Αλκιβιαδης Δερβιτσιωτης: «Ο ΠτΔ πρεπει να ειναι ενα προσωπο που συμβολιζει την φαντασιακη, κατα τα λοιπα, ενοτητα μας»
Τα όσα προβλέπει το Σύνταγμα ως προς τη διαδικασία εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας, τα όσα άλλαξαν με την Συνταγματική αναθεώρηση του 2019, αλλά και την πιθανή νέα αναθεώρηση που θα προτείνει ο Πρωθυπουργός όπως αυτή που ανακοίνωσε στο πρόσφατο μήνυμά του, κατά τη διάρκεια του οποίου γνωστοποίησε και την πρόταση του κυβερνώντος κόμματος για το πρόσωπο του κ.Τασούλα, σχολίασε το πρωί της Πέμπτης, 16 Ιανουαρίου, στο «Ράδιο Παρατηρητής 94m» ο καθηγητής Συνταγματικού Δικαίου του ΔΠΘ κ.Αλκιβιάδης Δερβιτσιώτης.
Ο ίδιος εξήγησε τα «βήματα» που αναμένεται να ακολουθήσουν από την 25η Ιανουαρίου, ήτοι την ημερομηνία της πρώτης ψηφοφορίας, την επιλογή του κ.Τασούλα καθώς και τα υπέρ και τα κατά της πρότασης του Κυριάκου Μητσοτάκη για μονή και εξαετούς διάρκειας θητεία του ΠτΔ και κατέθεσε την άποψή του ως προς τα σημεία που θα πρέπει να προταθούν σε μια πιθανή νέα αναθεώρηση.
Ο λόγος στον ίδιο…
ΠτΘ: κ.Δερβιτσιώτη είχαμε χθες την ανακοίνωση από πλευράς του Πρωθυπουργού και προέδρου της ΝΔ της υποψηφιότητας του κ.Τασούλα, νυν προέδρου της Βουλής για την Προεδρία της Δημοκρατίας και ό,τι ακολούθησε φυσικά από πλευράς των υποψηφιοτήτων των κομμάτων της αντιπολίτευσης. Μια εκλογή που γίνεται μετά και την Συνταγματική Αναθεώρηση επί της διαδικασίας. Να ξεκινήσουμε από αυτό και τα όσα πλέον προβλέπονται…
Α.Δ.: Υπάρχουν πάντοτε περισσότερες διαστάσεις σε αυτά τα ζητήματα. Υπάρχει πρώτα η θεσμική διάσταση, έτσι όπως αυτή προβλέπεται στο Σύνταγμα. Πριν την αναθεώρηση του 2019 η διαδικασία εκλογής του Προέδρου της Δημοκρατίας προέβλεπε υποχρεωτική διάλυση της Βουλής, εάν η τρίτη κατά σειρά ψηφοφορία απέβαινε άκαρπη. Αυτό αναθεωρήθηκε το 2019 κι εκεί που προβλεπόταν μια σύνθετη διαδικασία εκλογής του Προέδρου στη διάσταση ότι αν οι τρεις πρώτες απέβαιναν άκαρπες, διαλυόταν η Βουλή, γίνονταν εκλογές και στην καινούργια Βουλή προβλεπόταν να επαναληφθούν μέχρι τρεις ψηφοφορίες. Δηλαδή προβλέπονταν έξι ψηφοφορίες, ανά τρεις σε δυο Βουλές. Αυτό πλέον έχει αλλάξει και στην ίδια Βουλή προβλέπονται μέχρι πέντε ψηφοφορίες. Η διάσταση της συναίνεσης, σε ένα πρόσωπο το οποίο θα συνέκριναν περισσότερες της μίας κοινοβουλευτικές ομάδες για την ακρίβεια, ήταν δεδομένη, γιατί οι τρεις πρώτες ψηφοφορίες προέβλεπαν εκλογή με 200 ψήφους, στην δεύτερη επίσης με 200 και με 180 στην τρίτη. Συνήθως εκλέγαμε Πρόεδρο Δημοκρατίας στις συναινετικές διαδικασίες, στην τρίτη ψηφοφορία με 180, εκεί όπου συνέπρατταν δυο τουλάχιστον κοινοβουλευτικές ομάδες. Το 2015 αυτό το σχήμα δεν λειτούργησε με αποτέλεσμα να γίνουν εκλογές. Η συμμαχική κυβέρνηση Νέας Δημοκρατίας και ΠΑΣΟΚ αναγκάστηκε να παραιτηθεί και τις εκλογές κέρδισε ο ΣΥΡΙΖΑ με τα όσα ακολούθησαν. Κατά την αναθεώρηση του Συντάγματος για την αλλαγή στην εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας προτάθηκε το επιχείρημα ότι σε εποχές υπερβολικά δύσκολες, μια εκτός προγράμματος εκλογική αναμέτρηση ενδεχομένως να παρεμποδίζει την κυβερνητική αποτελεσματικότητα. Υπό προϋποθέσεις αυτό είναι αληθές ή τουλάχιστον το είδαμε να επαληθεύεται.
«Η πρόταση του Πρωθυπουργού για μονή και εξαετή θητεία του ΠτΔ έχει εμφανή πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα»
ΠτΘ: Στο προχθεσινό του μήνυμα ο Πρωθυπουργός τάχτηκε υπέρ της μονής και εξαετούς διάρκειας της θητείας του Προέδρου της Δημοκρατίας, παραπέμποντας βέβαια το ζήτημα σε μια μεταγενέστερη συνταγματική αναθεώρηση όπως είπε. Πως κρίνετε την πρότασή αυτή;
Α.Δ.: Θα ήθελα πρώτα να ακούσω διατυπωμένη την πρόταση, γιατί ακόμα είμαστε σε πολύ πρώιμο στάδιο. Είναι περισσότερο εξαγγελία πρόθεσης παρά ο,τιδήποτε άλλο. Αυτονοήτως η σχετική πρόταση, εάν τεθεί σε αναθεώρηση, έχει εμφανή πλεονεκτήματα και εμφανή μειονεκτήματα. Το πλεονέκτημα της πρότασης αυτής είναι ότι απαλλάσσει τον εκάστοτε αρχηγό της πλειοψηφίας, διαχρονικά και διακομματικά, από την αμηχανία του να προτείνει έναν νέο Πρόεδρο της Δημοκρατίας μετά τη λήξη της θητείας του απερχομένου. Είναι πάντοτε ένα ζήτημα λεπτό. Σας θυμίζω τον τρόπο που είχε αντιδράσει ο μακαρίτης Ανδρέας Παπανδρέου με τον μακαρίτη Κωνσταντίνο Καραμανλή και με ποιον τρόπο είχε αναγγείλει την υποψηφιότητα του επίσης μακαρίτη Χρήστου Σαρτζετάκη. Στη φάση που βρισκόμαστε σήμερα – οι πολιτικοί επιστήμονες αρέσκονται να την αποκαλούν «μεταπολιτική»- έχουμε περισσότερο οργανωμένα κόμματα σε πολιτικό επίπεδο, όπου εμφανώς ο ρόλος των πολιτικών αρχηγών έχει μειωθεί σε σχέση με τη δεκαετία του 1980-1990. Σήμερα τα πάντα συζητώνται, τα πάντα προλέγονται, ακριβώς όχι για να επισφραγίσουν τη μελλοντική επιδίωξη, αλλά ακριβώς για να ανοίγουν κύκλο συζητήσεων. Το μειονέκτημα που έχει η μια θητεία εξαετούς διάρκειας είναι ότι θα έχουμε Προέδρους της Δημοκρατίας οι οποίοι ακόμα εν ζωή θα συνταξιοδοτούνται ως Πρόεδροι της Δημοκρατίας. Δηλαδή θα απαλλαγούμε λίγο από την υπερπληθώρα «στρατηγών», σύμφωνα με τη νέα διαδικασία που θέτει, ορθά νομίζω, αλλά παρέλκει περαιτέρω σχολιασμού ο Υπουργός Εθνικής Άμυνας, αλλά θα γεμίσουμε συνταξιούχους Προέδρους της Δημοκρατίας. Είναι ένα σχήμα που θα πρέπει να δούμε πως θα τεθεί εντός του Συντάγματος, από τι αύξηση αρμοδιοτήτων, ενδεχομένως, θα συνοδευτεί ή από τι διατήρηση αρμοδιοτήτων κ.ο.κ.
«Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει ουσιαστικές αρμοδιότητες όταν η σχέση κυβέρνησης και Βουλής δεν λειτουργεί»
ΠτΘ: Ως προς τα γενικότερα χαρακτηριστικά ενός Προέδρου της Δημοκρατίας, για τα οποία γίνεται πολύ συζήτηση κάθε φορά. Τι είναι αυτό που έχει σημασία για έναν Πρόεδρο βάσει και των αρμοδιοτήτων που έχει, δεδομένου ότι ακούσαμε και από τον Πρωθυπουργό να προτάσσει τον τρόπο διαχείρισης εθνικών ζητημάτων και ζητημάτων εξωτερικής πολιτικής;
Α.Δ.: Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ο αρχηγός της Ελληνικής πολιτείας. Αυτό δεν τον καθιστά ουσιαστικό παράγοντα στη λήψη των αποφάσεων, διότι σύμφωνα με το άρθρο 82 του Συντάγματος η κυβέρνηση είναι αυτή η οποία κυβερνά, λαμβάνει τις αποφάσεις και χαράσσει την γενικότερη πολιτική της χώρας. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν συμπράττει καθόλου. Είναι βεβαίως, ως αρχηγός της Ελληνικής πολιτείας, ο διεθνής παραστάτης της πολιτείας στη διάσταση ότι θα θέσει την υπογραφή του, αλλά δίπλα στην υπογραφή του Προέδρου της Δημοκρατίας θα υπάρχει πάντοτε η προσυπογραφή του Πρωθυπουργού και του αρμόδιου υπουργού ή συνολικά του Υπουργικού Συμβουλίου, δηλαδή εν συνόλω της κυβέρνησης. Οπότε δια αυτού του τρόπου γνωρίζουμε ποιος είναι και ο φέρον την οιαδήποτε νομική ευθύνη. Είναι πάντοτε ο υπουργός, ο Πρωθυπουργός ή η κυβέρνηση. Ποτέ ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, εκτός κι αν βρεθεί κάποιος να μιλήσει για εκ προθέσεως παραβίαση του Συντάγματος ή για περίπτωση εσχάτης προδοσίας. Το αν ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας θα ασκήσει κριτική στην κυβέρνηση δημοσίως είναι κάτι το οποίο επιλύει το Σύνταγμά μας. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έρχεται σε επικοινωνία με τον ελληνικό λαό απευθείας μέσω διαγγέλματος, το περιεχόμενο ωστόσο του οποίου οφείλει να το θέσει υπόψη του πρωθυπουργού και άρα το διάγγελμα προσυπογράφεται κατ’ αυτόν τον τρόπο από τον πρωθυπουργό. Άρα ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας δεν έχει πολιτικό περιθώριο, γιατί δεν έχει νομική αφετηρία και βάση για να κάνει κάτι τέτοιο. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι ο αρχηγός της ελληνικής πολιτείας, ο άνθρωπος που αν δεν υπογράψει δεν μπορεί να λειτουργήσει τίποτα στην ελληνική πολιτεία και τις συντριπτικά περισσότερες φορές η υπογραφή του είναι μια πράξη δεσμευτική. Τι απομένει στον Πρόεδρο της Δημοκρατίας; Μα ο έλεγχος του περιεχομένου του εγγράφου. Όποιος υπογράφει μπορεί να κάνει έλεγχο Συνταγματικότητας και έλεγχο νομιμότητας. Αυτό το γνωρίζουν οι συντάκτες του Συντάγματος, γι’ αυτό και βλέπουμε ότι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει αρμοδιότητα αναπομπής ψηφισμένου νομοσχεδίου, το οποίο μπορεί να στείλει κάτι πίσω στη Βουλή. Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας έχει ουσιαστικές αρμοδιότητες όταν η σχέση κυβέρνησης και Βουλής δεν λειτουργεί. Τότε τις αποφάσεις τις λαμβάνει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, είτε σε συνεννόηση με τους πολιτικούς αρχηγούς, είτε από μόνος του. Μπορεί να διαλύσει τη Βουλή μόνος του, λόγω κυβερνητικής αστάθειας.
«Σε μια πιθανή αύξηση των αρμοδιοτήτων του ΠτΔ θα έβλεπα την εναργέστερη και ενεργητικότερη ανάμειξή του στην εκλογή των ηγεσιών των Ανωτάτων Δικαστηρίων της χώρας»
ΠτΘ: Αυτό συνεπάγεται κατά την άποψή σας και στην πιθανότητα αύξησης των αρμοδιοτήτων του ΠτΔ σε μια ενδεχόμενη νέα συνταγματική αναθεώρηση;
Α.Δ.: Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας είναι παράγων και της νομοθετικής λειτουργίας, σύμφωνα με το άρθρο 26 του Συντάγματος, το οποίο λέει ότι τη νομοθετική λειτουργία ασκεί η Βουλή και ο ΠτΔ. Η εκτελεστική λειτουργία σύμφωνα με αυτό, ασκείται από την κυβέρνηση και τον ΠτΔ. Άρα ο ΠτΔ μετέχει σε δύο από τις τρεις πολιτειακές λειτουργίες. Αν θα θέλαμε λοιπόν να δούμε ενίσχυση του ρόλου του ΠτΔ, θα έβλεπα αφενός την νομοθετική. Στη διαδικασία αναθεώρησης του ‘86 υπήρχε το ότι ο ΠτΔ κυρώνει, εκδίδει και δημοσιεύει ψηφισμένα νομοσχέδια. Τότε αφαιρέθηκε η κύρωση και απέμεινε η έκδοση και η δημοσίευση. Ενδεχομένως λοιπόν θα μπορούσε να έρθει υπό προϋποθέσεις η κυρωτική αρμοδιότητα. Δεν θα έβλεπα την παραμικρή αρμοδιότητα του ΠτΔ στο πλαίσιο της εκτελεστικής λειτουργίας, γιατί αυτό σημαίνει ότι δεν έχουμε διδαχτεί τίποτα ούτε από τον εθνικό διχασμό του 1915, ούτε από τα «Ιουλιανά» του 1965. Πιο πολύ και από την επαναφορά της κυρωτικής αρμοδιότητας, θα έβλεπα μια εναργέστερη και ενεργητικότερη ανάμειξη του ΠτΔ στην εκλογή των ηγεσιών των Ανωτάτων δικαστηρίων της χώρας. Θα μπορούσε να αλλάξει η Συνταγματική διάταξη που προβλέπει ότι η επιλογή των ηγεσιών των τριών ανωτάτων δικαστηρίων γίνεται με προεδρικό διάταγμα που προτείνει η κυβέρνηση, αφού λάβει απόφαση όλα τα σχετικά και θα έλεγα ότι ο ΠτΔ θα μπορούσε να έχει και αποφασιστική ψήφο και ταυτόχρονα να προεδρεύει του Ανωτάτου πειθαρχικού συμβουλίου, του Ανωτάτου δικαστικού συμβουλίου, του οποίου μπορεί επίσης να επεξεργάζεται τις πιο πιθανές περιπτώσεις υποψηφίων.
Επίσης είμαστε η μοναδική χώρα σε όλο το βορειοδυτικό ημισφαίριο που δεν διαθέτει συνταγματικό δικαστήριο ή συνταγματικό συμβούλιο. Ποιοι θα γίνουν δικαστές δεν είναι της παρούσης. Τι αρμοδιότητες επίσης. Αυτό που θα μπορούσε να είναι της παρούσης είναι να σας γνωρίσω τι κάνουν οι γείτονές μας οι Ιταλοί. Οι Ιταλοί στο Συνταγματικό τους δικαστήριο, στο ανώτατο δηλαδή δικαστήριο τους, έχουν 15 μέλη, 5 εκ των οποίων εκλέγονται από την Βουλή, 5 που εκλέγονται από τους ανώτατους δικαστικούς και 5 που ορίζονται από τον ΠτΔ. Κάθε δικηγόρος που έχει δικηγορήσει για 20 συναπτά έτη είναι εν δυνάμει υποψήφιος, όπως επίσης καθηγητές πανεπιστημίου, δικαστικοί κτλ. Δια αυτού του τρόπου έχουν «ξορκίσει» το θέμα της κυβερνητικής επιρροής στη λειτουργία του δικαστηρίου αυτού. Τα μοντέλα είναι πολλά και θα μπορούσαμε να σκεφτούμε, να συζητήσουμε στην βάση ορισμένων κριτηρίων που θα έχουν προαποφασιστεί, ποιο μοντέλο θα μπορούσε να ταιριάξει, είτε αυτούσιο, είτε με την ελληνική παραλλαγή σε εμάς, όχι όμως με την γνωστή παρεκβατική παραλλαγή που κάνουμε.
«Ο ΠτΔ πρέπει να είναι ένα πρόσωπο που συμβολίζει την φαντασιακή, κατά τα λοιπά, ενότητά μας»
ΠτΘ: Κατά πόσο η άποψη των πολιτών θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν στο πρόσωπο του ΠτΔ; Με βάση και την ονοματολογία που υπήρξε το προηγούμενο διάστημα, θεωρείτε ότι κινούμαστε προς την σωστή κατεύθυνση ως προς τα πρόσωπα που κατά καιρούς προτείνονται;
Α.Δ.: Ξεκινώ πάντα από μια αρχή που λέει ότι το βάρος της ευθύνης το έχει ο προτείνων. Συνεπώς εκείνος που προτείνει θεωρώ ότι λαμβάνει υπόψιν του το σύνολο των δεδομένων και εναπόκειται πλέον στον προταθέντα αν θα αποδεχτεί, στο πρώτο στάδιο, την πρόταση ή όχι. Αυτό είναι κάτι που ανάγεται στην μεταξύ τους σχέση και οι υπόλοιποι δεν το γνωρίζουμε. Σε ένα πρίσμα Συνταγματικό, πρέπει να είμαι ο πρώτος – με μία επιφύλαξη -που αποτύπωσα στο χαρτί την διαμόρφωση μιας συνθήκης πολιτεύματος, δηλαδή μια «συμφωνία κυρίων» που λέει ότι ο εκάστοτε ΠτΔ να προέρχεται από την αντίπαλη πολιτική οικογένεια. Αυτό δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη από το άλλο κόμμα, αλλά από τα κόμματα μιας ευρύτερης πολιτικής οικογένειας, δεδομένο που λειτούργησε εξαιρετικά καλά έως την οικονομική κρίση. Ιδίως αυτές των κ.κ.Κωστή Στεφανόπουλου, Προκόπη Παυλόπουλου και Κάρολου Παπούλια ήταν εκλογές που είχαν προκύψει μέσω μια συναινετικής διαδικασίας. Η οικονομική κρίση αυτό το αντέστρεψε. Σε συνθήκες οικονομικής ανάγκης, διότι ακόμα δεν έχουμε ξεφύγει από αυτό, δεν ξέρω αν μπορεί να λειτουργήσει η συμφωνία κυρίων. Ως πολίτης βεβαίως και θα ήθελα ο ΠτΔ να είναι πρόσωπο που δεν μας έχει «διαιρέσει» εκλογικά, δεν μας έχει δώσει δηλαδή αφορμή να τοποθετηθούν οι μισοί Έλληνες υπέρ του και οι άλλοι απέναντί του σε επίπεδο ψήφου. Ο ΠτΔ πρέπει να είναι ένα πρόσωπο που συμβολίζει την φαντασιακή, κατά τα λοιπά, ενότητά μας. Πρέπει να είναι ένα πρόσωπο που να συμβολίζει την ενότητά μας. Αυτό είναι δύσκολο σε χαλεπούς καιρούς. Στην περίπτωση του κ.Τασούλα, ως πολίτης πλέον, βλέπω ότι ο Πρωθυπουργός βλέποντας ότι έχει απώλειες στα δεξιά του, επέλεξε ένα πρόσωπο που συσπειρώνει ένα διαφορετικό ακροατήριο από αυτό που θα μπορούσε να συσπειρώσει για παράδειγμα η απερχόμενη ΠτΔ ή διάφορα ονόματα που κατά καιρούς έχουν ακουστεί όπως ο κ. Αλέκος Παπαδόπουλος ή ο κ. Ευάγγελος Βενιζέλος.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
