Γ.Πεταλωτης:«Η μεγαλη προκληση της Βιοηθικης ειναι να βρουμε το οριο αναμεσα στην ανθρωπινη βουληση και στους ηθικους φραγμους»

Ο νέος επιστημονικός τομέας της Βιοηθικής και πώς αυτός επηρεάζει νομοθετικά και ηθικά την ελληνική πραγματικότητα στα ζητήματα υγείας

Συχνά η ενεργή ενασχόληση με την πολιτική, επισκιάζει την όποια άλλη ιδιότητα ή ενασχόληση έχουν τα πρόσωπα που επιλέγουν να ασχοληθούν με τον εν λόγω «στίβο». Δεν λίγες οι περιπτώσεις εκείνες  που το πολιτικό προσωπικό αφοσιώνεται κατά κυριολεξία σε αυτή την ενασχόληση, παραμερίζοντας την οποιαδήποτε άλλη ενασχόληση. Στην περίπτωση του συνομιλητή μας όμως κάτι τέτοιο δεν συνέβη, όπως εν τοις πράγμασι αποδεικνύεται.
 
Ο λόγος για τον κ. Γιώργο Πεταλωτή, που με διαφορετική ιδιότητα από αυτή που συνήθως απασχολεί τον δημόσιο λόγο, συμμετείχε υπό την ιδιότητα του ομιλητή στηδιήμερη επιστημονική εκδήλωση με θέμα την Βιοηθική και τον κανόνα προσωπικών δεδομένων GDPR, η οποίασυνδιοργανώθηκε στο Ηράκλειοαπό τα Τμήματα Ιατρικήςτου Πανεπιστημίου της Κρήτης και τουΔΠΘ.Κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στο αντικείμενο από την Ιατρική Σχολή του ΔΠΘ ο ίδιος, καλεσμένος στο ραδιόφωνο του Παρατηρητή, ανέλυσε τα πολύπλοκα ηθικά και νομικά ζητήματα που βρίσκονται στο επίκεντρο του νέου κλάδου. Από όσα ανέπτυξε ο ίδιος, στην πολύ ενδιαφέρουσα, ομολογουμένως, συνομιλία, φαίνεται πως πρόκειται για ένα επιστημονικό αντικείμενο που θα απασχολήσει ιδιαιτέρως την κοινή γνώμηστο μέλλον.
 
Ο λόγος στον ίδιο όμως αναλυτικά…
 

«Η Βιοηθική είναι μπροστά μας τόσο ως προς τα διλλήματα αλλά και τόσο ως προς την επιστημονική καλλιέργεια»

ΠτΘ: κ. Πεταλωτή συνομιλούμε σήμερα απευθυνόμενοι στην ιδιότητα σας ως αποφοίτου του ΔΠΘ σε μεταπτυχιακό επίπεδο. Tο εν λόγω μεταπτυχιακό, σας έδωσε τη δυνατότητα να εκπροσωπήσετε την κοινωνία της Ροδόπης και το Δημοκρίτειο κατ’ επέκταση στο διήμερο το οποίο διοργανώθηκε στο Ηράκλειο από τις Ιατρικές Σχολές του Πανεπιστημίου της Κρήτης και του ΔΠΘ.
Γ.Π.:
Είχα την πολύ μεγάλη χαρά να παρακολουθήσω και να ολοκληρώσω ένα μεταπτυχιακό της Ιατρικής Σχολής του Δημοκριτείου στον τομέα της βιοηθικής. Πρόκειται ουσιαστικά για μια νέα επιστήμη, με ένα διεπιστημονικό ορίζοντα που καταλαμβάνει κατά την άποψή μου  το γνωστικό πεδίο τεσσάρων βασικών επιστημών: της ιατρικής, της νομικής, της βιολογίας και της φιλοσοφίας. Όταν μιλάμε για βιοηθική, εννοούμε τους κανόνες, τις αρχές και τις αξίες που τίθενται σε πολύ συγκεκριμένα ζητήματα που έχουν σχέση κυρίως με την ιατρική επιστήμη και την έρευνα. Σήμεραη επιστήμη έχει τη δυνατότητα να κλωνοποιεί ανθρώπους. Υπάρχουν αναφορές ότι στην Κίνα πραγματοποιείται κλωνοποίηση ανθρώπων, κάτι το οποίο μας είναι απεχθές. Από την άλλη πλευρά, τίθεται το «θεμιτό» του ζητήματος τωνκλωνοποιημένων εμβρύων. Υπάρχουν πολλά συγκρουόμενα ηθικά ζητήματα τα οποία τίθενται και πολλά ακόμα τα οποία θα τίθενται. Ένα τελευταίο παράδειγμα το οποίο θα μας εισάγει στη λογική της βιοηθικής, είναι  η λεγόμενη τεχνητή νοημοσύνη. Όταν δηλαδή μέσω των μηχανών, θα υποκαθίστανται βασικές ανθρώπινες λειτουργίες με σκοπό να διευκολύνουν τη ζωή μας. Όταν όμως αυτές οι λειτουργίες φεύγουν από το πεδίο της ανθρώπινης βούλησης, υπάρχει ένας αυτοματισμός  που ο άνθρωπος έχει πολύ μικρή έως και καθόλου συμμετοχή σε μια τέτοια οργάνωση. Η βιοηθική είναι μπροστά μας τόσο ως προς τα διλλήματα που θέτει αλλά και ως προς την καλλιέργεια των επιστημών. Κυρίως θα δημιουργήσει  χώρο ύπαρξης και θέσεις εργασίας σε επιστήμες, οι οποίες σήμερα θεωρούνται κορεσμένες επαγγελματικά.

«Η μεγάλη πρόκληση είναι να βρούμε το όριο ανάμεσα στην ανθρώπινη βούληση και στους ηθικούς περιορισμούς της φύσης»

ΠτΘ: Θα έπρεπε να υπάρχουν όρια παρέμβασηςστην ιατρικήέρευνα;
Γ.Π.:
Τα όρια είναι δυσερμήνευτα. Πράγματι θα πρέπει να τίθενται όρια και «κόκκινες γραμμές». Από τη μια πλευρά, τα επιτεύγματα της ιατρικής επιστήμης και της βιολογίας είναι τεράστια. Λέγεται πως σύντομα κάθε άνθρωπος θα έχει τη δική του γονιδιακή θεραπεία. Δεν θα λαμβάνουμε δηλαδή κάποιο γενικό αντιβιοτικό, αλλά συγκεκριμένη θεραπεία βάσει του γονιδιώματός μας. Αντιλαμβανόμαστε δηλαδή τις επαναστάσεις της βιολογίας και πόσο οι εφαρμογές της ορίζουν όχι μόνο την ιατρική επιστήμη αλλά και την ίδια μας τη ζωή. Από την άλλη βέβαια, έχουμε τεράστια ζητήματα προς διερεύνηση. Δεν πρέπει να θεωρούμε ότι γινόμαστε θεοί, γιατί αυτός είναι ένας πολύ μεγάλος κίνδυνος. Ο ανθρώπινος εγκέφαλος για παράδειγμα, έχει ερευνηθεί και χαρτογραφηθεί σε ένα πολύ μικρό ποσοστό του. Από τη μια πλευρά υπάρχουν τα τεράστια επιτεύγματα, τέτοια που πολλές φορές περιθωριοποιούν την ανθρώπινη βούληση και από την άλλη, έρχεται η ίδια η φύση με το άπειρο και ανεξερεύνητό της να μας θυμίζει ότι είμαστε θνητοί με περιορισμένες δυνατότητες και για αυτόν ακριβώς τον λόγο, θα πρέπει να θέτουμε και τα όριά μας. Εκεί βρίσκεται η μεγάλη πρόκληση που νομίζω ότι θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε επιστημονικά και κοινωνικά.

«Η ισχύουσα νομοθεσία είναι αυστηρότατη και καταλήγει στο ότι η μη αναλυτική ενημέρωση του ασθενούς ισοδυναμεί με ιατρικό σφάλμα»

ΠτΘ: Υπάρχει«διάλογος» μεταξύ της νομοθεσίας και της ιατρικής επιστήμης; Kαι κατά πόσο τηρείται;
Γ.Π.:
Μέχρι πριν από λίγα χρόνια, δεν είχαμε καμία καταδίκη γιατρού για ιατρικό σφάλμα και δικαιολογούνταν οι ιατρικές επιπλοκές. Από την άλλη, υπάρχει το λεγόμενο ιατρικό σφάλμα όπου λόγω μιας ιατρικής αμέλειας προκύπτουν ακόμη και απώλειες ζωής. Σε νομικό επίπεδο, υπήρχε μια κάλυψη υπό την έννοια ότι ο δικαστής δεν γνωρίζει την ιατρική επιστήμη. Από την άλλη πλευρά, υπήρχε μια συγκάλυψη που άφηνε την ιατρική ευθύνη χωρίς τις συνέπειες που θα έπρεπε να έχει σε επίπεδο πολιτείας. Πλέον τα πράγματα έχουν αλλάξει. Ο ασθενής θα πρέπει να έχει πλήρη γνώση της ασθένειας της οποίας μπορεί να έχει, να γνωρίζει δηλαδή λεπτομερώς από τι ακριβώς πάσχει, κάτι το οποίο αποτελεί ευθύνη του εκάστοτε γιατρού.Ηισχύουσα νομοθεσία στην Ελλάδα και την Ε.Εέχει καταλήξει στο ότι η μη αναλυτική ενημέρωση του ασθενούς, ισοδυναμεί νομικά με ιατρικό σφάλμα. Είναι αυστηρότατη και αυτό θα πρέπει να αποτελέσει «καμπανάκι» και για τους γιατρούς και τα νοσηλευτικά ιδρύματα αλλά και για τον ασθενή. Βέβαια, επειδή μιλάμε για ανθρώπους γίνονται και πολλές καταχρήσεις. Εκ της νομικής πλευράς οφείλουμε να αποκρούουμε κάθε κατάχρηση. Η εν λόγω νομοθεσία είναι σχετικά καινούργια και ακόμη εξελίσσεται. Σε κάθε περίπτωση θα πρέπει να βρεθεί μια φόρμαπου να μην στέκεται στα όρια της τυπικής ενημέρωσης αλλά αντίθετα να είναι σοβαρή, ουσιαστική και αποδεδειγμένη για το καλό του γιατρού και κυρίως της υγείας του πολίτη.

«Ζητήματα τα οποία τίθενται και δεν μπορούν να συζητούνται, τάσσονται εις βάρος μιας μεγάλης επανάστασης της επιστήμης»

ΠτΘ: Έχουμε δει να λαμβάνει τεράστιες διαστάσεις το ζήτημα της υποβοηθούμενης γονιμοποίησης, υπό την έννοια ότι πλέον και οι γυναίκες μιλούν πολύ πιο εύκολα  για τις προσπάθειες τις οποίες καταβάλουν.
Γ.Π.:
Πλέον έχουμε και μονογονεϊκές οικογένειες, γυναίκες δηλαδή οι οποίες αποφασίζουν να τεκνοποιήσουν με δική τους επιλογή και μέσω της αναπαραγωγής  με συγκεκριμένη τεχνική. Υπάρχουν πολλά παιδιά τα οποία γεννιούνται και ζητήματα τα οποία τίθενται και δεν μπορούν να συζητούνται, τάσσονται εις βάρος μιας πολύ μεγάλης επανάστασης της επιστήμης. Είδαμε ότι τις προάλλες τα socialmediaκατακλείστηκαν από την είδηση ότι η Φιλανδή πρωθυπουργός είναι παιδί μιας οικογένειας δύο γυναικών. Ευτυχώς έχουμε προχωρήσει κοινωνικά αλλά όσον αφορά την αναπαραγωγή, τίθενται πολλά ζητήματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελούν οι τράπεζες σπέρματος. Αντιλαμβανόμαστε ότι κυκλοφορούν γενετικά φορτία που δεν γνωρίζειο δότης πού τα έχει δώσει αλλά και η γυναίκα που τα λαμβάνει. Ακόμη, επί πάρα πολλά χρόνια οι γονείς κατέθεταν βλαστοκύτταρα έτσι ώστε αν πάθαιναν κάτι τα παιδιά τους, να μπορούν να προσφύγουν σε αυτά. Έχει αποδειχθεί πως πολλές τράπεζες βλαστοκυττάρων έχουν ξεφύγει από το νομοθετικό πλαίσιο. Η επιστήμη καλπάζει και μέχρι να καταλήξουμε σε συγκεκριμένες μεθόδους καικατοχύρωση, μπορεί να τίθενται ζητήματα τα οποία μπορεί να δημιουργήσουν μικρές επαναστάσεις υπό την αρνητική τους μορφή.

«Όσον αφορά τις αποφάσεις αποκοπής της ανθρώπινης ζωής εκεί θα πρέπει να υπάρχουν κανόνες, να δούμε ως κοινωνία τι θέλουμε»

ΠτΘ: Χαρακτηριστικό είναι και το παράδειγμα της ευθανασίας. Πάντα αποτελούνείδηση παραδείγματα χωρών ή πολιτειών στην Αμερική που την έχουν επιτρέψει.
Γ.Π.:
Kαι ένα άλλο ζήτημα το οποίο τίθεται επιστημονικά, αλλά θα μας απασχολήσει είναι το «Living Will», η λεγόμενη διαθήκη ζωής η οποία δεν ισχύει στην Ελλάδα αλλά στην Αμερική και σε λίγες χώρες. Πρόκειται για τη δυνατότητα που δίνεται σε κάποιον να δηλώσει μέχρι ποιο σημείο, στο τέλος της ζωής του, επιτρέπει να υπάρχει ιατρική παρέμβαση. Εδώ δεν ενυπάρχει μόνο η βούληση κάποιων για το πώς διαχειρίζονται το τέλος της ζωής τους, αλλά και ένα ζήτημα της ίδιας της πολιτείας. Από την άλλη πλευρά υπάρχει το ανθρώπινο στοιχείο που λέει ότι όταν αφορά μια περίπτωση κάποιον άνθρωπό μας θέλουμε να τον κρατήσουμε έστω και χρόνια στη ζωή αποκλειστικά με μηχανική υποστήριξη. Εκεί όμως θα πρέπει να υπάρχουν κανόνες, να δούμε ως κοινωνία τι θέλουμε. Αυτά δεν μπορούν  να επιβληθούν με έναν νόμο.Θα πρέπει να αποφασιστούν μέσα από δημόσιο διάλογο που η επιστήμη της βιοηθικής μπορεί άνετα να τον ανοίξει.

«Το σύστημα υγείας το οποίο βιώνουμε είναι ένα κουρασμένο σύστημα υγείας, ειδικά το δημόσιο με πάρα πολλές ελλείψεις»

ΠτΘ: Τι αλλαγές έχει επιφέρει η εφαρμογή του GDPR στην ελληνική πραγματικότητα;Οι αλλαγές αυτές έχουν υιοθετηθεί από την ελληνική πολιτείαιατρικό και το ιατρικό σύστημα;
Γ.Π.:
GDPR είναι ό γενικός κανονισμός προσωπικών δεδομένων. Πρόκειται για ένα κεφάλαιο το οποίο μας απασχολεί σε κάθε πτυχή της ζωής μας σε επίπεδο ιατρικό, νομικό, δημοσιογραφικό. Τα προσωπικά δεδομένα πλέον προστατεύονται με θρησκευτική ευλάβεια. Οι μεγάλοι οργανισμοί υγείας οφείλουν να δημοσιοποιούν και να κάνουν γνωστό στην κοινωνία τι σημαίνουν και πώς θα πρέπει να προστατεύονται. Το σύστημα υγείας το οποίο βιώνουμε είναι ένα κουρασμένο σύστημα υγείας, ειδικά το δημόσιο με πάρα πολλές ελλείψεις και κουρασμένο προσωπικό. Από την άλλη πλευρά έχουμε νέους επιστήμονες οι οποίοι θα μπορούν να ανταποκριθούν καλύτερα από εμάς τους παλαιότερους σε τέτοια θέματα τους οποίους έχουμε εκτός αγοράς εργασίας. Άρα θα πρέπει να δημιουργηθούν δομές τέτοιες οι οποίες θα μπορέσουν να εντάξουν αυτά τα πολύ σημαντικά ζητήματα στο θέμα της υγείας.Υπό αυτή την έννοια η δουλειά που κάνει η Ιατρική Σχολή της Αλεξανδρούπολης είναι πάρα πολύ σημαντική και επίσης δεν είναι τυχαίο ότι έχουν αναπτυχθεί πολλοί σύλλογοι ασθενών, οι οποίοι είναι συνομιλητές και συνδιαμορφωτές των νομοθετικών πλαισίων. Πραγματικά υπάρχουν σημαντικότατοι επιστήμονες που ασχολούνται με τα θέματα της βιοηθικής και μέσα από τη συζήτηση μαζί τους επιλύονται και ζητήματα της δικής μας αυτογνωσίας και ύπαρξης.
 
Η βιοηθική είναι μπροστά μας τόσο ως προς τα διλλήματα που θέτει αλλά και ως προς την καλλιέργεια των επιστημών. Κυρίως θα δημιουργήσει  χώρο ύπαρξης και θέσεις εργασίας σε επιστήμες, οι οποίες σήμερα θεωρούνται κορεσμένες επαγγελματικά

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.