«ΕΛΛΗΝΟΠΕΡΠΑΤΗΜΑΤΑ 1»: Το εγχειριδιο εκμαθησης της ελληνικης γλωσσας για τους αραβοφωνους χριστιανους του Τ.Γ.Φ.Π.Π.Χ. του ΔΠΘ

Που συνυπογράφουν οι Καθηγήτρια Μαρία Δημάση και Γρηγορία-Καρολίνα Κωνσταντινίδου και κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις «Παρατηρητής της Θράκης»

Μαρία Δημάση, αναπλ. Πρόεδρος – Καθηγήτρια διδακτικής της γλώσσας και της λογοτεχνίας στην Ελλάδα και τον παρευξείνιο χώρο

«Το διαφορετικό χαρακτηριστικό του εγχειριδίου είναι ότι εμπεριέχει στοιχεία κουλτούρας τόσο της γλώσσας στόχου, της ελληνικής, όσο και στοιχεία κουλτούρας του λαού στον οποίο απευθύνεται»

Λίγα εικοσιτετράωρα έντυπης «ζωής» μετρά το πρώτο εγχειρίδιο εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας για αρχάριους αραβόφωνους χριστιανούς που συνέγραψαν η αναπληρώτρια πρόεδρος και καθηγήτρια του Τμήματος Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξεινίων Χωρών κ. Μαρία Δημάση και η φιλόλογος και υποψήφια διδάκτορας του Τμήματος Γρηγορία-Καρολίνα Κωνσταντινίδου.

Το βιβλίο «ΕΛΛΗΝΟΠΕΡΠΑΤΗΜΑΤΑ 1», το οποίο αφορά τα επίπεδα ελληνομάθειας Α1 και Α2, μπορεί να κυκλοφόρησε μόλις, ωστόσο αποτελεί πολύμοχθο αποτέλεσμα ενός project που σχεδιάστηκε και υλοποιήθηκε, διά ζώσης και από απόσταση, μετά από τη μελέτη των επικοινωνιακών αναγκών ομάδας εφήβων και –κυρίως– ενηλίκων αραβόφωνων, χριστιανών στο θρήσκευμα.

Αποτελεί το πρώτο μίας σειράς εγχειριδίων που θα ακολουθήσουν για την εκμάθηση της ελληνικής, υλοποιήθηκε στο πλαίσιο του Διακρατικού, Διαπανεπιστημιακού, Διατμηματικού Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών «Ψυχοπαιδαγωγικές, διδακτικές και διαπολιτισμικές προσεγγίσεις στις Ανθρωπιστικές Επιστήμες» και διατίθεται δωρεάν σε ηλεκτρονική μορφή σε κοινότητες αραβόφωνων χριστιανών που ζουν στην Ελλάδα ή σε χώρες ευθύνης των Πατριαρχείων Ιεροσολύμων, Αλεξανδρείας και Αντιοχείας και σε όποιον επιθυμεί να μάθει ελληνικά.

Η κ. Δημάση με την αφορμή της κυκλοφορίας του μίλησε το πρωί της Τρίτης στο «Ράδιο Παρατηρητής 94fm» παρουσιάζοντας τόσο το «ταξίδι» μέχρι την δημιουργία του εγχειριδίου, τα μοναδικά χαρακτηριστικά του, αλλά και την πλούσια συνέχεια των «ΕΛΛΗΝΟΠΕΡΠΑΤΗΜΑΤΩΝ».

Μαρία Δημάση όμως…

ΠτΘ: Το εγχειρίδιο «Ελληνοπερπατήματα 1» κυκλοφόρησε μόλις πριν από λίγα εικοσιτετράωρα από τις Εκδόσεις «Παρατηρητής της Θράκης» στο πλαίσιο του Διακρατικού Διαπανεπιστημιακού Διατμηματικού Προγράμματος μεταπτυχιακών σπουδών που υλοποιεί το Τμήμα Γλώσσας, Φιλολογίας και Πολιτισμού Παρευξεινίων Χωρών και αφορά σε μαθήματα εκμάθησης της ελληνικής γλώσσας για αρχάριους αραβόφωνους χριστιανούς. Πείτε μας λίγα λόγια για την πρωτοβουλία της δημιουργίας του.

Μ.Δ.: Θα ξεκινήσω υπογραμμίζοντας ότι αποτελεί την αρχή μιας συνεργασίας την οποία πολύ καιρό σχεδιάζαμε. Κάθε συνεργασία πρέπει να ωριμάσει και νομίζω ότι τώρα βρισκόμαστε σε αυτό το στάδιο με τις Εκδόσεις «Παρατηρητής της Θράκης» γιατί βρισκόμαστε στον ίδιο τόπο, μοιραζόμαστε τα ίδια οράματα και εμπιστευόμαστε εγώ σε εσάς και εσείς σε εμένα και αυτό είναι μια ευτυχή συγκυρία. Ως τμήμα έχουμε ένα πρωτόκολλο συνεργασίας με το Πατριαρχείο Ιεροσολύμων, από το 2014, όπου μας κάλεσαν να βοηθήσουμε τους Ορθόδοξους Χριστιανούς που ήθελαν να μάθουν ελληνικά, όπως έλεγαν χαρακτηριστικά «για να μάθουν τη γλώσσα της πίστης τους». Εμείς όντως πήγαμε εκεί εθελοντικά, διδάξαμε ελληνικά, δημιουργήσαμε και ένα παράρτημα του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας και πιστοποιήσαμε την ελληνομάθειά τους. Το υλικό  το οποίο συγκεντρώσαμε και δοκιμάστηκε στην πράξη αποτελεί και περιεχόμενο του εγχειριδίου «ΕΛΛΗΝΟΠΕΡΠΑΤΗΜΑΤΑ» ακριβώς επειδή αφορούν τη διδασκαλία της ελληνικής ως δεύτερη ή ξένης γλώσσας σε μια ιδιαίτερη ομάδα στόχο, τους αραβόφωνους χριστιανούς. Φυσικά επεξεργαστήκαμε το υλικό, το διευρύναμε και αυτή τη στιγμή θέλουμε να το απευθύνουμε σε όλους τους αραβόφωνους Χριστιανούς, ανεξαρτήτως δόγματος, οι οποίοι επιθυμούν να μάθουν ελληνικά.

Οι εκδόσεις «Παρατηρητής της Θράκης» μας βοήθησαν να έχουμε στα χέρια μας ένα πολύ καλό, στητό και εύχρηστο βιβλίο το οποίο τυπώθηκε σε μερικές εκατοντάδες με στόχο να επικοινωνηθεί σε αυτούς που ενδιαφέρονται για τη διδασκαλία της ελληνικής και να αποσταλεί στα τρία Πρεσβυγενή Πατριαρχεία, στην Αίγυπτο, τη Συρία και το Ισραήλ. Το διαθέτουμε δωρεάν και σε ψηφιακή μορφή  και οποιοσδήποτε ενδιαφέρεται μπορεί να το κατεβάσει. Είναι το πρώτο μας εγχείρημα που με συγκινεί πάρα πολύ γιατί είναι το πρώτο μιας σειράς που θα ακολουθήσει.

ΠτΘ: Πώς μπορεί κάποιος να «χρησιμοποιήσει» το εγχειρίδιο;

Μ.Δ.: Το βιβλίο αυτό μπορεί κάποιος να το δουλέψει και μόνος του ή με μικρή βοήθεια από κάποιον διαμεσολαβητή διότι στις εκφωνήσεις, μέχρι ένα σημείο του, χρησιμοποιούμε την αγγλική ως γλώσσα διαμεσολάβησης, ακριβώς διότι το βιβλίο πρόκειται να επικοινωνηθεί και σε άλλες αραβικές χώρες όπου υπάρχουν πυρήνες του Πατριαρχείου και υπάρχει ενδιαφέρον για την ελληνική γλώσσα. Επειδή η αραβική δεν χρησιμοποιείται στον προφορικό λόγο με τον ίδιο τρόπο, μας ζητήθηκε να χρησιμοποιήσουμε την αγγλική. Θεωρούμε ότι αποτελεί μια συστηματική προσέγγιση, μάλλον λίγο αποκλίνουσα από τα βιβλία που γνωρίζουμε ότι απευθύνονται σε ενηλίκους. Υπάρχει στην αρχή το αλφάβητο της μητρικής γλώσσας της ομάδας στόχου και της δεύτερης γλώσσας(Γ2) ή της ξένης γλώσσας που θέλει να μάθει και στη συνέχεια συνήθως υπάρχει ένας διάλογος. Καλύψαμε αυτό το κενό διδάσκοντας συστηματικά την κατάκτηση του αλφαβητισμού στην ελληνική γλώσσα, δηλαδή φθόγγους, γράμματα, τη συλλαβική επίγνωση και συστηματικά την κατάκτηση των βασικών επικοινωνιακών δεξιοτήτων για το επίπεδο Α1 και Α2. Περιλαμβάνει 17 ενότητες στις οποίες ακλουθώντας το Κοινό Ευρωπαϊκό Πλαίσιο για τις Γλώσσες στο πλαίσιο αναφοράς θίγουμε το τι πρέπει να γνωρίζει κάποιος που θέλει να κατακτήσει στο επίπεδο Α2 μια ξένη γλώσσα. Στα πειράματα που κάναμε δοκιμάζοντας το υλικό, κρατήσαμε τις ενότητες και τους τύπους δραστηριοτήτων που ήταν πιο αποτελεσματικές, φέρνοντας τα αποτελέσματα που θέλαμε διότι πέτυχαν όλοι στις εξετάσεις ελληνομάθειας με 100 ώρες μαθημάτων.

Τι διαφοροποιεί τα «ΕΛΛΗΝΟΠΕΡΠΑΤΗΜΑΤΑ» από τα υπόλοιπα εγχειρίδια εκμάθησης της ελληνικής

ΠτΘ: κ. Δημάση υπάρχουν ήδη εγχειρίδια για την ελληνική γλώσσα. Ποια είναι τα στοιχεία εκείνα που διαφοροποιούν τα «ΕΛΛΗΝΟΠΕΡΠΑΤΗΜΑΤΑ»;

Μ.Δ.: Το διαφορετικό και αυτό που θα κάνουμε και στις υπόλοιπες εκδοχές του ίδιου εγχειρίδιου είναι ότι έχουμε υιοθετήσει αυτό που θεωρητικά λέγεται εδώ και αρκετές δεκαετίες, το ότι στο υλικό μας δεν υπάρχουν μόνο στοιχεία κουλτούρας της γλώσσας στόχου, άρα του ελληνικού λαού, αλλά και στοιχεία κουλτούρας του λαού στον οποίο απευθύνεται. Δεν μπορούσαμε να έχουμε στοιχεία σύνολης της αραβικής, αλλά είχαμε στοιχεία κουλτούρας των Αράβων τους οποίους απευθυνόμαστε. Από το αλφάβητο το οποίο προσπαθούμε να διδάξουμε τα κύρια ονόματα, τα ονόματα, είναι Χριστιανικά και Αραβικά. Επίσης κοινό σημείο αναφοράς διαπολιτισμικού διαλόγου  μεταξύ της γλώσσας ένα(Γ1) και της ελληνικής ως ξένης γλώσσας είναι η κοινή θρησκευτική μας ταυτότητα, διότι η συγκεκριμένη ομάδα στόχου είχε το συγκεκριμένο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό ότι είναι Χριστιανοί. Πάνω σε αυτό βασιστήκαμε αξιοποιώντας τις γνώσεις που διαισθητικά κατείχαν για την ελληνική γλώσσα μέσω του θρησκευτικού λεξιλογίου. Αυτά τα στοιχεία κουλτούρας διαφοροποιούνται στο επόμενο εγχειρίδιο που θα απευθύνεται σε μουσουλμάνους αραβόφωνους.

Τα επόμενα «ΕΛΛΗΝΟΠΕΡΠΑΤΗΜΑΤΑ»

ΠτΘ: Γνωρίζουμε ότι ήδη με την κ. Κωνσταντινίδου εργάζεστε πάνω στις επόμενες εκδοχές της έκδοσης. Θέλετε να μας δώσετε κάποια στοιχεία για την συνέχεια;

Μ.Δ.: Αρχικά να υπενθυμίσουμε ότι μιλάμε για τα «ΕΛΛΗΝΟΠΕΡΠΑΤΗΜΑΤΑ 1» γιατί θα ακολουθήσουν το 2 και το 3. Μέχρι το τέλος Ιουνίου θα είναι έτοιμη να μπει στο τυπογραφείο η έκδοση που θα αφορά σε μουσουλμάνους Άραβες, με στόχο η γλώσσα μεσολάβησης, πλην των αγγλικών, να είναι και η αραβική. Σκεφτείτε εδώ πόσο χρήσιμο θα ήταν να συμπεριλάβουμε και μια 18η ενότητα  όπου θα έχουμε στοιχεία της ψηφιακής διακυβέρνησης, δηλαδή από τα έντυπα, και αξιοποιώντας τον ψηφιακό εγγραμματισμό των μουσουλμάνων Αράβων οι οποίοι βρίσκονται  και διαμένουν νόμιμα στη χώρα, να μπορούν να κινηθούν και να επικοινωνήσουν με τις υπηρεσίες του δημοσίου τις οποίες χρειάζονται. Σκεφτείτε επίσης πόσο χρήσιμο θα είναι και στα κέντρα υποδοχής, στα κέντρα προσωρινής διαμονής κ.α.  Η τρίτη εκδοχή  της σειράς που επίσης έχει προχωρήσει πολύ, αφορά στην εκδοχή της Ουκρανίας, όπου έχει ήδη μεταφραστεί, έχουν επιλεγεί τα στοιχεία κουλτούρας που αφορούν την συγκεκριμένη ομάδα στόχο, έχει γίνει η μετάφραση του λεξιλογίου και των εκφωνήσεων στην Ουκρανική και μάλιστα αξιοποιήσαμε ερασμιακές φοιτήτριες που είχαμε στο τμήμα μας. Η δεύτερη μάλιστα φοιτήτρια που δεν γνώριζε καλά τα ελληνικά αποτέλεσε και μία ευκαιρία να χρησιμοποιήσουμε πειραματικά το εγχειρίδιο εν είδει τελικού ελέγχου γιατί φιλοδοξούμε να υπάρχει επίσημη συνεργασία με την έδρα της Νέας Ελληνικής Γλώσσας στο Κρατικό Πανεπιστήμιο της Μαριούπολης. Αντιστοίχως και στον ίδιο βαθμό έχουμε προχωρήσει την αντίστοιχη έκδοση για τη Ρουμανία όπου εκεί την αντίστοιχη ευθύνη θα έχει Ένωση Ελλήνων Ρουμανίας και ακολουθούν και άλλες τρεις παρευξείνιες χώρες των οποίων τις γλώσσες, Βουλγάρικα, Ρώσικα και Τούρκικα διδάσκουμε στο τμήμα. Στα Τούρκικα η προσέγγιση θα είναι αποκλίνουσα γιατί εκεί θα αξιοποιήσουμε τις 2,5 περίπου χιλιάδες λέξεις του κοινού ελληνοτουρκικού λεξιλογίου που τόσα χρόνια περιμένουμε με μεγάλη χαρά να δούμε παιδαγωγικά και διδακτικά πόσο χρήσιμες να είναι.

Στα σκαριά ηλεκτρονική εφαρμογή επιστημονικού χαρακτήρα

ΠτΘ: Τι ανακοινώσιμο υπάρχει σε ό,τι αφορά τις επόμενες δράσεις του Τμήματος;

Μ.Δ.: Τις επόμενες μέρες θα κάνουμε μια ανακοίνωση, που θα αφορά σε ένα εξαιρετικό λογισμικό επιστημονικού χαρακτήρα πάνω στο οποίο δουλεύουμε μία ομάδα 3 ανθρώπων και το οποίο θα βοηθήσει πάρα πολύ κοινό. Αφορά φοιτητές, καθηγητές, όλους τους ανθρώπους γραμμάτων που συντάσσουν επιστημονικά κείμενα και θα είναι ένα εξαιρετικό λογισμικό που θα διαθέτει πάλι δωρεάν και αφορά την διαχείριση της βιβλιογραφίας.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.