Γιαννης Παππας, φιλολογος, συγγραφεας και εκδοτης του ιντερνετικου περιοδικου «Διαπολιτισμος» «Χρειαζεται ενα οραμα στην εκπαιδευση, καποιος να μπει μπροστα, οχι διαχειριστης, διαχειριστες εχουμε πολλους»

Στην εποχή των ραγδαίων πολιτισμικών μεταβολών που βιώνουμε, εξ αιτίας της πολιτικής και οικονομικής αστάθειας, ο πολιτισμός είναι ο τομέας που πρωτίστως «πλήττεται». Μ’ αυτό το δεδομένο κατά νου και σύμφωνα και με την καθεστηκυία τάξη των πραγμάτων στη χώρα μας, αυτή που εκπορεύεται από την τηλεοπτική πραγματικότητα των ιδιωτικών καναλιών αλλά και το status των social media στα οποία οι συζητήσεις για τον πολιτισμό μάλλον είναι η εξαίρεση, αξιοποιούμε σήμερα ένα από εξαιρετικά προτερήματα που προσφέρει η Κομοτηνή και η πανεπιστημιακή της κοινότητα, αφού κάθε χρόνο μαζί με τους 3900 νέους φοιτητές που εισέρχονται στα τμήματά της, γνωρίζονται με την πόλη και την πραγματικότητά της και οι γονείς τους, ανοίγοντάς μας σε δυνατότητες επικοινωνίας , συζητήσεων και εμπλουτισμού μας εν γένει, αφού πολλοί από αυτούς είναι άνθρωποι των γραμμάτων και των τεχνών.
 
Αυτό συμβαίνει κάθε έτος βέβαια και σε τέτοιου είδους πολιτισμικού τύπου αλληλοεπιχωρήσεις γνωρίσαμε κι εμείς εδώ στην Κομοτηνή ποιητές της περιφέρειας όπως ο δραμινός Αλέξανδρος Αραμπατζής, ή όπως, από πέρυσι, ο φιλόλογος, συγγραφέας, επιμελητής εκδόσεων και εκδότης Γιάννης Ηλ. Παππάς, δυο μόνον εκ των περιπτώσεων γονέων που η γνωριμία μαζί τους είναι πλούτος και τα παιδιά τους φοιτούν ή φοίτησαν στην Κομοτηνή, μαζί με τις δεκάδες παιδιών γόνων πολιτικών οικογενειών που συνήθως αντιλαμβάνεται η πόλη, αφού θεωρούνται ιδιαιτέρως «γόνιμη» δημοσιογραφική ύλη.

Εξ ου και στο πλαίσιο αυτό ήταν μεγάλη η χαρά μας που ο φιλόλογος, συγγραφέας αλλά και εκδότης του ιντερνετικού περιοδικού «Διαπολιτισμός» κ. Γιάννης Ηλ. Παππάς στη φετινή του άνοδο εκ Πατρών μας έκανε την τιμή να συνομιλήσει μαζί μας στο ράδιο Παρατηρητής στους 94 fm για «φλέγοντα», ανοικτά ζητήματα της εποχής μας, όπως αυτό του σημερινού σχολείου, που παρουσιάζεται ασυνεπές και ασύντακτο με την κλασική επιδίωξη να υπάρξει κυρίως ως αγωγός παιδείας, με την ιδιότητά του τού ενεργού εκπαιδευτικού που μπαίνει καθημερινά στην τάξη, και όχι μόνον… Αφού ο Γιάννης Ηλ. Παππάς μας σύστησε και τις δύο πρόσφατες εκδοθείσες εργασίες του, η μια συνολική του ποιητικού έργου του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, με τίτλο «Ποιήματα άπαντα τα ευρεθέντα» από τις εκδόσεις Ταξιδευτής, και η άλλη, σε συνεργασία με τον ψυχίατρο αδελφό του, έχει τον τίτλο «Η τρέλα και το παράλογο στην ελληνική λογοτεχνία» και κυκλοφόρησε πέρυσι από τις εκδόσεις που ο ίδιος διευθύνει, τις εκδόσεις «Διαπολιτισμός».
 
Παγκόσμια Ημέρα Εκπαιδευτικών σήμερα όμως, και ό,τι καλύτερο η συνομιλία μας με τον Γιάννη Ηλ. Παππά, για την εκπαίδευση και τον πολιτισμό, τις αρνητικές συνέπειες της οικονομικής κρίσης και του οικονομισμού στο ελληνικό σχολείο… Που μας δωρίζει όμως την ελπίδα ότι ακόμη κι αν όλα εκλείψουν από το ελληνικό σχολείο, δεν θα εκλείψει ο εν εγρηγόρσει εκπαιδευτικός, ο δάσκαλος που θα επιμένει να εισηγείται και να διατείνεται ότι το σχολείο οφείλει πρωτίστως να είναι τόπος πολιτισμού και παιδείας…

ΠτΘ :κ. Παππά, γιατί επιμένετε να υπηρετείτε τον πολιτισμό, με το διάβασμα, τα βιβλία σας, τις έρευνές σας, τις εκδόσεις;
Γ.Π : Πιστεύω ότι ο πολιτισμός είναι ένα στοιχείο του εποικοδομήματος, αλλάζει δηλαδή με την οικονομική διάρθρωση η οποία συνεχώς μεταβάλλεται στις μέρες μας αλλά και γενικά. Η εισβολή της ηλεκτρονικής δημοσιογραφίας και του ηλεκτρονικού εντύπου δείχνουν τις δυσκολίες που μεταφέρει αυτή η αλλαγή στο οικονομικό υπόβαθρο που σημαίνει ότι αλλάζουν οι συνήθειες. Ο πολιτισμός είναι ένας τρόπος για να αντισταθούμε σε όλη αυτήν την κατάσταση και μπορεί να μας σώσει. 

«Δεν κρίνω τους ανθρώπους που επιλέγουν τι θα διαβάσουν με το κριτήριο αν τους βοηθάει να κοιμηθούν, αλλά εμένα δεν με αφορά αυτό το κοινό»

ΠτΘ : Το τελευταίο σας βιβλίο ήταν μια μελέτη πάνω στον ποιητή Ναπολέοντα Λαπαθιώτη, τι αντανάκλαση έχει αυτό το βιβλίο στην Πάτρα;
Γ.Π : Υπάρχει ένα αρκετά μεγάλο κοινό το οποίο, αν και δεν είναι πλειοψηφία, ενδιαφέρεται για το βιβλίο. Στην προκειμένη περίπτωση πρόκειται για μια μνημειακή έκδοση, διότι έρχεται μετά από 50 χρόνια που δεν κυκλοφορούσαν ποιήματα του Λαπαθιώτη και γίνεται μια έκδοση σχολιασμένη. Είναι μια ολοκληρωμένη δουλειά και πιστεύω ότι όλο και περισσότερος κόσμος σιγά σιγά θα την ανακαλύπτει. Ο Ναπολέων Λαπαθιώτης έχει μελοποιηθεί από πάρα πολλούς και έτσι πολλά από τα ποιήματά του είναι ήδη γνωστά. Υπάρχει σε κάθε πόλη ένα κοινό που στηρίζει τέτοιες δουλειές, αλλά πλειοψηφικό δεν θα γίνει ποτέ αυτό το κοινό. Στις μέρες μας, ο κόσμος διαβάζει τα μπεστ σέλερ της εποχής γιατί, όπως μου έλεγε και μια κυρία «με βοηθάνε να κοιμηθώ». Προσωπικά πιστεύω ότι η λογοτεχνία και η τέχνη, αντιθέτως, πρέπει να μας βοηθάει να ξυπνήσουμε. Δεν τους κρίνω τους ανθρώπους που επιλέγουν με αυτά τα κριτήρια τι θα διαβάσουν, αλλά εμένα δεν με αφορά αυτό το κοινό. Επιμένω σε ένα στοιχείο πολιτισμικό που μπορεί να βοηθήσει κάποιους ανθρώπους να βρουν κάποιους δρόμους. Αυτό συμβαίνει γιατί συχνά με απασχολεί το πώς θα γίνει ένας άνθρωπος να γνωρίσει την προοδευτική διανόηση; Δεν γίνεται μόνο μέσω του διαδικτύου καθώς πρέπει να τη γνωρίσει και μέσα από τα βιβλία. Το διαδίκτυο είναι ένα καλό μέσο αλλά έχει το αρνητικό ότι είναι και χαώδες. 

«Η χρησιμοθηρία είναι αυτή που επικρατεί στην εκπαίδευση»

ΠτΘ: Πιστεύετε ότι υπάρχει μια μαγιά νέων ανθρώπων που γοητεύεται εντός της τάξης, μιας και είστε και εκπαιδευτικός, και παίρνει τις ίδιες πνευματικές απολαβές με εσάς από τη λογοτεχνία και την ανάγνωση;
Γ.Π : Νομίζω ότι το μεγάλο πρόβλημα είναι το πρόβλημα της παιδείας. Για να ξεκινήσει κάποιος να αλλάξει τα πράγματα πρέπει να ξεκινήσει από την παιδεία. Για μένα επιτυχία είναι έστω και ένας μαθητής να καταφέρει «να περάσει το ποτάμι» και να έρθει στην άλλη όχθη. Είναι δύσκολα τα πράγματα στην παιδεία, δηλαδή παρατηρώ ότι επικρατεί η χρησιμοθηρία. 

«Δεν θα σε ρωτήσει κάποιος αν σου αρέσει αυτό που κάνεις, η δουλειά σου, πιο συχνά θα σε ρωτήσει τι οικονομικές απολαβές έχεις»

ΠτΘ : Γιατί δεν διορθώνεται το θέμα της παιδείας;
Γ.Π : Πιστεύω ότι οι κυβερνώντες την αντιμετωπίζουν υπό το πρίσμα οικονομικών κριτηρίων. Προσωπικά, δεν είμαι σίγουρος ότι αν αυξηθούν οι δαπάνες για την παιδεία θα καλυφθούν και τα προβλήματα. Αυτό που λείπει είναι το όραμα. Όταν βλέπεις παιδιά να έρχονται στο σχολείο επειδή δεν έχουν να πάνε αλλού, αυτό σημαίνει ότι το σύστημα έχει αποτύχει. Δεν υπάρχει μέσα στο εφτάωρο του σχολείου ο πολιτισμός υπό καμιά μορφή του. Τα παιδιά έτσι καταλήγουν να απαξιώνουν τη γνώση, διότι φτάνει να είναι αδιάφορο για αυτά να ακούν για εφτά ώρες έναν δάσκαλο να μιλάει. Δυστυχώς, πέρα από όλα αυτά, το βλέπουμε και στην καθημερινότητα μας, δηλαδή, δεν θα σε ρωτήσει κάποιος αν σου αρέσει αυτό που κάνεις, η δουλειά σου, πιο συχνά θα σε ρωτήσει τι οικονομικές απολαβές έχεις.
 
ΠτΘ: Από πού μπορεί να ξεκινήσει η αλλαγή της νοοτροπίας στο χώρο της εκπαίδευσης, αφού όλοι θέλουμε τελικά να αλλάξει το σύστημα;
Γ.Π : Μιλάμε για 50 χρόνια καμένη γη. Δηλαδή, αν δείτε τις δαπάνες για τα πανεπιστήμια έχουν μειωθεί 70%. Στα σχολεία το ίδιο. Κάποια στιγμή υπήρξε μια πρόταση της ομάδας του κ. Μπαμπινιώτη για βελτίωση του εκπαιδευτικού συστήματος , η οποία έλεγε ότι μέχρι τις 12 θα πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί τα μαθήματα και έπειτα να έχουμε μια ζώνη πολιτισμού. Δεν κοστίζει, πράγματι η υλοποίηση αυτής της ιδέας. Γιατί δεν γίνεται; Χρειάζεται λοιπόν όραμα, χρειάζεται κάποιος να μπει μπροστά, όχι διαχειριστής, διαχειριστές έχουμε πολλούς. 

«Χρειάζεται η δημιουργική τρέλα, δηλαδή να κάνεις πράγματα εκτός του πλαισίου του αναλυτικού προγράμματος»

ΠτΘ : Σήμερα στο σχολείο συμβαίνουν πράγματα που δύσκολα μπορούμε να αποδεχτούμε, αντί της απόλαυσης της μάθησης ζούμε την επικράτηση μιας αίσθησης υποχρεωτικού καταναγκασμού παραμονής στο χώρο του σχολείου με ωφελιμιστικό μάλιστα πνεύμα, για να πάρουμε το απολυτήριο μόνον αφού το σχολείο δεν μας προσφέρει τίποτα… Πώς τα εισπράττετε όλα τούτα;
Γ.Π : Βεβαίως, στο σχολείο υπάρχει ένας πραγματισμός, δηλαδή πώς θα περάσει η μέρα, όχι μόνο από την πλευρά των μαθητών αλλά από τους ίδιους τους καθηγητές, δεν υπάρχει όραμα. Είναι παραιτημένοι και οι ίδιοι μέσα τους από την προσπάθεια αλλαγής. Δεν φταίει, λοιπόν, μόνο το εκπαιδευτικό σύστημα, φταίμε και οι ίδιοι. Η γνώση θέλει κόπο, πρέπει να έχεις συνεχώς στόχους. Αυτό που έρχεται από μέσα μας είναι αυτό που πρέπει να καλλιεργήσουμε και να αναδείξουμε. Χρειάζεται η δημιουργική τρέλα, δηλαδή να κάνεις πράγματα εκτός του πλαισίου του αναλυτικού προγράμματος. Να έρθει η τέχνη και οι καλλιτέχνες στα σχολεία, ζωγράφοι, φωτογράφοι, ποιητές. Αυτά πρέπει να ενισχυθούν. Τα υπόλοιπα έχουν ήδη πεθάνει, κυρίως στο λύκειο το οποίο πρέπει να αλλάξει ριζικά αλλιώς για μένα έχει τελειώσει το ζήτημα.

ΠτΘ: Σας ενοχλεί που είμαστε πρωτοπόροι συνεχώς σε αρνητικά γεγονότα;
Γ.Π.: Όταν έχεις, συνέχεια, ανθρώπους στο υπουργείο παιδείας που δεν έχουν άμεση σχέση με το αντικείμενο της εκπαίδευσης, μόνο ο Μπαλτάς ήταν σχετικός με το ζήτημα για μένα, και το κοιτούν απ’ έξω και μόνο υπό το οικονομικό πρίσμα νομίζω ότι δεν έχει να πούμε κάτι άλλο επί του θέματος.
 
ΠτΘ: Ασχολείστε και με την πολιτική και μάλιστα λέτε με παρρησία τις θέσεις σας…
Γ.Π.: Στις σημερινές συνθήκες κανείς δεν πρέπει να κρύβεται. Όταν κρύβεσαι και δεν παίρνεις πολιτική θέση νομίζω ότι πλέον κάνεις κακό στην κοινωνία. 

«Η λογοτεχνία από μόνη της ασχολείται με την παρέκκλιση και τις ανατροπές, δεν μπορεί να ασχοληθεί με την κανονικότητα»

ΠτΘ : Έχετε εκδώσει μια ανθολογία για την ψυχική ασθένεια και το παράλογο στην ελληνική λογοτεχνία. Τελικά η τρέλα, η ψυχική ασθένεια πώς έχει περάσει στην ελληνική λογοτεχνία; Ως παρέκκλιση μόνον;
Γ.Π : Δυστυχώς με τέτοιες καταστάσεις δεν μπορείς να περάσεις καλά. Η τρέλα ενώ είναι δίπλα μας, παράλληλα είναι και κάτι το οποίο αρνούμαστε να το δούμε. Η ελληνική κοινωνία έχει περάσει από πολλά στάδια στους τρόπους που διαχειρίζονταν και διαχειρίζεται την τρέλα. Σήμερα, έχουμε ανοιχτές δομές φιλοξενίας που είναι κάτι θετικό και πρωτοποριακό αλλά οι τοπικές κοινωνίες δεν τα δέχονται αυτά γιατί ξεφεύγουν από τον κανόνα της αποστασιοποίησης επί του ζητήματος. Ξέρουν, δηλαδή, ότι υπάρχει αρκεί να μην είναι στην πόρτα τους, να είναι κάπου αλλού χωρίς να ενδιαφέρονται για το πού.
 
Η τρέλα ως πηγή λογοτεχνικού οίστρου είναι γνωστή από παλιά και ειδικά στην Ελλάδα, είναι κάτι το ιδιαίτερο και δεν μπορείς εύκολα να την εξηγήσεις. Η λογοτεχνία από μόνη της ασχολείται με την παρέκκλιση και τις ανατροπές, δεν μπορεί να ασχοληθεί με την κανονικότητα. Όπως και ο Βιζυηνός που είναι κλασικό δείγμα αυτής της λογοτεχνικής τρέλας, έλεγε ότι «άλλαξε εντός μου ο ρυθμός του κόσμου», δηλαδή η τρέλα είναι μια αρρυθμία στην κανονικότητα που έχουν οι λογικοί. Για να περάσεις, όμως, από τη λογική στην τρέλα είναι πολύ μικρό το διάστημα που πρέπει να διανύσεις και μάλιστα από την εποχή των μνημονίων μέχρι σήμερα έχουν αυξηθεί οι αναφορές στα προβλήματα ψυχολογίας και οι αυτοκτονίες.
 
Πιστεύω, από την άλλη, ότι θα υπάρχει πάντα αυτή η ανάγκη των ανθρώπων, όσο κι αν προχωρήσουν οι υπολογιστές, να ψάχνουν πράγματα και να θέλουν να γνωρίζουν ανθρώπους. Γιατί αν σταματήσει να ψάχνει ο άνθρωπος τότε θα σταματήσει να υπάρχει ο πολιτισμός.

Ο φιλόλογος και συγγραφέας Γιάννης Ηλ. Παππάς

Ο Γιάννης Ηλ. Παππάς γεννήθηκε στην Άρτα (Χαλκιάδες) το 1962. Τελείωσε το 1ο Λύκειο Τούμπας στη Θεσσαλονίκη. Είναι πτυχιούχος του τμήματος Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Για δύο χρόνια παρακολούθησε μαθήματα ιταλικής γλώσσας και λογοτεχνίας στα Πανεπιστήμια της Perugia και του Bari της Ιταλίας. Από το 1990 εργάζεται ως καθηγητής φιλόλογος στη Μέση Εκπαίδευση. Υπήρξε συνδιευθυντής του λογοτεχνικού περιοδικού “Ελίτροχος” της Πάτρας (1993-1999). Από το 2002 μέχρι το 2015 ήταν πρόεδρος του Συνδέσμου Φιλολόγων Πάτρας.
 
Επίσης από το 2003 είναι εκδότης – διευθυντής του ηλεκτρονικού λογοτεχνικού περιοδικού “Διαπολιτισμός” (www.diapolitismos.net). Στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων (Τμήμα Φιλολογίας) έχει εκπονήσει τη διδακτορική του διατριβή με θέμα το συγγραφέα Αντρέα Φραγκιά. Έχει οργανώσει πολλά συνέδρια και εκδηλώσεις στην Πάτρα, στην Αθήνα και αλλού. Μεταφράσεις και ποιήματά του έχουν δημοσιευτεί σε λογοτεχνικά περιοδικά, έντυπα και ηλεκτρονικά («Εξώπολις», «Η λέξη», «Οδός Πανός», «Ποίηση», «Το Δέντρο», www.poiein.gr, www.diapolitismos.net). Κριτικά του κείμενα για νεοέλληνες συγγραφείς, έχουν δημοσιευτεί σε λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες. Έχει μεταφράσει τα “Ποιήματα” του Cesare Pavese, εκδόσεις Printa, 2004. Μαζί με τον ποιητή Σωτήρη Παστάκα, μετέφρασε 12 σύγχρονους Ιταλούς ποιητές [περ. “Πλανόδιον”, τχ. Δεκέμβριος 2007]. Από τις εκδόσεις Μεταίχμιο κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 2008, η πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο “Στην άκρη του ονείρου”. Είναι μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.