«Ακουν» τα δαση της Οροσειρας της Ροδοπης

Χρήστος Αστάρας ερευνητής του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών

«Η τεχνολογία είναι υφιστάμενη, αλλά ο τρόπος με την οποία τη χρησιμοποιούμε είναι καινοτόμος»

Σε ένα σημαντικό εργαλείο στα χέρια όσων ασχολούνται με την διαχείριση προστατευόμενων περιοχών, και όχι μόνο, μπορεί να εξελιχθεί η πιλοτική δράση «Εφαρμογή επίγειων οπτικών και ακουστικών αισθητήρων σε προστατευόμενες περιοχές της Ελλάδας για τη παρακολούθηση της πανίδας και των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων», το οποίο πραγματοποίησε καταγραφές στην οροσειρά της Ροδόπης αλλά και το δάσος της Δαδιάς.

Η οροσειρά της Ροδόπης επιλέχθηκε ως η περιοχή πιλοτικής εφαρμογής των δράσεων γιατί είναι ένα από τα πιο πλούσια σε βιοποικιλότητα ελληνικά δασικά οικοσυστήματα.

Την υλοποίηση του έργου έχει αναλάβει μία σύμπραξη επιχειρήσεων και ερευνητικών οργανισμών, συμπεριλαμβανομένων του τομέα Ζωολογίας τους Τμήματος Βιολογίας του ΑΠΘ, του Ιδρύματος Τεχνολογίας και Έρευνας και του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών του ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, με τους ερευνητές του τελευταίου να τοποθετούν 18 ακουστικούς αισθητήρες σε έκταση περίπου 1700 τετραγωνικών χιλιομέτρων.

Η ερευνητική ομάδα του ΙΔΕ ήταν υπεύθυνη για την εκτίμηση των επιπέδων και της χωροχρονικής κατανομής των ανθρωπίνων δραστηριοτήτων (χρήση οδικού δικτύου, κυνήγι, υλοτομία) και της παρουσίας ειδών άγριας πανίδας (ελάφι, αγριόγιδο, λύκος) με καινοτόμες μεθόδους παθητικής ακουστικής παρακολούθησης.

Οι αισθητήρες λοιπόν, τοποθετήθηκαν δειγματοληπτικά σε περιοχές NATURA και Καταφύγια Άγριας Ζωής (ΚΑΖ) και από τον Ιούλιο του 2019 έως τον Ιανουάριο του 2020 κατέγραφαν όλο το 24ωρο.

Αυτοί καταγράφουν το σύνολο των ήχων της περιοχής, που αποτελούνται από ανέμους, τη ροή ενός ποταμού, βροχή, αστραπές, τα καλέσματα των ζώων και τους ήχους που προκαλεί ο άνθρωπος, όπως ένα μαρσάρισμα από μοτοσυκλέτα ή πυροβολισμούς.

Καινοτόμα προσέγγιση

Η γενική προσέγγιση τους στο θέμα είναι αρκετά καινοτόμα, τόνισε ο ερευνητής του Ινστιτούτου Δασικών Ερευνών Δρ Χρήστος Αστάρας, που πρόσφατα παρουσίασε την πρόοδο της δράσης στο κομμάτι που έχει αναλάβει το ινστιτούτο.

Όπως τόνισε, «η τεχνολογία είναι υφιστάμενη, αλλά ο τρόπος με την οποία τη χρησιμοποιούμε είναι καινοτόμος», και σκοπός είναι να συγκεντρώσουν όσο το δυνατόν περισσότερα στοιχεία, που θα χρησιμοποιηθούν για την καλύτερη διαχείριση αυτών των περιοχών.

Το έργο θεωρείται πως έχει σημαντικό αποτέλεσμα, μετά από έξι μήνες στην οροσειρά της Ροδόπης, και πως με την υιοθέτηση της καινοτόμας προσέγγισης από περισσότερους φορείς, μπορεί να αποτελέσει και εργαλείο λήψης αποφάσεων ευρύτερα.

Εργαλείο για την λαθροθηρία

Αρκετή αίσθηση προκάλεσε η αναφορά του κ. Αστάρα στους πυροβολισμούς που καταγράφηκαν από τους αισθητήρες τους, με πάνω από 2.650 πυροβολισμούς εντός του Εθνικού Πάρκου Ροδόπης.

Η πλειοψηφία τους, τόνισε, εικάζεται πως ήταν νόμιμοι, μιας και έγιναν σε νόμιμη περίοδο και νόμιμη περιοχή, όμως ένα 20% των πυροβολισμών ήταν παράνομο, είτε λόγω ώρας είτε λόγω του χώρου στον οποίο έγιναν, και έτσι όταν καταγράφεται αυτό το δεδομένο, υποχρεώνει τους αρμόδιους να πάρουν αποφάσεις.

Δεν πρέπει όμως οι εμπλεκόμενοι να δουν αυτά τα δεδομένα και τα προϊόντα της ανάλυσης ως προσπάθεια του ερευνητή να δείξει το δάχτυλο, αλλά ως αφορμή να λάβουν μέτρα για να μειωθεί αυτό το φαινόμενο.

Γνωρίζοντας λοιπόν το θέμα της λαθροθηρίας, για παράδειγμα, θα μπορέσουν εμπλεκόμενοι, όπως η θηροφυλακή και άλλοι, να λάβουν μέτρα για την μείωσή του, ο αντίκτυπος των οποίων θα κριθεί πάλι από τα αποτελέσματα των μετρήσεων.

Τόνισε δε πως σε τέτοιες περιπτώσεις στόχος τους δεν αποτελεί το ίδιο το κυνήγι, όπως μπορεί κάποιοι να εκλάβουν από τις αναφορές στους πυροβολισμούς, αλλά η πάταξη της λαθροθηρίας, κάτι στο οποίο πιστεύει πως μπορούν να συμφωνήσουν όλοι.

Πολύπλευρη η χρήση της τεχνολογίας

Ο κ. Αστάρας όμως τόνισε πως το εργαλείο δεν δημιουργήθηκε αποκλειστικά για τον εντοπισμό παράνομων ενεργειών, αλλά για την πλήρη διαχείριση της προστατευόμενης περιοχής.

Για παράδειγμα στη Δαδιά, χρησιμοποίησαν τους αισθητήρες για την διαχείριση των βοσκοτόπων, που έδωσε με πολύ υψηλή χρονική και χωρική ανάλυση την συχνότητα με την οποία κοπάδια τους χρησιμοποιούσαν.

Ανάλογα μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την έλευση οχημάτων ή πώς περιορίζεται στην περιοχή η λαθροϋλοτομία, και μια σειρά άλλων μετρήσεων για πιέσεις που υφίσταται η περιοχή.

Έτσι το εργαλείο αυτό μπορεί να κάνει τους υφιστάμενους φύλακες και διαχειριστές, πιο αποδοτικούς σε αυτό που κάνουν, αλλά και να αναδείξει το μέγεθος ενός προβλήματος, και την ανάγκη επιπλέον ενίσχυσης μιας υπηρεσίας ή ενός φορέα.

Το συνολικό έργο άλλωστε είναι πιο πολύπλευρο, μιας και επιχειρεί να συνδέσει την δική τους καινοτομία, το ακουστικό κομμάτι, με το οπτικό, με την δημιουργία φωτοπαγίδων, και να τα συνδέσει με τα γεωχωρικά δεδομένα σε μια εφαρμογή, ώστε να μπορούν να καθοδηγήσουν ένα φορέα διαχείρισης.

Απαραίτητη η δημιουργία «Κόμβων Ανάλυσης»

«Εμείς αναπτύσσουμε την τεχνολογία, την παρουσιάζουμε σε όποιον ενδιαφέρεται, αλλά από εκεί και πέρα είναι δική τους δουλειά αν θα το χρησιμοποιήσουν» ανέφερε, σημειώνοντας πως είναι ερευνητές, αναπτύσσοντας και στη συνέχεια βελτιώνοντας την τεχνολογία, όμως θα πρέπει οι φορείς να αναλάβουν να την αξιοποιήσουν.

Το θετικό είναι πως ήδη αρκετοί φορείς φαίνεται να ενδιαφέρονται για το ζήτημα και να έχουν υποβάλλει προτάσεις για να χρησιμοποιήσουν τα συγκεκριμένα μηχανήματα, τα οποία είναι αρκετά εύκολα στη χρήση. Το ζητούμενο, σύμφωνα με τον κ. Αστάρα, είναι περισσότερο η ανάλυση, μιας και απαιτεί χρόνο, που με δεδομένη την χρόνια υποστελέχωση όλων των φορέων που εμπλέκονται, θα επιφορτίσει τα υπάρχοντα στελέχη ακόμα περισσότερο.

«Δεν είναι ότι δεν μπορούν, αλλά δεν έχουν το χρόνο να το κάνουν» σημείωσε χαρακτηριστικά, τονίζοντας πως δεν τίθεται θέμα επιστημονικής επάρκειας.

Για αυτό και ο ίδιος προτίθεται να έρθει σε επαφή με το αρμόδιο Υπουργείο, με πρόταση να δημιουργηθούν κόμβοι ανάλυσης, είτε στο ΙΔΕ είτε αλλού, με κονδύλια για ερευνητές που θα ασχολούνται αποκλειστικά με την ανάλυση των δεδομένων που θα αποστέλλουν όλοι οι φορείς που εμπλέκονται, και όταν ολοκληρώσουν την διαδικασία, θα τα αποστέλλουν στους φορείς, οι οποίοι μπορούν να τα αξιοποιήσουν για την καλύτερη διαχείριση της περιοχής τους.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.