Γιατι γεμισε με βλεννα ο Μαρμαρας;

Πώς επηρεάζονται παράκτια υδατικά οικοσυστήματα της ΑΜΘ από παρόμοια φαινόμενα

Συνεχίζονται οι προσπάθειες για τον καθαρισμό της θάλασσας του Μαρμαρά, με τις Τουρκικές αρχές να έχουν συλλέξει πάνω από τέσσερα εκατ. λίτρα θαλάσσιας βλέννας σε 11 ημέρες.

Σύμφωνα τον αρμόδιο Τούρκο υπουργό, Μουράτ Κουρούμ οι επιχειρήσεις έχουν πραγματοποιηθεί σε 255 διαφορετικά σημεία, έχοντας συλλέξει 4,202 κυβικά μέτρα βλέννας (δηλαδή πάνω από 4,2 εκατ. λίτρα).  Μάλιστα, όπως ανέφερε ο ίδιος, από τους ελέγχους του κράτους στο πλαίσιο του καθαρισμού, έως και την Παρασκευή είχαν επιβληθεί πρόστιμα συνολικά 12.8 εκατομμυρίων τουρκικών λιρών (περίπου 1,5 εκατ. δολάρια) κατά επιχειρήσεων που δεν τηρούσαν την περιβαλλοντική νομοθεσία

Παρόλο που το μέγεθος του είναι πρωτοφανές, τουλάχιστον σύμφωνα με τις αρχές, το ίδιο το φαινόμενο έχει παρατηρηθεί και παλιότερα, και η έκτασή του οφείλεται τόσο στους ανθρωπογενείς παράγοντες, όσο και στην κλιματική αλλαγή, που επιταχύνει την εμφάνιση του ευτροφισμού, σημειώνει ο Καθηγητής Ωκεανογραφίας του Τμήματος Μηχανικών Περιβάλλοντος κ. Γιώργος Συλαίος.

Χρόνιο το φαινόμενο

Αυτό το φαινόμενο, εμφανίζεται κάθε χρόνο, καθώς μπαίνοντας στην άνοιξη, η άνοδος της θερμοκρασίας και η αύξηση της ηλιακής ακτινοβολίας, έχει ως αποτέλεσμα την άνθηση, των φυτών της θάλασσας όπως αντίστοιχα συμβαίνει και στην ξηρά.

Στην περίπτωση της θάλασσας του Μαρμαρά, σημείωσε, είχαμε ένα πολύ ακραίο γεγονός, λόγω των έντονων βροχοπτώσεων, σε εναλλαγές με ημέρες με υψηλή ηλιοφάνεια.

«Από τη μία η βροχόπτωση κάνει ένα ξέπλυμα όλων των υπολειμμάτων των λιπασμάτων από τα χωράφια, από την άλλη η ηλιοφάνεια βοηθά να γίνει φωτοσύνθεση και έτσι όλο αυτό το υλικό, που είναι ανόργανο, να μετατραπεί σε οργανισμούς» σημείωσε, κάτι που οδηγεί στον λεγόμενο ευτροφισμό, την υπερανάπτυξη δηλαδή των οργανισμών που υπάρχουν στη θάλασσα.

Η ζελατινοειδής βλέννα σχηματίζεται, όταν αυτοί οι οργανισμοί αρχίζουν να πεθαίνουν και εκλύεται μέρος του οργανικού υλικού τους. Αυτή διαλύεται στη στήλη του νερού, ανέφερε ο κ Συλαίος, όμως το όλο φαινόμενο δημιουργεί προβλήματα στον τουρισμό, στην αλιεία, γιατί τα δίχτυα γεμίζουν με τη βλέννα, ενώ πρόβλημα δημιουργείται και στο οικοσύστημα.

Αυτό που έγινε στη θάλασσα του Μαρμαρά ήταν μια οικολογική καταστροφή, γιατί οι οργανισμοί που αρχίζουν να πεθαίνουν, κινούνται προς τον βυθό, όπου αρχίζουν να καταναλώνουν το οξυγόνο» σημείωσε ο κ. Συλαίος, ενώ έχουν την τάση να συγκεντρώνουν γύρω τους βακτήρια.

Έτσι αρχίζει η τοξικότητα, που έχει παρενέργειες στον άνθρωπο και τους οργανισμούς. Στους ανθρώπους εμφανίζονται τροφικές δηλητηριάσεις, δερματίτιδες, ενώ όλο αυτό το μείγμα δημιουργεί σοβαρό πρόβλημα στο οικοσύστημα.

Ευτροφισμός σε Βιστωνίδα και εκβολές Νέστου

Όπως εξήγησε ο καθηγητής ο καθαρισμός που γίνεται, αφορά μόνο την επιφάνεια, και θα απομακρύνει το μεγαλύτερο μέρος της νεκρής βιομάζας. Το μέρος που κινήθηκε στο βυθό όμως δεν μπορεί να καθαριστεί εύκολα, και μόνο σταδιακά, με φυσικό τρόπο και απομάκρυνση από τα ρεύματα, θα μπορέσει να επανέλθει το σύστημα σε ισορροπία.

Αυτού του τύπου τα φαινόμενα είχαν εμφανιστεί και παλιότερα, ενώ ενισχύονται από την ανθρωπογενή δραστηριότητα σε όλη τη Μεσόγειο. Στην θάλασσα του Μαρμαρά είχε εμφανιστεί τελευταία φορά το 2010, ενώ είναι πολύ συχνά στην Αδριατική, στις εκβολές του ποταμού Πο, ο οποίος κυλά ανάμεσα από βιομηχανικές περιοχές της βόρειας Ιταλίας, ενώ ανάλογη είναι η κατάσταση και στον κόλπο της Λυόν, στην Νότια Γαλλία, στις εκβολές του Ροδανού που επίσης «κατεβάζει» πολλά θρεπτικά συστατικά από τα λιπάσματα των αγροτών.

Στην περιοχή μας έχουν παρατηρηθεί επίσης φαινόμενα ευτροφισμού, για παράδειγμα στη Βιστωνίδα, αλλά και στις εκβολές του Νέστου.

Σε ό,τι αφορά την αντιμετώπιση, ο κ. Συλαίος σημείωσε πως θα πρέπει να εστιάσουμε σε δύο σημεία.

Το πρώτο είναι η πηγή του προβλήματος, δηλαδή να εκπαιδεύονται οι ασχολούμενοι του πρωτογενούς τομέα στη μείωση των αγροεφοδίων και των ζιζανιοκτόνων. Η τεχνολογία έχει ήδη δώσει τη λύση σε αυτό, με εφαρμογές της γεωργίας ακριβείας, ώστε να γνωρίζει ο αγρότης πόσο και τι λίπασμα πρέπει να βάλει. Θεωρεί μάλιστα πως οι νεότεροι αγρότες είναι πιο ευαισθητοποιημένοι στο ζήτημα.

Φεύγοντας από την πηγή, και πηγαίνοντας στο περιβάλλον, οι λύσεις εξαρτώνται και από το χώρο όπου δημιουργείται το φαινόμενο.

Όσο αφορά τη Βιστωνίδα, θα πρέπει να βελτιωθεί η κυκλοφορία, να ανοίξουν δηλαδή όλοι οι δίοδοι προς τη θάλασσα, αλλά και εντός της λιμνοθάλασσας.

Στις εκβολές του Νέστου, έχουν προτείνει σαν λύση, να αφήνει κατά καιρούς το φράγμα μια μεγάλη ποσότητα νερού, ώστε να «ξεπλένει» την οποιαδήποτε επίδραση ευτροφισμού.

«Γενικότερα το ιδανικό είναι να ανανεώνεται όσο γίνεται το νερό» ανέφερε.

Σημαντικός παράγοντας και η κλιματική αλλαγή

Σε όλους αυτούς τους παράγοντες, έρχεται να προστεθεί και η κλιματική αλλαγή. Η βασική επίδραση είναι η αύξηση της θερμοκρασίας στην ατμόσφαιρα, επιταχύνοντας τον υδρολογικό κύκλο. Πέφτουν δηλαδή πολύ γρήγορα βροχές σε μικρό χρονικό διάστημα, με την ποσότητα νερού ενός μηνός να πέφτει μέσα σε μερικές μέρες.

Αυτά τα κατακλυσμιαία φαινόμενα, που ξεπλένουν οτιδήποτε υπάρχει, σε συνδυασμό με την αύξηση της θερμοκρασίας, έχουν ως αποτέλεσμα να αυξάνεται και η θερμοκρασία της επιφάνειας της θάλασσας, που «αποχωρίζεται» ουσιαστικά από την υπόλοιπη.

Την άνοιξη, εξήγησε, δημιουργείται το θερμοκλινές, ένα στρώμα στην επιφάνεια του νερού πολύ πιο ζεστό που αποχωρίζεται από την υπόλοιπη στήλη. Ενώ λοιπόν οι ρύποι θα διαλύονταν σε όλη τη θάλασσα, παραμένουν στο μικρότερο όγκο αυτού του επιφανειακού στρώματος. Έτσι οι ίδιες απορροές, συμβαίνουν πολύ πιο γρήγορα, διαλύονται μόνο στο επιφανειακό κομμάτι, και αυτό κάνει τα φαινόμενα του ευτροφισμού ακόμα πιο συχνά.

Το πρόγραμμα Marinomica αγκαλιάζει όλη τη Μεσόγειο

Με την ευκαιρία της συνομιλίας μας ο κ. Συλαίος αναφέρθηκε και στην πλατφόρμα Marinomica. Το ΔΠΘ, σημείωσε ο καθηγητής, συντονίζει ένα μεγάλο Ευρωπαϊκό πρόγραμμα, που μελετά όλη τη Μεσόγειο, με μια ηλεκτρονική πλατφόρμα στην οποία μπορεί να μπαίνουν οι αλιείς και οποιοσδήποτε ενδιαφερόμενος, για να ενημερώνονται για τις συνθήκες της θάλασσας: από τη θερμοκρασία, την αλατότητα, το ph, το οξυγόνο, μέχρι το κύμα ή τα ρεύματα.

Το πρόγραμμα αυτό γεννήθηκε από την διαπίστωση πως υπάρχουν πολλά εργαλεία και πλατφόρμες για τον καιρό, αλλά τίποτα για τη Θάλασσα. Για αυτό στο πλαίσιο του Προγράμματος ODYSSEA δημιουργήθηκε η πλατφόρμα Marinomica.com, με το ΔΠΘ να ηγείται ενός πολύ μεγάλου σχήματος στο οποίο συμμετέχουν πανεπιστήμια, εταιρείες και ερευνητικά κέντρα, παρουσιάζοντας δορυφορικές εικόνες, αλλά και τα αποτελέσματα μαθηματικών μοντέλων και τα δεδομένα των αισθητήρων του συστήματος.

Όλα αυτά είναι διαθέσιμα στο κοινό, και τα μέλη του προγράμματος προσπαθούν να προσεγγίσουν αυτούς που δουλεύουν τη θάλασσα, όπως ιχθυοκαλλιεργητές, μυδοκαλλιεργητές, αλλά και έχουν γενικότερα επαφή με το θαλάσσιο περιβάλλον, ώστε να τους ενημερώσουν για τις πιο εξειδικευμένες λειτουργίες της πλατφόρμας.

Το πρόγραμμα έχει εκτιμηθεί ιδιαίτερα, και ήδη πήρε χρηματοδότηση για τη νέα προγραμματική περίοδο, μέχρι το 2025, με το ODYSSEA να το αντικαθιστά η ILIADA. «Σημασία έχει ότι το ΔΠΘ, ένα περιφερειακό πανεπιστήμιο, προσελκύει αυτές τις χρηματοδοτήσεις στο θαλάσσιο χώρο και το περιβάλλον» τόνισε ο Καθηγητής, με το Marinomica να αποτελεί ίσως το μοναδικό εργαλείο στη Μεσόγειο που δίνει τόσες πολλές πληροφορίες στους χρήστες.

Παράλληλα πραγματοποιείται και εκπαίδευση χρηστών, όπως γίνεται στην Ιταλία, όπου υπέγραψαν προγραμματική σύμβαση με ένωση εταιρειών που δραστηριοποιούνται σε ΑΠΕ στη θάλασσα (κυματική, αιολική ενέργεια).

«Προβλέπουμε για αυτούς τι κύματα θα έχει, τι άνεμο θα έχει, και πού είναι η καλύτερη περιοχή για να κάνουν την επένδυσή τους» εξήγησε ο καθηγητής. Όσο για την περιοχή μας, έχουν κάνει κάποιες επαφές με τους μυδοκαλλιεργητές, ενώ συζητούν με εταιρεία που ασχολείται με την ανάπτυξη υδατοδρομίων, ώστε να προβλέπουν τις συνθήκες σε εν δυνάμει χώρους υδατοδρομίων, με τους Οργανισμούς Λιμένων της περιοχής, ενώ έχει μετατραπεί μία πλατφόρμα της Energean σε ωκεανογραφικό σταθμό, όπου μετρούν σε πραγματικό χρόνο τις συνθήκες στη θάλασσα.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.