Η Ελληνικη Επανασταση και η παγκοσμια σημασια της»: Οι πρωτοποροι Ελληνες και η παγκοσμια διασταση της Επαναστασης
Roderick Beaton, «Η Ελληνική Επανάσταση και η παγκόσμια σημασία της», Δέσποινα Κανελλοπούλου μτφρ., εκδ. Αιώρα, Αθήνα 2021, σ. 96
Ο Roderick Beaton είναι ένας από τους γνωστότερους Άγγλους ιστορικούς που έχουν ασχοληθεί ενδελεχώς με την Ιστορία της χώρας μας. Εκτός από την ελληνική ιστορία –«Η Ελληνική Επανάσταση και η παγκόσμια σημασία της» ειδικεύεται κυρίως στη βυζαντινή και τη νεοελληνική ιστορία–, ο Beaton ειδικεύεται επίσης και στη Νεοελληνική Λογοτεχνία και την ποίηση.
Διακεκριμένος ελληνιστής λοιπόν, ο Beaton, έχει συγγράψει μία πληθώρα πονημάτων τα οποία αφορούν τη χώρα μας. Ένα από αυτά είναι και η μονογραφία του για την παγκόσμια σημασία της Ελληνικής Επανάστασης με τίτλο «Η Ελληνική Επανάσταση και η παγκόσμια σημασία της». Αυτή αποτελεί την εμπλουτισμένη έκδοση μιας ομιλίας που δόθηκε διαδικτυακά στις 12 Νοεμβρίου του 2020 και κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Αιώρα.
Η μονογραφία αυτή αποσκοπεί στην αποκατάσταση μιας ιστορικής αλήθειας: στην ανάδειξη της παγκόσμιας σημασίας που είχε η Ελληνική Επανάσταση του 1821, μία σημασία η οποία αναδείχθηκε και αναγνωρίστηκε σχετικά πρόσφατα.
Οι αγγλόφωνοι ιστορικοί παρουσιάζονται αμήχανοι ως προς την Ελληνική Επανάσταση και τις πραγματικές αιτίες της, ενώ οι Έλληνες ιστορικοί μέχρι πρότινος την αντιμετώπιζαν ως ένα γεγονός εντελώς αποκομμένο από τις υπόλοιπες επαναστάσεις του κόσμου. Ο Beaton, αντιθέτως, τοποθετεί την Ελληνική Επανάσταση στο μέσον του επαναστατικού αναβρασμού των νεότερων χρόνων, εκείνου δηλαδή που ξεκίνησε με τη διακήρυξη της Αμερικανικής Ανεξαρτησίας το 1776, συνεχίστηκε δυναμική με τη Γαλλική Επανάσταση και κατέληξε στην ανάδειξη μιας πληθώρας κρατών εθνών στα τέλη του 19ου και τις αρχές του 20ού αιώνα.
Και σε αυτό ακριβώς το γεγονός έγκειται και η παγκόσμια σημασία της Ελληνικής Επανάστασης του 1821 σύμφωνα με τον Beaton: στο γεγονός ότι η Ελλάδα ήταν το πρώτο έθνος κράτος του παλαιού κόσμου το οποίο διεκδίκησε και πέτυχε δυναμικά την ανεξαρτησία του.
Η εποχή των εθνών κρατών σηματοδότησε, το δίχως άλλο, την πτώση των μεγάλων αυτοκρατοριών που είχαν κυριαρχήσει σε μεγάλο μέρος του κόσμου κατά τον μεσαίωνα και τους πρώιμους νεότερους χρόνους. Η διαδικασία αυτή κατέστη εφικτή μονάχα μέσω της αφύπνισης των συνειδήσεων των λαών, πρωτίστως με το κίνημα του Διαφωτισμού, του κινήματος δηλαδή του ορθολογισμού και της προάσπισης των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και, εν συνεχεία, με το κίνημα του Ρομαντισμού, του κινήματος που ύμνησε όσο κανένα άλλο την αγάπη των λαών προς την πατρίδα τους.
Οι Έλληνες δεν είχαν υπάρξει ποτέ έθνος κράτος κατά τη διάρκεια της μακραίωνης ιστορίας τους. Χωρίς την αρωγή των εθνών της Ευρώπης προς την επαναστατημένη Ελλάδα κατά τη διάρκεια των τελευταίων φάσεων της επανάστασης, ίσως η χώρα μας να μη γινόταν ποτέ εθνικό κράτος. Αυτήν την αρωγή όμως την προκάλεσαν ξεκάθαρα η ελληνική επιμονή και η σθεναρή αγωνιστικότητα των πολεμιστών του ’21. Διότι η αποφασιστικότητα των Ελλήνων να δώσουν ένα τέλος στην από αιώνων επονείδιστη δουλεία τους είχε γίνει μεγαλύτερη από ποτέ κατά τις πρώτες δεκαετίες του 19ου αιώνα. Έμενε επομένως μονάχα να ωριμάσουν οι κατάλληλες συνθήκες προκειμένου να διεκδικήσει το ελληνικό έθνος την ανεξαρτησία του.
Ο Beaton προβαίνει σε μία περιληπτική μεν, μα ενδελεχής επισκόπηση των γεγονότων που οδήγησαν στην ίδρυση του ελληνικού κράτους το 1830: από την ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας και την επανάσταση στις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, στις μεγάλες στρατιωτικές νίκες της επανάστασης και στον επαίσχυντο εμφύλιο –ένα γεγονός το οποίο συνοδεύει, δυστυχώς, σχεδόν κάθε επαναστατική σύρραξη– μέχρι τη ναυμαχία του Ναβαρίνου και την άφιξη του Καποδίστρια.
Κατόπιν, καταλήγει πανηγυρικά στο εξής συμπέρασμα:
«Η Ελλάδα και οι Έλληνες υπήρξαν πράγματι οι πρώτοι –οι πρωτοπόροι, η εμπροσθοφυλακή, αν θέλετε– που ακολούθησαν έναν δρόμο, τον οποίο μέχρι τότε, το 1830, κανένας λαός στον Παλαιό Κόσμο της Ευρώπης δεν είχε διαβεί με επιτυχία. Έκτοτε, το παράδειγμά τους αποτέλεσε πρότυπο για σχεδόν όλα τα σύγχρονα ευρωπαϊκά κράτη, και πολλά άλλα σε όλον τον κόσμο».
Η Ελληνική Επανάσταση ήταν αυτή που κατάφερε να αντιστρέψει πρώτη το αρνητικό κλίμα κατά των επαναστάσεων και των κινημάτων ανεξαρτησίας, το οποίο επικρατούσε στις αρχές του 19ου αιώνα στην Ευρώπη του αυστηρού καγκελάριου Μέττερνιχ. Μετά από την απόδοση της ελληνικής ανεξαρτησίας δεν υπήρχε επιστροφή. Οι δυνάμεις που είχαν απελευθερωθεί μετά από τον Διαφωτισμό και το ξέσπασμα της Γαλλικής Επανάστασης θα ήταν αδύνατον πλέον να συγκρατηθούν: όλα και περισσότερα έθνη ανά τον κόσμο, στο εξής, θα αποφάσιζαν να διεκδικήσουν δυναμικά την ελευθερία τους.
Μικρή, εύληπτη και εξαιρετικά καλογραμμένη, η μονογραφία του Beaton διαβάζεται άνετα από ιστορικούς και μη, και αποτελεί μία πολύτιμη συμβολή στην αναγνώριση της παγκόσμιας σημασίας της Ελληνικής Παλιγγενεσίας του 1821.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
