Η διαρρηξη των δεσμων σημαντικος παραγοντας για την εξαρση της βιας των ανηλικων

«Δεν  είναι μόνο η οικογένεια, είναι  το σχολείο,  είναι η  κοινωνία, όλοι  πρέπει  να αγρυπνούμε  και  να  ανασκουμπωθούμε»

Στην αποδυνάμωση των δεσμών, σε οικογενειακό, σχολικό και κοινωνικό επίπεδο τα τελευταία χρόνια, αποδίδει ο κ. Γκάρο Εσαγιάν, ψυχίατρος,  επιστημονικός υπεύθυνος του Κέντρου Πρόληψης Ορφέας την έξαρση της βίας των ανηλίκων που παρατηρείται το τελευταίο διάστημα, που έχει τραβήξει τα φώτα της δημοσιότητας.

Τόνισε δε μιλώντας στο Ράδιο Παρατηρητής, πως σε αυτό το πολυπαραγοντικό πρόβλημα οικογένεια, σχολείο και κοινωνία θα πρέπει να συνεργαστούν για την πρόληψη του προβλήματος, μιας και όταν φτάσουμε στην καταστολή πολλές φορές είναι πλέον αργά.

Παλιό πρόβλημα η βία των ανηλίκων

Η βία των ανηλίκων, σημείωσε ο κ. Εσαγιάν, είναι ένα πολύ  σύνθετο και πολυπαραγοντικό  φαινόμενο, χωρίς απλή αιτιολογία.

Οι ειδικοί, ήδη από την δεκαετία του ’90, όταν είχαν αρχίσει και παρατηρούνται αυξανόμενα τα φαινόμενα αυτά, είχαν προειδοποιήσει για το πρόβλημα, όμως στις μέρες μας παρατηρείται πραγματικά μια έξαρση, που ελπίζουν όμως πως θα μειωθεί.

Από την δική του σκοπιά, του ψυχοπαθολόγου, δίνει  έμφαση  την ψυχολογική  διάσταση του φαινομένου.  Η βία, τόνισε, είναι μια μορφή  επιθετικότητας, που όμως δεν πρέπει να ταυτίζουμε κατ’  ανάγκη με τη βία και την καταστροφικότητα.

Η επιθετικότητα  είναι μια ενόρμηση, κάτι σαν ένστικτο, το οποίο υπάρχει στην ανθρώπινη  φύση, μιας και όλοι μας ως  ανθρώπινα όντα ρέπουμε προς την επιθετικότητα, η οποία έχει και μια δημιουργική  πλευρά που  έχει  να κάνει με το ένστικτο της  αυτοσυντήρησης.

Δυστυχώς αυτό που βλέπουμε είναι η αρνητική  διάσταση της επιθετικότητας, η  καταστροφικότητα, η οποία είναι ένα  φαινόμενο που απασχολεί πάρα πολύ τους ανηλίκους και τους εφήβους κι αυτό είναι που προβληματίζει.

Βέβαια εξ ορισμού η παιδική ηλικία και η εφηβεία,  είναι περίοδοι της ζωής του ανθρώπου όπου ο έλεγχος των  παρορμήσεων δεν  είναι  ακόμα  σε ικανό  βαθμό  ώριμος, όπως είναι στους ενήλικες.

Έτσι ο ανήλικος και ο  έφηβος είναι πιο  κοντά  στο να εκτονώσει παρορμητικά από  μέσα του μια  επιθετικότητα, μια βιαιότητα, μια  καταστροφικότητα, πρέπει όμως να εξεταστεί γιατί επιλέγουν αυτή  την συμπεριφορά.

Δεν είναι υγιείς οι δεσμοί

Ο κ. Εσαγιάν επισήμανε πως ζούμε εδώ και  αρκετό καιρό  στην εποχή  της ψυχοπαθολογίας  των δεσμών, δηλαδή οι δεσμοί τους οποίους αναπτύσσει το άτομο  στην κοινωνία ως κοινωνικό ον, δεν είναι υγιείς.

Ο δεσμός, είναι μια σχέση που  υπόκειται στις εξής δυο προϋποθέσεις: η μία  είναι η επιθυμία του ατόμου να  συνδεθεί  με κάποιον, για  παράδειγμα με ένα  πρότυπο, με διάρκεια  και σταθερότητα.  Η δεύτερη είναι οι κοινωνικοί  θεσμοί  που αναγνωρίζουν και υποστηρίζουν αυτούς τους δεσμούς. Δηλαδή  θα πρέπει και το περιβάλλον μέσα  από τους θεσμούς του να ενισχύει την  τάση του  ανθρώπου  να  δεσμεύεται  σε αρχές,  σε αξίες, σε πρότυπα και να παλεύει  για  την επιτυχία αυτών των σκοπών.

Εδώ ξεκινά το πρόβλημα, γιατί οι  δεσμοί, τα πρότυπα, οι αξίες, εδώ και αρκετές  δεκαετίες,  βρίσκονται σε διαρκή αλλαγή, δημιουργώντας ένα κενό, μια ρωγμή  στην προσπάθεια του ατόμου  να συνδεθεί  με σταθερές αξίες  με ποιότητα με το περιβάλλον.

Η αγριότητα που παρατηρείται σήμερα, σε μεγαλύτερο βαθμό από παλιότερα, έχει να κάνει με την αδυναμία  του περιβάλλοντος των  θεσμών.

Στην κοινωνική Ψυχολογία, το  πέρασμα του ανθρώπου από την βαρβαρότητα στον πολιτισμό βασίζεται, τουλάχιστον στις δυτικές κοινωνίες, σε τρεις βασικούς  πυλώνες: Το ταμπού της αιμομιξίας, η διαφορετικότητα των φύλων και η διαφορετικότητα των  γενεών.

Σήμερα, ο δεύτερος και ο τρίτος πυλώνας έχουν τεθεί υπό αμφισβήτηση, και σε αυτή την γκρίζα ζώνη, όταν έχουμε την αίσθηση  ότι τα πρότυπα δεν είναι σαφή και ο  καθένας μας μπορεί να  είναι ανά πάσα στιγμή ό,τι θέλει να είναι, ξεπερνώντας ενδεχομένως και τα όρια που θέτει η ίδια η φύση, οι θεσμοί και οι δεσμοί  μπαίνουνε σε αμφισβήτηση. 

Στιγματισμός και αποσπασματικά μέτρα

Σε αυτό το πρόβλημα, πρέπει να προστεθεί και η λανθασμένη διαχείριση του φαινομένου κυρίως από τα ΜΜΕ αλλά και την κοινωνία, με τον κ. Εσαγιάν να τονίζει πως θα πρέπει να καθίσουν και να συζητήσουν σε ένα τραπέζι όλοι  οι εμπλεκόμενοι φορείς και παράγοντες για το πώς θα διαχειριστούμε την  προσέγγιση αυτού του  φαινομένου.

Μάλιστα μια από τις αθέατες πτυχές του προβλήματος είναι ο στιγματισμός των θυμάτων, που αποτελεί ένα είδος ρατσισμού, μιας και αποτελεί μια προσπάθεια αποβολής της διαφορετικότητας.

Σε ένα κακοποιημένο παιδί ή ένα κατάδικο, έχουν συμβεί πράγματα που σε εμάς δεν θα θέλαμε να συμβούν και  ένας τρόπος να το ξορκίσουμε είναι να τους στιγματίσουμε και  να τους αποφύγουμε.

Είναι δε επιφυλακτικός για το αν οι τελευταίες κινήσεις που έχουν γίνει από την πλευρά της Κυβέρνησης για το θέμα, όπως η δημιουργία διαδικασιών άμεσης και  έγκαιρης παρέμβασης στα φαινόμενα αυτά, Panic Button, κλπ. Θα έχουν ουσιαστικό αποτέλεσμα.

«Αυτά είναι χίμαιρες.  Η λύση του προβλήματος ουσιαστικά είναι η  πρόληψη, είναι η δημιουργία ποιοτικών δεσμών, ενός περιβάλλοντος ασφαλούς μέσα στο οποίο το  παιδί  μεγαλώνει σιγά σιγά, νοιώθει  ότι μπορεί να αποδεχτεί τον εαυτό του, να εμπεριέξει τις παρορμήσεις του και να μετουσιώσει μέσα από την  άμιλλα,  μέσα από την επένδυση  στη γνώση, στη σκέψη,  ότι  καταστροφικό μπορεί να υπάρχει μέσα  του» ανέφερε.

Και αυτό μας φέρνει πίσω στην ποιότητα των οικογενειακών δεσμών, των σχολικών δεσμών, κοινωνικών δεσμών, της απόδοσης  δικαιοσύνης,  της προστασίας του πολίτη από την αστυνομία και άλλα.

Σημαντική η προσπάθεια πρόληψης από τον «Ορφέα»

Στον «Ορφέα» έχουν επεξεργαστεί εδώ και αρκετά χρόνια προγράμματα καλλιέργειας και  ενίσχυσης της ενσυναίσθησης σε παιδιά  ηλικίας δημοτικού  ή γυμνασίου, γνωρίζοντας πως η καλλιέργεια της ενσυναίσθησης είναι  ένας σημαντικός αποτρεπτικός παράγοντας στην επιθετικότητα, τη βία και την καταστροφικότητα. Αποτελεί δε μια δεξιότητα με βιολογικό υπόβαθρο, αλλά και καλλιεργείται από το περιβάλλον.

Δυστυχώς ως φορέας, ποτέ δεν αισθάνθηκαν πως είναι ένας ισχυρός και στιβαρός παράγοντας στην πρόληψη στη σχολική κοινότητα, γιατί κάθε χρόνο δυσκολεύονται να περάσουν τα προγράμματά τους, με μεγάλες καθυστερήσεις στην έγκρισή τους.

Αν δεν  υπήρχε μάλιστα η καλή  θέληση από την πλευρά της εκπαιδευτικής  κοινότητας που αναγνωρίζει την  αξία τέτοιων προγραμμάτων που εφαρμόζουν  οι  ειδικοί  επιστήμονες, ουσιαστικά θα  ήταν ανενεργοί.

Τα προβλήματα αυτά όμως δεν αντιμετωπίζονται με κοινωνικούς λειτουργούς και ψυχολόγους που μένουν μόνο για ένα σχολικό έτος στα σχολεία, μιας και φεύγουν μόλις δημιουργήσουν δεσμούς με το σχολικό περιβάλλον.

«Είναι κομβικής σημασίας να κατανοήσουμε το πόσο καθοριστικός παράγοντας είναι η ποιότητα των δεσμών σε ατομικό και σε κοινωνικό  επίπεδο, ως  προληπτικός παράγοντας στο φαινόμενο της επιθετικότητας  και της  καταστροφικότητας και της βίας» ανέφερε. 

Δεν πρέπει να δαιμονοποιείται η οικογένεια

Σε αυτό το σημείο ο κ. Εσαγιάν προειδοποίησε πως δεν πρέπει να δαιμονοποιείται η οικογένεια, ούτε να φορτώνεται όλο το βάρος σε αυτούς. «Οι γονείς μπορεί  να έχουν το δικό τους μερίδιο ευθύνης,  αλλά δεν είναι  ο  καθοριστικότερος παράγοντας, γιατί το άτομο,  ο καθένας μας, είναι  ουσιαστικά ένα κοινωνικό ον  και η  οικογένεια είναι το κύτταρο της κοινωνίας, αλλά όχι η  κοινωνία» σημείωσε. Και αυτό γιατί όσο στιβαρή να είναι και  συγκροτημένη η  οικογένεια, το  άτομο, ειδικά στην  ηλικία της εφηβείας, ταυτίζεται με τα πρότυπα που υπάρχουν στο περιβάλλον και ουσιαστικά  επιδρούν  σημαντικά και ισχυρά επάνω του.

«Δεν  είναι μόνο η οικογένεια, είναι  το σχολείο,  είναι η  κοινωνία, όλοι  πρέπει  να αγρυπνούμε  και  να  ανασκουμπωθούμε για να αντιμετωπίσουμε  αυτά τα φαινόμενα» κατέληξε.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.