την επικοινωνία, τη λειτουργία των ιστοσελίδων και τα κοινωνικά δίκτυα στη νέα ψηφιακή εποχή.

Ο λόγος όμως στον ίδιο…

Χ.Π.: Είστε επικεφαλής σε έναν διαδικτυακό όμιλο Μέσων Ενημέρωσης.  Πώς εξελίσσεται η τεχνολογία και πως αξιοποιείται το διαδίκτυο; Ποιο είναι το μέλλον των ΜΜΕ στη νέα ψηφιακή εποχή;

Δ.Μ.:  «Ζούμε στην εποχή των τεράτων», μία ρήση του Αντόνιο Γκράμσι,  που έχει το εξής χαρακτηριστικό: «το παλιό δεν έχει προλάβει να πεθάνει και το νέο δεν έχει γεννηθεί». Μία μεταβατική εποχή στην οποία συναντάμε τις πιο προβληματικές καταστάσεις, καθώς ακόμα δεν έχουν διαμορφωθεί όλες οι ισορροπίες που δημιουργούν μία συνέχεια και ειρήνη στην κοινωνία. Επειδή είμαι επιχειρηματίας βλέπω αρκετά κυνικά την πραγματικότητα. Τι βρίσκεται πίσω από κάθε επιχείρηση; Το κέρδος. Όλες οι επιχειρήσεις έχουν στο επίκεντρο το κέρδος. Το ίδιο ισχύει για τις εταιρείες της ενημέρωσης, χωρίς να είναι, όμως, ο αποκλειστικός στόχος.  Βρισκόμαστε σε ένα μεταίχμιο που δεν ξέρουμε που θα μας οδηγήσει…

Χ.Π.:  Νομίζω ότι σε αυτήν την περίοδο είναι πολύ σημαντικό να δούμε αν η κοινωνία της πληροφορίας είναι ουδέτερη, δημοκρατική και αντικειμενική ή αν ισχύει πως κάποιοι συγκεντρώνουν, επεξεργάζονται και εμπορευματοποιούν τα δεδομένα.

Δ.Μ.: Ζούμε στην χειρότερη εποχή ως προς το κομμάτι των Μέσων Ενημέρωσης από την αρχή της ύπαρξης τους. Αρχικά ήταν η γραφή, που εκφράστηκε επαγγελματικά μέσα από την ύπαρξη εφημερίδων και περιοδικών και στηρίχθηκε επιχειρηματικά στις πωλήσεις και εν συνεχεία στις διαφημίσεις. Μετά περάσαμε στην εποχή του ραδιοφώνου, που ήταν το πρώτο δωρεάν μέσο με βασικότερο μοντέλο βιωσιμότητας τη διαφήμιση. Στη συνέχεια κυριάρχησε η τηλεόραση. Τα δύο αυτά είχαν ένα χαρακτηριστικό, το μέσο που παρήγαγε τα έσοδα για τις επιχειρήσεις είχε γραμμική σχέση με το περιεχόμενο, ήταν δηλαδή διακριτό στο χρήστη πότε καταναλώνει περιεχόμενο και πότε γίνεται λήπτης ενός διαφημιστικού μηνύματος. Αυτό ανετράπη με την είσοδο του διαδικτύου στη ζωή μας, μία δομική αλλαγή που έφερε μία μεγάλη επανάσταση και ακολούθησε το γραμμικό διαφημιστικό μοντέλο, το οποίο όμως άρχισε να μεταβάλλεται μέσω της παρουσίας επιχειρήσεων-κολοσσών που έψαχναν πολύπλοκους τρόπους για να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα των διαφημίσεων που προβάλλουν.

«Δεν υπάρχει ρομαντισμός, παρά μόνο το κέρδος»

Χ.Π.: Πολύς κόσμος θεωρεί πως με τα νέα μέσα υπάρχει μία δημοκρατία. Πώς λειτουργούν αυτές οι εταιρείες, γιατί έχουμε την αίσθηση πως επειδή είναι ελεύθερο είναι και απόλυτα δημοκρατικό.

Δ.Μ.: Δημοκρατία και ελευθερία δεν υπάρχει. Οι εταιρείες αυτές στην προσπάθεια να αυξήσουν τα διαφημιστικά τους έσοδα, άρχισαν να αναλύουν την συμπεριφορά του χρήστη σερβίροντας του αποτελεσματικές διαφημίσεις. Όσο εξελισσόταν άρχισαν να βρίσκουν μπροστά τους περισσότερα στοιχεία. Οι αλγόριθμοι και οι μηχανές που χειρίζονται τεράστιο όγκο δεδομένων, άρχισαν να εξειδικεύουν την ανάλυση του χρήστη των κοινωνικών δικτύων, οπότε η πρόβλεψη για το τι θέλει και τι επιθυμεί, να γίνεται όλο και πιο αποτελεσματική, αυξάνοντας τα έσοδα της επιχείρησης. Δεν υπάρχει ρομαντισμός, παρά μόνο το κέρδος. Είναι οι μεγαλύτερες εταιρείες στον πλανήτη που ορίζουν τα αποτελέσματα των εκλογών, το παγκόσμιο σκηνικό, αλλά και την καθημερινότητα μας.

«Οι αλγόριθμοι και οι μηχανές που χειρίζονται τεράστιο όγκο δεδομένων, άρχισαν να εξειδικεύουν την ανάλυση του χρήστη των κοινωνικών δικτύων, οπότε η πρόβλεψη για το τι θέλει και τι επιθυμεί να γίνεται όλο και πιο αποτελεσματική, αυξάνοντας τα έσοδα της επιχείρησης. Δεν υπάρχει ρομαντισμός, παρά μόνο το κέρδος. Είναι οι μεγαλύτερες εταιρείες στον πλανήτη που ορίζουν τα αποτελέσματα των εκλογών, το παγκόσμιο σκηνικό, αλλά και την καθημερινότητα μας».

Χ.Π.: Με τις ιστοσελίδες τι γίνεται; 

Δ.Μ.: Οι εκδότες είναι απόλυτα εγκλωβισμένοι. Το 50% των διαφημίσεων που βλέπεις σε ένα σάιτ προέρχονται από τα ίδια δίκτυα με αποτέλεσμα να συμβαίνει το εξής: Όταν εσύ επισκέπτεσαι οποιοδήποτε ιστότοπο, καταφέρνουν να χτίσουν το ψυχογραφικό προφίλ του αναγνώστη.  Σε μεγάλο βαθμό είμαστε ανήμποροι και συμβιβαζόμαστε, γιατί υπάρχει η ανάγκη εσόδων και είναι απαραίτητη η συνθηκολόγηση με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης που σου παρέχουν ένα κομμάτι των εσόδων σου. Σε αυτήν την συμφωνία παίρνεις κάτι αλλά δίνεις τα πάντα. Δίνεις την κυριότητα και την αξία όλων των αναγνωστών ή των χρηστών, εκχωρείς δηλαδή σε αυτούς που σου δίνουν ένα κομμάτι των εσόδων.

Χ.Π.: Πώς γίνεται αυτό;

Δ.Μ.:  Παρέχεις έναν δωρεάν χώρο σε έναν αλγόριθμο και αυτός αποφασίζει από μία δεξαμενή διαφημίσεων να σερβίρει ανάλογα με το ποιος επισκέπτεται την ιστοσελίδα, μία διαφήμιση με σκοπό την αποτελεσματικότητα της, να είναι δηλαδή σχετική με τα «θέλω» σου και να σε ωθήσει να πατήσεις την σύνδεση και να την επισκεφθείς. Ένα μικρό ποσό επιστρέφει στον εκδότη. Στην ουσία έχεις κάνει συμφωνία με τον διάβολο. Αυτός είναι ένας παγκόσμιος προβληματισμός και όλοι έχουμε κατανοήσει τη φύση του προβλήματος,  αδυνατώντας να προτείνουμε και κυρίως να εφαρμόσουμε λύσεις και πρακτικές.

«Το μη-like, η άρνηση, θεωρείται απόρριψη και αυτό έχει τεράστιες επιπτώσεις στη νεολαία σήμερα»

Χ.Π.: Τι σημαίνει το «Like» στην καθημερινότητα μας;

Δ.Μ.:  Το like έχει ένα μεγάλο ενδιαφέρον. Όταν το Facebook εισήγαγε το like, οι μηχανικοί της εφαρμογής έκαναν τους χρήστες να αισθάνονται καλά. Δημιουργούσε ένα θετικό συναίσθημα φτάνοντας σε ψυχομετρικά χαρακτηριστικά, δηλαδή ο κόσμος όταν ανέβαζε κάτι και δεν έπαιρνε πολλά like αισθανόταν άσχημα και είχε αμφιβολίες, αποκτώντας αυτό δομικά χαρακτηριστικά στο υποσυνείδητο του ανθρώπου. Ο κόσμος κάνοντας like πίστευε πως ήταν μέλος μίας μεγάλης ομάδας και μέσω της αλληλεπίδρασης η ομάδα σχηματοποιούνταν και αποκτούσε αποδοχή. Το μη-like, η άρνηση, θεωρείται απόρριψη και αυτό έχει τεράστιες επιπτώσεις στη νεολαία σήμερα. Υπάρχουν σοβαρά ψυχικά προβλήματα, αυτοτραυματισμοί ακόμη και αυτοκτονίες σε ηλικίες 14-15 ετών, δηλαδή μίας γενιάς που έζησε από τη γέννηση της τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.  Μία λύση υπάρχει, ακόμα και αν θεωρείται ριζοσπαστική,  όπως λέμε και με το κάπνισμα, ή το κόβεις ή σε σκοτώνει. Δεν υπάρχει άλλη ουσιαστική γραμμή άμυνας απέναντι στις μηχανές που ορίζουν τη ζωή μας, προβλέπουν και χτίζουν την συμπεριφορά μας παρά μόνο η αποχή.

Χ.Π.:  Είναι εντυπωσιακό να το λέτε αυτό εσείς, ο πρόεδρος μίας εταιρείας με περιλαμβάνει πολλές ιστοσελίδες.

Δ.Μ.:  Ποια είναι η λύση για έναν εκδότη που έχει συναινέσει επί της ουσίας αυτές οι μηχανές να σερβίρουν διαφημίσεις στα δικά του σάιτ; Ζούμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση που έχει ένα πλαίσιο κανόνων στο κομμάτι των προσωπικών δεδομένων. Υπάρχουν εξελιγμένες νομοθεσίες. Το πρόβλημα είναι, ότι όλες οι εταιρείες που ασχολούνται με τα δεδομένα, δεν έχουν έδρα και δεν υπόκεινται σε κανόνες. Τα δεδομένα μας δεν πάνε κάπου, όπου είναι υπόλογοι κάποιοι. Δυστυχώς, αυτό ισχύει για τα πάντα. Ποια είναι η πιθανή διέξοδος για έναν εκδότη, ώστε να προστατεύσει τους αναγνώστες του;

«Όταν το Facebook εισήγαγε το like, οι μηχανικοί της εφαρμογής έκαναν τους χρήστες να αισθάνονται καλά. Δημιουργούσε ένα θετικό συναίσθημα φτάνοντας σε ψυχομετρικά χαρακτηριστικά, δηλαδή ο κόσμος όταν ανέβαζε κάτι και δεν έπαιρνε πολλά like αισθανόταν άσχημα και είχε αμφιβολίες, αποκτώντας αυτό δομικά χαρακτηριστικά στο υποσυνείδητο του ανθρώπου. Ο κόσμος κάνοντας like πίστευε πως ήταν μέλος μίας μεγάλης ομάδας και μέσω της αλληλεπίδρασης η ομάδα σχηματοποιούνταν και αποκτούσε αποδοχή. Το μη-like, η άρνηση, θεωρείται απόρριψη και αυτό έχει τεράστιες επιπτώσεις στη νεολαία σήμερα. Υπάρχουν αυτοκτονίες και αυτοτραυματισμοί σε ηλικίες 14-15 ετών, δηλαδή μίας γενιάς που έζησε από τη γέννηση της τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης»

Χ.Π.:  Η επόμενη ημέρα λοιπόν ποια μπορεί να είναι;  

Δ.Μ.: ; Σε ένα κοινωνικό δίκτυο υπάρχουν τα ψιλά γράμματα. Έχεις αποδεχθεί να γίνεις το προϊόν, καθώς γράφει ότι θα μπαίνεις δωρεάν, αλλά δίνεις τον ίδιο σου τον εαυτό.  Θα ήσουν εσύ διατεθειμένος για παράδειγμα να πληρώσεις 2 ευρώ το μήνα για να έχεις πλήρη πρόσβαση στον όμιλο ιστοσελίδων, στις οποίες δεν θα παρεμβάλλονταν διαφημίσεις; Η συνηθισμένη απάντηση είναι πως θα αποδεχόμουν να δώσω ένα ποσό για την απρόσκοπτη ενημέρωση μου χωρίς να πετάγονται συνεχώς μπάνερ. Ωστόσο, τα πράγματα είναι πιο σοβαρά. Ο κόσμος θα έπρεπε να είναι διατεθειμένος να δώσει ένα ποσό για να μην δίνει τα δεδομένα του στον οποιοδήποτε. Η μόνη πραγματική λύση που μπορεί να βρεθεί είναι η δημιουργία ενός ασφαλούς περιβάλλοντος για τον αναγνώστη με σεβασμό στα δεδομένα και την ιδιωτικότητα. Αυτή είναι η μοναδική λύση που μπορεί να οδηγήσει κάπου. Υπάρχει στο εξωτερικό σε κάποια παραδοσιακά μέσα αυτό το μοντέλο, ωστόσο δεν είμαι αισιόδοξος.

«Πρέπει να απαιτούμε ατομικά και συλλογικά για κάθε ενέργεια μας διαφάνεια και γνώση»

Χ.Π.: Πώς μπορούν οι πολίτες να αξιοποιήσουν προς όφελος τους τη νέα διαδικτυακή τεχνολογία;

Δ.Μ.:  Λειτουργούν κάποιες πλατφόρμες αποτελεσματικά στις ΗΠΑ, όπου η Πολιτεία μπορεί να απαιτήσει κάποιο αίτημα. Η οργάνωση ομάδων με κοινές αναφορές, η δικτύωση τους και τα ηλεκτρονικά μέσα βοηθάνε ή μπορούν να βοηθήσουν. Κάθε φορά πρέπει να ρωτήσουμε τι εκχωρούμε για να πάρουμε κάτι. Ακόμα και οι τεχνολογίες με θετικό προσωπείο ζητάνε την εκχώρηση των δεδομένων, οπότε κάποιος που προωθεί μία ανεξαρτησία εφαρμόζει την ίδια τακτική, οπότε μιλάμε για μία δύσκολη εξίσωση.

Χ.Π.: Τι γίνεται με αυτούς που είναι έξω από τον κόσμο της τεχνολογίας;

Δ.Π.: Αρχικά το μεγαλύτερο πρόβλημα έχουν αυτοί που είναι εντός, παρά αυτοί που είναι εκτός. Στην πραγματικότητα η προσέγγιση μου δεν είναι αναχρονιστική, καθώς δεν μπορούμε να αφήσουμε εκτός την τεχνολογία. Αυτό που προτάσσω είναι πως πρέπει να απαιτούμε ατομικά και συλλογικά για κάθε ενέργεια μας διαφάνεια και γνώση. Από τη στιγμή που αποδεχόμαστε τους όρους, στην ουσία έχουμε εκχωρήσει τα πάντα, όλο μας το είναι. Συλλογική ευθύνη, όμως, έχει το κράτος. Για παράδειγμα το κράτος δεν εφάρμοσε κανόνες που η ίδια η Πολιτεία έχει ψηφίσει. Εκεί είναι ευθύνη των πολιτών, ώστε να πιέζει την Πολιτεία για την θέσπιση και την τήρηση των κανόνων. Αντιλαμβάνομαι πως πολλοί άνθρωποι αποκλείονται και το ζήσαμε αυτό όλο το προηγούμενο διάστημα, αλλά αυτό είναι ένα ευρύτερο πρόβλημα. Ο ψηφιακός αποκλεισμός είναι παράγωγο του κοινωνικού και επαγγελματικού αποκλεισμού.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.