Εκπαιδευτικοι και μαθητες με ερευνητικες ανησυχιες στο Γυμνασιο & Λυκειο Σαπων

Συμμετείχαν στο Διαγωνισμό «Φτιάξε το δικό σου ψηφιακό σεισμογράφο»

Στον διαγωνισμό «Φτιάξε το δικό σου ψηφιακό σεισμογράφο» συμμετείχε το Γυμνάσιο και Λύκειο Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης Σαπών. Όπως είναι γνωστό στο Γυμνάσιο Σαπών έχει εγκατασταθεί από τον Ιανουάριο του 2020 ένας σχολικός σεισμογράφος μέσω του προγράμματος/δίκτυο SNAC-Erasmus+ : School Network Alerts Citizens και χρησιμοποιείται από μια μικρή ομάδα μαθητών που επεξεργάζονται συνεχώς όλη την περίοδο από τότε (και το καλοκαίρι) έως και σήμερα (και ίσως όλο το καλοκαίρι), τα δεδομένα που παρέχει το δίκτυο αυτό. Έτσι λοιπόν με βάση την πρόσκληση που απεύθυναν οι οργανωτές του διαγωνισμού αποφάσισαν να συμμετέχουν και οι μαθητές του σχολείου των Σαπών.

Λίγα λόγια για το δίκτυο SNAC και το διαγωνισμό

Από το 2015 άρχιζε να χτίζεται, υπό τον συντονισμό του Διευθυντή Ερευνών Σεισμολογίας, στο Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, κ. Γεράσιμο Χουλιάρα, το Σχολικό Δίκτυο Σεισμογράφων εμπλέκοντας μαθητές κι εκπαιδευτικούς στο πεδίο της σεισμολογίας. Σήμερα το δίκτυο περιλαμβάνει 61 σχολικούς σεισμογράφους καλύπτοντας ολόκληρη την εξαιρετικά σεισμογενή περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου. Σε αυτό το πλαίσιο σχεδιάζονται και υλοποιούνται δραστηριότητες με σκοπό να αυξήσουν το ενδιαφέρον των μαθητών και μαθητριών για την επιστήμη αλλά και για την καλύτερη κατανόηση μίας φυσικής καταστροφής.

Εάν εσείς και οι μαθητές σας βρίσκετε μεγάλο ενδιαφέρον στο πεδίο της σεισμολογίας μην χάσετε την ευκαιρία να συμμετάσχετε στον Σχολικό Διαγωνισμό με θέμα: «Φτιάξε τον Ψηφιακό σου Σεισμογράφο» που διοργανώνετε και για την φετινή σχολική χρονιά (2020-2021) από την Ελληνογερμανική Αγωγή σε συνεργασία με το Γεωδυναμικό Ινστιτούτο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής (Ι.Ε.Π.). 

Η αρχή

Την προσπάθεια των παιδιών επέβλεπαν και καθοδηγούσαν οι καθηγητές φυσικής κ. Δημήτρης Πρασόπουλος και κ. Μαρία Δεληγιάννη. Περιγράφοντας την προσπάθεια των μαθητών οι ίδιοι εξήγησαν πως «προσπαθήσαμε να κατασκευάσουμε ένα σεισμογράφο που να μπορεί να ανιχνεύει τα σεισμικά κύματα P και να ακούγεται ένα ηχητικό σήμα προειδοποίησης. Δεν ήμασταν σίγουροι αν θα καταφέρουμε να ολοκληρώσουμε επιτυχημένα την προσπάθειά μας αλλά πολλές φορές γνωρίζουμε ότι έχει σημασία το “ταξίδι”. Αρχίσαμε την προσπάθειά μας το περσινό σχολικό έτος 2019-2020. Συνεχίσαμε τον Φεβρουάριο 2021 αλλά διακόψαμε και πάλι τον Μάρτιο 2021 λόγω αναστολής μαθημάτων. Καταφέραμε τελικά τον Ιούνιο 2021 να φτάσουμε σε κάποιο επίπεδο. Προσπαθήσαμε να ενεργοποιήσουμε μαθητές της Β’ & Γ’ Γυμνασίου Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης Σαπών και της Β’ Λυκείου του ΓΕΛ Διαπολιτισμικής Εκπαίδευσης Σαπών  (Ροδόπης)».

Βασικοί παιδαγωγικοί στόχοι ήταν:

α) ενημέρωση των μαθητών για το φαινόμενο του σεισμού

β) μελέτη των φαινομένων των σεισμικών κυμάτων P (Primary) και S (Secondary)

γ) εμφάνιση ερευνητικών προβλημάτων για την κατασκευή που επιλέξαμε να κατασκευάσουμε και επίλυσή τους αν είναι δυνατόν

δ) προσπάθεια βελτίωσης της αποτελεσματικότητας της συσκευής ανίχνευσης και ηχητικής ειδοποίησης των κυμάτων P 

ε) ψηφιακή καταγραφή μέσω προγράμματος phyphox (χρήση επιταχυνσιογράφου κινητού τηλεφώνου εκτός σχολείου) και πρόγραμμα Phyphox

Ενημέρωση για τους σεισμούς

Στη συνέχεια μαθητές και καθηγητές συζήτησαν για τους λίγους σχετικά σεισμούς που νιώσαμε την περίοδο από Μάρτιο 2020 – Ιούνιο 2021στην περιοχή μας. Ανέφεραν τα συναισθήματα που ένιωσαν παλαιότερα κατά την διάρκεια ενός σεισμού (αγωνία,ανησυχία, τρόμος, πανικός) και αποφάσισαν ότι ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπίσουν τα σεισμικά φαινόμενα είναι να ενημερωθούν. Επίσης συζήτησαν ποιες προετοιμασίες και ελέγχους πρέπει να γίνουν σε σπίτια, σχολεία, κατασκευές καθώς επίσης και σε τρόπους να προστατευθούν. Στην πορεία αυτή συμμετείχαν σχεδόν όλα τα τμήματα του Γυμνασίου Σαπών (9 από τα 10) και τα 3 τμήματα της Β Λυκείου στο ΓΕΛ ΔΕ Σαπών. Με κάποιους μαθητές συναντήθηκαν εκτός σχολείου μέσω του προγράμματος Webex και συζήτησαν – ερεύνησαν θέματα που τους απασχόλησαν και θέλησαν να ερευνήσουν περισσότερο.

Η έρευνα

Ακολούθως η ερευνητική ομάδα είδε σεισμογράμματα και προσπάθησε να ανακαλύψει πού είναι ο θόρυβος και πού οι σεισμοί. Πώς εμφανίζονται τα κύματα P και S και αν υπάρχουν άλλα είδη κυμάτων σε κάθε σεισμό από τα σεισμογράμματα των σχολικών σεισμογράφων.  Παρακολούθησαν την ιστοσελίδα του Γεωφυσικού Ινστιτούτο – Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών : http://www.gein.noa.gr/el/ και προσπάθησαν να ανακαλύψουν τις πληροφορίες που μπορούσαν να βρουν από τον ιστοχώρο.

Αφού είδαν παρουσιάσεις και κείμενα που αφορούν τα σεισμικά φαινόμενα, ανέλυσαν σεισμογραφήματα, προσπάθησαν να διαφοροποιήσουν τις αρχικές μορφές κυμάτων P (Primary) και S (Secondary). Αντιλήφθηκαν ότι αν ένας σεισμός είναι σχετικά κοντά η χρονική αυτή καθυστέρηση μεταξύ των κυμάτων P και S δεν υπάρχει, ή απλά είναι πολύ μικρότερη.

Παρατήρησαν επίσης ότι η εμφάνιση των αρχικών κυμάτων P μπορεί να μας “προειδοποιήσει” μερικά δευτερόλεπτα (5-20 ή και παραπάνω) για τα επερχόμενα κύματα S που είναι ισχυρότερα (τουλάχιστον μεγαλύτερα σε πλάτος/ένταση και διάρκεια).

Ερεύνησαν χάρτες από σεισμικά ρήγματα και μελέτησαν σεισμούς της περιοχής μας (Θράκης και Βορειοανατολικό Αιγαίο) αλλά και της υπόλοιπης Ελλάδας. Διαπίστωσαν ότι ζούμε σε μια σχετικά σεισμογενή περιοχή σε απόσταση περίπου 70 km από το ρήγμα της Ανατολίας (την προέκτασή του στον Ελλαδικό χώρο) και 50 km από την θαλάσσια περιοχή που κατακλύζεται από λουόμενους το καλοκαίρι. Είδαν παρουσιάσεις και βίντεο για σεισμούς και τσουνάμι.

«Διαπιστώσαμε ότι τελικά “η γνώση είναι δύναμη ακόμη και για τους σεισμούς”! Επιλέξαμε μια πρόταση για να μπορέσουμε να προχωρήσουμε στις δραστηριότητές μας :”Έρευνα, Γνώση, Δράση”» σημείωσαν οι υπεύθυνοι καθηγητές.  

Χρησιμοποιώντας έτσι μαθηματικά και τις ταχύτητες των κυμάτων P και S κατασκεύασαν ένα πίνακα με τη διαφορά χρόνου άφιξης των κυμάτων P – S – χρησιμοποιώντας τις διαφορετικές ταχύτητες των κυμάτων P-S. Επίσης συζήτησαν με τους μαθητές τη χρησιμότητα έγκαιρης ενημέρωσης εμφάνισης σεισμού έστω και μερικά δευτερόλεπτα πριν την εμφάνιση των κυμάτων S.

Η κατασκευή

Μετά την έρευνα ακολούθησε το κομμάτι των κατασκευών. Η ομάδα χρησιμοποίησε ένα ανιχνευτή κίνησης αγορασμένο παλαιότερα για παραπλήσιο λόγο και αρχικά δύο ελατήρια από το εργαστήριο φυσικών επιστημών του Γυμνασίου Σαπών και ένα μεταλλικό έλασμα.

Στη συνέχεια έβαλαν μακετόχαρτα γύρω από τον ανιχνευτή, για να ελαχιστοποιήσουν την πιθανότητα ενεργοποίησης από λάθος ανιχνεύσεις κίνησης και κάλυψαν την μεταλλική πλάκα με μονωτική ταινία για να μην έχουν ανακλάσεις που πιθανόν να δημιουργήσουν λάθος ενεργοποίηση. Δυστυχώς δεν κατάφεραν να ενεργοποιήσουν τον ανιχνευτή κίνησης «πέφτοντας» από τις σχολικές καρέκλες. «Η αλήθεια είναι» εκμυστηρεύθηκαν οι καθηγητές «ότι όταν πραγματοποιούσαμε τα “σεισμικά μας γεγονότα” μαθητές των διπλανών τάξεων ερχόντουσαν και ρωτούσαν τι κάνουμε και γιατί υπήρξε δυνατός θόρυβος. Άρα “κάτι” κάναμε!» Παρά την «αποτυχία» ανίχνευσης δονήσεων η ομάδα δεν το έβαλε κάτω. Έτσι αύξησε το ύψος της κατασκευής και τοποθέτησε ένα ελατήριο και βαρίδια συνολικής μάζας 800 gr ελπίζοντας σε καλύτερα αποτελέσματα αλλά δυστυχώς ο ανιχνευτής κίνησης πάλι δεν μπόρεσε να ενεργοποιηθεί ηχητικά όταν οι μαθητές προκάλεσαν «σεισμικό γεγονός» χοροπηδώντας κοντά στη συσκευή.

Έτσι έβγαλαν τη συσκευή, μαζί με ένα κινητό έξω από το σχολείο και εγκατέστησαν στο κινητό ένα πρόγραμμα με το οποίο ελέγχονται οι αισθητήρες που έχουν τα κινητά. Δημιούργησαν ένα «σεισμικό γεγονός» με τον ίδιο τρόπο και ο αισθητήρας (επιταχυνσιόμετρο)  του κινητού μέσω του προγράμματος Phyphox έδωσε τελικά την γραφική παράσταση. Η ομάδα προσπάθησε να την αποθηκεύσει αλλά εμφανίσθηκαν κάποια προβλήματα συμβατότητας. Πάντως μπόρεσε να δει το «σεισμικό γεγονός» που προκάλεσε και την γραφική παράσταση με πολύ εύκολο τρόπο.

«Ενθαρρύναμε τους μαθητές να εγκαταστήσουν το ίδιο πρόγραμμα (Phyphox) στο κινητό τους καθώς επίσης και να παρατηρούν συχνά τα σεισμογράμματα του Σχολικού Δικτύου  SNAC και του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου – Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών» επεσήμαναν οι δύο καθηγητές. «Επίσης» συμπλήρωσαν «τους ενθαρρύναμε να συζητήσουν με τους οικείους τους θέματα που αφορούν τους σεισμούς/τσουνάμι και να είναι προετοιμασμένοι για κάθε περίπτωση (στερέωση αντικειμένων στο σπίτι, προσοχή σε μπαλκόνια, σκεπές, παλιές κατασκευές, απόφαση για χώρο συγκέντρωσης, επικοινωνία με μηνύματα και όχι τηλέφωνα, προσοχή για μετασεισμούς  κτλ και αντίστοιχα για τσουνάμι)».

«Ευχόμαστε την επόμενη χρονιά να τα πάμε καλύτερα»

«Δυστυχώς δεν καταφέραμε να πετύχουμε το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα …. ευχόμαστε την επόμενη χρονιά να προσεγγίσουμε διαφορετικά το “κατασκευαστικό μας πρόβλημα” και να τα πάμε καλύτερα» σημείωσαν οι υπεύθυνοι καθηγητές για να θυμίσουν πως «δεν είμαστε σεισμολόγοι – εκπαιδευτικοί και μαθητές με ερευνητικές ανησυχίες είμαστε!».

Κλείνοντας δεν παρέλειψαν να ευχαριστούν για τη συνδρομή «τους Διευθυντές κ. Μιχάλη Βασιλειάδη (ΓΕΛ ΔΕ Σαπών) και κ. Δημήτριο Καρακύριο (Γυμνάσιο ΔΕ Σαπών) και όλο το εκπαιδευτικό προσωπικό που αποδέχθηκαν και κατανόησαν τις ερευνητικές ανησυχίες μας. Επίσης τους εκπαιδευτές μας στο πρόγραμμα SNAC – «Τα σχολεία μελετούν τους σεισμούς» https://snac.gein.noa.gr/project-network/  και κυρίως τους κ. Γεράσιμο Χουλιάρα (Διευθυντή Ερευνών του Γεωδυναμικού Ινστιτούτου του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών) και κ. Σοφοκλή Σωτηρίου (Υπεύθυνο Έρευνας και Ανάπτυξης, Ελληνογερμανική Αγωγή, Αθήνα)».

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.