Αφιερωμενη στην ανθρωποκεντρικη προσεγγιση του «παρεξηγημενου» Θρακιωτη Πρωταγορα η πανηγυρικη ομιλια των φετινων Ελευθεριων

Αφιερωμένη στον Πρωταγόρα, τον «παρεξηγημένο» Θρακιώτη φιλόσοφο όπως ήταν και ο τίτλος της ομιλίας του Κοσμήτορα της Νομικής Σχολής και Καθηγητή Ευρωπαϊκού Δικαίου του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης κ.Μιχάλη Χρυσομάλλη, ήταν η πανηγυρική έναρξη της 103ης επετείου των Ελευθερίων της Θράκης που έλαβε χώρα στο Ίδρυμα Παπανικολάου το απόγευμα της Δευτέρας 8 Μαΐου.

Τον κ.Χρυσομάλλη προλόγισε η πρόεδρος της ΔΚΕΠΠΑΚ κ.Νατάσα Λιβεριάδου, με αναλυτική αναφορά στο βιογραφικό του, υπογραμμίζοντας την τιμητική του συμμετοχή ως κεντρικό ομιλητή των φετινών Ελευθερίων.

Ο κ.Χρυσομάλλης αναφέρθηκε στο «βιογραφικό» του γεννημένου στα Άβδηρα Πρωταγόρα, δασκάλου της ρητορικής, οι μέθοδοι διδασκαλίας, του οποίου αποτέλεσαν πρόδρομους των σημερινών διαλέξεων και οι οποίοι εστίαζαν την εκπαίδευση που παρείχε σε πρακτικά ζητήματα αποδίδοντας μεγάλη αξία στη ρητορική δεινότητα και ευγλωττία.

Υπογραμμίζοντας την ιστορική περίοδο κατά την οποία ο Πρωταγόρας έζησε και ανέπτυξε τις απόψεις του, τη δυσκολία στην προσέγγιση του έργου του καθώς τα βιβλία του καταστράφηκαν, αλλά και το «πέρασμά» του στους αιώνες ως ο κορυφαίος των σοφιστών ο κ.Χρυσομάλλης αναφέρθηκε στις κυριότερες φιλοσοφικές σκέψεις που ανέπτυξε ο παρεξηγημένος Θρακιώτης φιλόσοφος, αρχής γενομένης από το πρωτότυπο για την εποχή του εγχείρημα με τίτλο «Περί Θεών», στο οποίο όπως τόνισε ο Πρωταγόρας επιχειρεί να σβήσει το μύθο από την παράδοση της ελληνικής ζωής.

«Αυτό που κυριαρχεί στο επιχείρημα του Πρωταγόρα δεν είναι η αμφισβήτηση της ύπαρξης των θεών αλλά η αμφισβήτηση της γνώσης, που εμείς ως άνθρωποι μπορούμε να έχουμε γι’ αυτούς» υπογράμμισε ο κ.Χρυσομάλλης για να τονίσει ωστόσο πως «ενώ σήμερα με τα σύγχρονα κριτήρια ο Πρωταγόρας μπορεί να εμφανιζόταν ως “άθεος”, εμείς, οφείλουμε να διακρίνουμε τη σκεπτικιστική του στάση, η οποία απορρέει από τις γνωσιολογικές του απόψεις, παρά από την πλήρη άρνηση της ύπαρξής των θεών».

Εν αρχή ην ο άνθρωπος

«Κατά τον Πρωταγόρα ο άνθρωπος γνωρίζει πράγματα όχι όπως είναι αυτά, αλλά όπως του εμφανίζονται στις αισθήσεις του. Έτσι, δεν υπάρχουν αλήθειες που να ισχύουν. Και κάτι που στον ένα φαίνεται αληθινό μπορεί στον άλλο να φανεί ψευδές» πρόσθεσε κάνοντας λόγο για την πρώτη απόπειρα εισαγωγής του σχετικισμού στην αρχαία φιλοσοφική σκέψη, σύμφωνα με την οποία «ο άνθρωπος αποτελεί το μέτρο της αλήθειας και κάθε υποκειμενική άποψη έχει την αξία της. Συνεπώς η αλήθεια και η πραγματικότητα είναι σχετική. Δεν υπάρχει κάποια απόλυτη αντιμετώπιση της αλήθειας, η οποία συχνά εκφεύγει, διαφοροποιείται, διαστρεβλώνεται κατά το δοκούν και με βάση τις ιδιαίτερες πεποιθήσεις, το ιδεολογικό υπόβαθρο καθενός, τις αντιλήψεις και τα πιστεύω του, τα οποία ούτως ή άλλως έχουν υποκειμενική χροιά και δεν μπορεί να είναι απολύτως κοινά και, με έναν φορμαλιστικό τρόπο, δεδομένα».

Ο Κοσμήτορας της Νομικής Σχολής του ΔΠΘ αναφέρθηκε και στο έργο του Πρωταγόρα «Αλήθεια ή Καταβάλλοντες» (H αλήθεια ή Οι λόγοι που νικούν) από το οποίο προέκυψε η περίφημη ρήση  του, «Πάντων χρημάτων μέτρον έστιν άνθρωπος, των μεν όντων ως έστιν, των δε μη όντων ως ουκ έστιν» επεξηγώντας αναλυτικά την «μετάφραση» αυτής σήμερα στο ότι οι αξίες και οι ποιότητες δεν έχουν καμία σημασία ερήμην του ανθρώπου.

Σύμφωνα με τον ίδιο με την ρήση αυτή, ο Πρωταγόρας ήθελε να αποκλείσει μία μεταφυσική ερμηνεία των πραγμάτων και την ανάμειξη του θεού στα προβλήματα ερμηνείας του κόσμου, καθώς κατά τον ίδιο μόνο ο άνθρωπος κρίνει για ό,τι χρειάζεται και ό,τι χρησιμοποιεί, είτε πρόκειται για υλικά αγαθά, είτε πνευματικά και αξίες, φράση που για πολλούς εγκαινίασε την παράδοση του σχετικισμού πως όλες οι υποκειμενικές αντιλήψεις ευσταθούν.

«Αιδώ», «δίκη» και ευβουλία

Ο ίδιος αναφέρθηκε στις αρετές, που κάθε άνθρωπος έχει έμφυτες μέσα του και κρίνονται ως απαραίτητες για την αρμονική συμβίωση σε μια κοινωνία, «Αιδώ» και «δίκη», τις οποίες εφόσον ο άνθρωπος τις διαθέτει κατά τον φιλόσοφο, θα εμποδιστούν από το αίσθημα της ντροπής και από το σεβασμό προς τον συνάνθρωπό τους να τον αδικήσουν και να τον βλάψουν με οποιοδήποτε τρόπο, ενώ ξεχωριστή μνεία έκανε και στην απαραίτητη ανάπτυξη της «ευβουλίας», της ικανότητας δηλαδή να λαμβάνει σωστές αποφάσεις για το ατομικό και συλλογικό του καλό, παραθέτοντας όμως την άποψη ότι η μάθηση, εκτός από τη φυσική ικανότητα απαιτεί και την παιδαγωγική επίδραση.

Επικεντρώνοντας στην ανθρωπομετρική προσέγγιση του Πρωταγόρα που οδηγεί όπως εξήγησε ο κ.Χρυσομάλλης στην «επανατοποθέτηση του ανθρώπου-πολίτη μέσα στην πολιτική κοινότητα και τον καθορισμό του ρόλου του, ως συνεργού στην κοινή προσπάθεια» τόνισε πως η σοφιστική όπως σήμερα μαρτυράται από πολλούς αποτέλεσε τον «διαφωτισμό» εκείνης της εποχής κι επιδίωκε να ωθήσει τους ανθρώπους να πάρουν τη ζωή στα χέρια τους και να προοδεύσουν.

«Το μέλλον εξαρτάται από την υπεράσπιση του ανθρώπου»

«Σήμερα, δυστυχώς, τείνουμε να ανατρέψουμε την σειρά των λέξεων του Πρωταγόρα. Αυτό που φαίνεται να κυριαρχεί στην εποχή μας είναι: «πάντων ανθρώπων μέτρον χρήματα» ανέφερε για να υπογραμμίσει κλείνοντας πως «απέναντι σε αυτήν την τάση η μεγάλη ευρωπαϊκή οικογένεια της οποίας είμαστε μέλη πρέπει να συνειδητοποιήσει πως το μέλλον της εξαρτάται από την υπεράσπιση του βασικού της μεγέθους, όπως αυτό προσδιορίσθηκε από τις ιδρυτικές αρχές και αξίες της.  Και το μέγεθος αυτό είναι ο άνθρωπος, η αξία του και η ελεύθερη ανάπτυξη της προσωπικότητάς του ως συστατικά στοιχεία της πραγματικής φιλελεύθερης δημοκρατίας, που σήμερα βάλλεται ποικιλοτρόπως».

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.