Επιτιμη καθηγητρια της Σχολης Κλασικων και Ανθρωπιστικων Σπουδων ΔΠΘ η Ευφροσυνη Ριζοπουλου-Ηγουμενιδου

Για την άοκνη προσπάθεια διάσωσης πτυχών του κυπριακού λαϊκού πολιτισμού

Αγκάλιασε την πρόταση της τιμώμενης για τη δημιουργία ψηφιακού λεξικού ενδυματολογικών όρων η Σχολή

Επίτιμη Καθηγήτρια της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του ΔΠΘ ανακηρύχθηκε η Ομότιμη Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Κύπρου και Ακαδημαϊκός κ. Ευφροσύνη Ριζοπούλου-Ηγουμενίδου, για την προσφορά της στην διάσωση και ανάδειξη του Κυπριακού Λαϊκού Πολιτισμού, την Τρίτη, 24 Μαΐου στο Αμφιθέατρο της Παλαιάς Νομικής Σχολής στην Κομοτηνή.

Η έρευνά της καλύπτει όλες τις πτυχές του παραδοσιακού πολιτισμού, με έμφαση στον υλικό βίο: λαϊκή τέχνη και τεχνίτες, παραδοσιακή αρχιτεκτονική και προβιομηχανική τεχνολογία, εθνογραφικές συλλογές και αρχειακό υλικό, παραδοσιακή διατροφή κ.ά., με το έργο της να αποτελεί ορόσημο τόσο στις κυπριακές, όσο και στις ελλαδικές σπουδές.

Την τιμώμενη προσφώνησαν ο Πρύτανης του ΔΠΘ κ. Αλέξανδρος Πολυχρονίδης, καθώς και ο Κοσμήτορας της Σχολής Κλασικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών κ. Μανόλης Βαρβούνης.

Ένα έργο εθνικών διαστάσεων και προοπτικών

«Καλώς τους, καλώς ήρτετε, ψυχή, καρτκιά δική μας.

Τώρα που μας εμπλάσετε, σιούσιν οι καμοί μας,

τωρά καταλαββαίννουμεν πως ζιούμεν κι εν εν ψέμαν,

Τώρα, σγοιαν είστε μέσα δα, ο τόπος χαροπκοιέται·

σγοιαν νεφικόν τα βάσανα φεύκουν ξηδκιαλυσμένα,

καθένας μας, που σας θωρεί τωρά, ξαναγεννιέται.

Γίνουνται τα πικρά γλυκιά, τα όξινα μελένα»

Με αυτούς τους στίχους του από τον χαιρετισμό στους αδελφούς απ’ την Ελλάδα του ποιητή Δημήτρη Λιπέρτη, που απαγγέλθηκε στους Πανελλήνιους αγώνες στο Στάδιο της Λεμεσού το Μάη του 1929, καλωσόρισε στην Κομοτηνή και την οικογένεια του ΔΠΘ ο Κοσμήτορας της Σχολής κ. Μανόλης Βαρβούνης, που τόνισε πως η επιλογή τους δεν ήταν τυχαία.

Αφενός γιατί ούσα ελλαδίτισσα, εγκαταστάθηκε στην Κύπρο φέρνοντας πολλές ελπίδες στη  αρχή, πολλές χρυσές βεβαιότητες στη συνέχεια για την ανάπτυξη της Κυπριακής Λαογραφίας, σε νέες επιστημονικές βάσεις με διεθνείς προοπτικές.

Αφετέρου, διότι όπως στην περίπτωση του αθλητισμού τότε, έτσι και στις μέρες μας το επιστημονικό της έργο, η επιστημονική καταγραφή, μελέτη και προβολή του κυπριακού λαϊκού πολιτισμού συνδυάστηκε άρρηκτα με την αύρα ενός έργου εθνικών διαστάσεων και προοπτικών, εθνικής σημασίας.

«Κάνατε με απαράμιλλο τρόπο τα ίδια τα πράγματα να μιλούν, και μας διδάξατε όχι μόνο τον τρόπο να τα ακούμε αλλά, κυρίως, πώς να τα διαβάζουμε, να τα κατανοούμε, να τα πλαισιώνουμε, να τα φωτίζουμε στην ιστορική και κοινωνική λειτουργικότητά τους» ανέφερε.

Τον συνδυασμό επιστημοσύνης και σθένους, μελέτης και καλαισθησίας, επαγγελματικού έργου και δια βίου αφοσιώσεως στον λαϊκό πολιτισμό τίμησε η Σχολή, τόνισε ο κ. Βαρβούνης, αλλά και τιμάται εξαιρετικά από την παρουσία της.

Η μελέτη της ενδυμασίας των τελευταίων αιώνων

Η τιμώμενη από την πλευρά της, σημείωσε πως η «υιοθεσία» της από την Σχολή, την επαναφέρει, μετά από πολλές δεκαετίες, στα πάτρια εδάφη, ενώ ευχαρίστησε τον κ. Βαρβούνη για την τιμή και την παρουσίαση του έργου της.

«Προσπάθησα να συνταιριάσω την αρχαιολογία, με κύριο άξονα τον υλικό βίο, από την νεοελληνική περίοδο μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα» σημείωσε, ευχαριστώντας το πανεπιστήμιο για την τιμή αυτή και τονίζοντας πως θα προσπαθήσει να φανεί αντάξια αυτής και να διατηρήσει τους δεσμούς με το Πανεπιστήμιο και τη Σχολή.

Η κ. Ριζοπούλου-Ηγουμενίδου ανέπτυξε στην  ομιλία της το θέμα «Η έρευνα της ενδυμασίας της Κύπρου (18ος-20ός αι.)», αναφερόμενη με παραδείγματα στους τρόπους με τους οποίους αυτή επηρεάστηκε από την εποχή της, αλλά και τους τρόπους με τους οποίους μελετήθηκε και διασώθηκε.

Καταλήγοντας, τόνισε πως παράλληλα με την ιστορία της εξέλιξης του ίδιου του ενδύματος, γράφεται η ιστορία της έρευνας του ενδύεσται, που κινείται σε διαφορετικούς άξονες κάθε εποχή.

Η σημασία της δεν μπορεί να αξιολογηθεί και να αποτιμηθεί ορθά, παρά μόνο αν ιδωθεί σε συνάρτηση με τις ιδεολογικές, πραγματικές, ακόμα και καλλιτεχνικές τάσεις, τα επιστημονικά ιδεώδη, τα διαθέσιμα μέσα και άλλες παραμέτρους κάθε εποχής, που καθορίζουν και διαμορφώνουν τις διαφορετικές προσεγγίσεις.

Η βαθύτερη κατανόηση της ενδυμασίας, ως πεδίο μελέτης του παραδοσιακού πολιτισμού, επιβάλλει την ένταξή της στον ευρύτερο πολιτισμικό χώρο, και το συσχετισμό της με το γενικότερο εκάστοτε συρμό.

Πρόταση για ψηφιακό λεξικό ενδυματολογικών όρων

Η κ. Ριζοπούλου-Ηγουμενίδου πριν την ολοκλήρωση της τελετής θέλησε, όπως είπε, να ρίξει «ένα βότσαλο στη λίμνη», καταθέτοντας μια ενδιαφέρουσα πρόταση.

Όπως εξήγησε, η σχετική με ενδύματα ορολογία σε πρωτογενείς πηγές αποτελεί ένα κρυμμένο γλωσσικό θησαυρό. Οι ονομασίες υποκρύπτουν την καταγωγή συγκεκριμένων ενδυμάτων, πολλές λέξεις είναι κατάλοιπα της οθωμανικής περιόδου κοινές από τα Βαλκάνια μέχρι την Ανατολή, και δηλώνουν παραπλήσια ενδύματα, συχνά επιβιώσεις παλιότερων εποχών.

Οι ίδιοι όροι σήμερα αποδίδονται σε ενδύματα που με την πάροδο του χρόνου, έχουν μορφολογικά διαφοροποιηθεί, ενώ παρόμοιας κοπής ενδύματα, δηλώνονται με ονόματα που διαφέρουν κατά περιοχή.

Γενικά παρατηρούνται χρονικές και τοπικές διαφοροποιήσεις. Γλωσσάρια υπάρχουν πολλά, πολλοί έχουν μοχθήσει για αυτά, αλλά κάτι ευρύτερο καινοτόμο και ολοκληρωμένο παραμένει στα desidera.

Ίσως, τόνισε, είναι καιρός να γίνει σε πανελλαδικό επίπεδο, με πολύπλευρη ισότιμη συνεργασία, ένα εικονογραφημένο λεξικό ενδυματολογικών όρων, σε μια ψηφιακή βάση δεδομένων, προκειμένου να ανανεώνεται και να εμπλουτίζεται, στο πλαίσιο προγράμματος που θα μπορούσε να επεκταθεί σε ένα ευρύτερο βαλκανικό χώρο.

Αξίζει να σημειωθεί πως ο Κοσμήτορας της Σχολής τόνισε πως το πρόγραμμα αυτό θα υλοποιηθεί, σε μια συνεργασία του εργαστηρίου γλωσσολογίας του ΤΕΦ και Λαογραφίας του ΤΙΕ.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.