30 Ιουλιου 2021, αλλη μια λιγοτερη…

Ανακοίνωση με αφορμή τα ολοένα και αυξανόμενα περιστατικά έμφυλης βίας αλλά και γυναικοκτονιών εξέδωσε η Επιτροπής Ισότητας Φύλου και Φεμινιστικής Πολιτικής της Νομαρχιακής Επιτροπής Ροδόπης του ΣΥΡΙΖΑ, εξηγώντας, μεταξύ άλλων, την αξία της χρήση του όρου γυναικοκτονία.

 Τα μέλη της επιτροπής αναφέρονται στην επιδείνωση των περιστατικών βίας κατά των γυναικών, και εν μέσω της πανδημίας, προτάσσοντας την ανάγκη της πρόληψης και της ενημέρωσης, ξεκινώντας όμως από την «αναγνώριση του προβλήματος».

Αναλυτικά η ανακοίνωση έχει ως εξής:

«Ούτε μία λιγότερη», είναι ένα σύνθημα που καθιέρωσε το διεθνές φεμινιστικό κίνημα και δυστυχώς ο θλιβερός χάρτης που γεμίζει με τρομακτική συχνότητα με τόπους εγκλημάτων έρχεται να το διαψεύσει. Διανύουμε τον έβδομο μήνα του χρόνου και ήδη μιλάμε για την έκτη γυναίκα που δολοφονείται από τον σύζυγο της επειδή την αγαπούσε και την ζήλευε… Αυτή τη φορά ο θύτης άκουσε και τις συμβουλές του συνδικαλιστή της ΕΛΑΣ και παραδόθηκε αμέσως ώστε να αυτό να χρησιμοποιηθεί σαν ελαφρυντικό, ενώ ήδη έχει αποκαλυφθεί ότι ζητήθηκε η παρέμβαση της αστυνομίας τις προηγούμενες μέρες χωρίς αποτέλεσμα.

Τα επίσημα στατιστικά στοιχεία κάνουν λόγο για μία γυναικοκτονία κάθε λίγες μέρες ή βδομάδες, ενώ όλα δείχνουν ότι η πανδημία επιδείνωσε την κατάσταση. Αν κανείς προσθέσει και τα υπόλοιπα περιστατικά έμφυλης βίας σεξουαλικής ή μη – ή τουλάχιστον την κορυφή του παγόβουνου που έρχεται στη δημοσιότητα – είναι τρομακτική η διαφαινόμενη πραγματική έκταση του προβλήματος.

Όλο το τελευταίο διάστημα και με αφορμή την επικαιρότητα, είναι όλο και περισσότερες οι γυναίκες που μοιράζονται ότι κάποτε βρέθηκαν στη θέση του θύματος μιας περισσότερο ή λιγότερο σοβαρής επίθεσης. Αλλά τα θύματα δεν είναι τα αδύναμα, άβουλα πλάσματα που κάποιοι παρουσιάζουν, είναι οι φίλες, οι συναδέλφισσες, οι αδερφές, οι σύντροφοι, οι κόρες, γυναίκες που σπουδάζουν, που δουλεύουν, που διασκεδάζουν, γυναίκες δυναμικές, δραστήριες, που κάποιος έσπρωξε, χτύπησε, κακοποίησε λεκτικά ή σωματικά, σεξουαλικά ή όχι, και τις έφερε στη θέση του θύματος. Το ότι δεν ήταν τότε η δική τους «κακιά στιγμή» είναι σε πολλές περιπτώσεις απλά θέμα τύχης.Γι’ αυτό και είναι επιτακτικό πια να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους: γυναικοκτονία. Όσοι λοιπόν αρνούνται τον όρο «γυναικοκτονία» αποτρέπουν συνειδητά ή όχι, την αντιμετώπιση του φαινομένου.  Η χρήση του όρου «γυναικοκτονία» στο δημόσιο λόγο, στη χάραξη και υλοποίηση δημόσιων πολιτικών, στην κοινωνιολογία και στην εγκληματολογία είναι κάτι περισσότερο από επιβεβλημένος και αυτονόητος.

• Γιατί μόνο τότε μπορούμε να έχουμε σωστή στατιστική αποτύπωση της πραγματικότητας αυτών των εγκλημάτων. Δεν είναι τυχαίο ότι όλοι οι διεθνείς οργανισμοί, οι φεμινιστικές συλλογικότητες κ.λπ. απευθύνουν εδώ και χρόνια εκκλήσεις και οδηγίες στα κράτη να εντάξουν το ζήτημα των γυναικοκτονιών στις επίσημες εγκληματολογικές στατιστικές.
• Γιατί ο όρος «γυναικοκτονία» δεν εφευρέθηκε από το φεμινιστικό κίνημα στην Ελλάδα, είναι καθιερωμένος όρος που χρησιμοποιείται εδώ και αιώνες για να δηλώσει τις δολοφονίες με θύματα γυναίκες και κορίτσια, λόγω του φύλου τους και των εξουσιαστικών σχέσεων που πηγάζουν από αυτό. Το φαινόμενο εκδηλώνεται με διαφορετικές μορφές που έχουν τυποποιηθεί σε κατηγορίες από τους διεθνείς οργανισμούς που ασχολούνται με το θέμα. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία περίπου οι μισές από τις δολοφονίες γυναικών διεθνώς αφορούν είτε την άσκηση βίας από τον σύντροφο είτε τη δολοφονία από μέλος της οικογένειας στο πλαίσιο των λεγόμενων «εγκλημάτων τιμής». Οι δολοφόνοι έχουν τα κλειδιά του σπιτιού μας.
• Γιατί οι όροι που καθιερώνονται στον δημόσιο λόγο πλέον, διαπαιδαγωγούν, διαπλάθουν τις συνειδήσεις των ανθρώπων, μεταξύ των οποίων οι πιθανοί θύτες και τα αυριανά θύματα, αλλά και εκείνοι που είναι αρμόδιοι για τον εντοπισμό, τη δίωξη και την τιμωρία των σχετικών εγκλημάτων. Ας σκεφτούμε, στις περιπτώσεις γυναικοκτονιών πώς λειτούργησαν οι όροι που επαναλαμβάνονται εδώ και δεκαετίες στο δημόσιο λόγο,  ως «εγκλήματα πάθους» ή «εγκλήματα τιμής». Μαθαίνουμε από τα ΜΜΕ ότι ο δολοφόνος «τη σκότωσε γιατί την αγαπούσε», ότι «η ζήλια θόλωσε το μυαλό του», ότι «δεν άντεξε στην ιδέα ότι θα την έχανε». Ότι «ξέπλυνε την ντροπή» που είχε προκαλέσει υποτίθεται το θύμα στην οικογένεια, ότι ο δολοφόνος θέλησε «να αποκαταστήσει το όνομά του». Πρόκειται για όρους απολύτως εκτός νομικού πλαισίου, αφού πουθενά το ποινικό μας δίκαιο δεν αναγνωρίζει τέτοια ειδική κατηγορία εγκλημάτων. Ωστόσο, οι όροι αυτοί χρησιμοποιούνται ανεμπόδιστα στον δημόσιο λόγο, διαμορφώνουν την κοινωνική συνείδηση και την κυρίαρχη πρόσληψη περί της αξιολόγησης τέτοιων συμπεριφορών, επιδρούν έμμεσα στην απονομή της δικαιοσύνης και τελικά μεταφέρουν την ευθύνη στα θύματα και ρίχνουν τους δράστες των φόνων αυτών «στα μαλακά». Η καθιέρωση ενός άλλου όρου στο δημόσιο λόγο που να αυξάνει τη συνειδητοποίηση για την κατηγορία των εγκλημάτων αυτών μπορεί να λειτουργήσει αντίστροφα: αποτρεπτικά για τους δράστες, προστατευτικά για τα θύματα.

Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης για την πρόληψη και την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών κυρώθηκε το 2018 και από τη χώρα μας και η οποία προβλέπει ένα ολόκληρο πλαίσιο υποχρεώσεων για τα κράτη-μέρη της, από το επίπεδο της πρόληψης μέχρι αυτό της καταστολής και της τιμωρίας, με ουσιαστικές και δικονομικές ρυθμίσεις. Η ειδική ποινική τυποποίηση του φαινομένου των γυναικοκτονιών θα μπορούσε να έχει τόσο συμβολική/παιδευτική αξία – μέρος των στόχων του ποινικού δικαίου – όσο και ουσιαστική και δικονομική. Έτσι θα συνεπάγονταν κι ένα αυστηρότερο πλαίσιο ποινών για τους δράστες.

Ωστόσο, ο πυρήνας της λύσης βρίσκεται, όπως πάντα σχεδόν, στην πρόληψη. Εξ ου και η επιμονή στο ζήτημα της αναγνώρισης του προβλήματος, του ορισμού και της στατιστικής καταγραφής του, καθώς σχετίζεται με όλη την προσπάθεια ευαισθητοποίησης και πρόληψης: Την ενημέρωση και την κατάλληλη εκπαίδευση αρχών και λειτουργών, την αλλαγή της προσέγγισης του θέματος στο πεδίο του δημόσιου λόγου, την εκπαίδευση ήδη από την παιδική και εφηβική ηλικία, αλλά και σε όλη τη ζωή των ανθρώπων, πάνω στα ζητήματα της έμφυλης ταυτότητας, του σεβασμού και της ισότητας.

Κυρίως όμως, εκτός της πρόληψης στο αφηρημένο επίπεδο, που προχωράει εξάλλου αργά, υπάρχει και η στοχευμένη πρόληψη και αποτροπή, που είναι κρίσιμης σημασίας. Τα διαθέσιμα δεδομένα υποδεικνύουν ότι σε πάρα πολλές περιπτώσεις η γυναικοκτονία δεν είναι η πρώτη εκδήλωση βίαιης συμπεριφοράς του δράστη, αλλά αποτελεί την κορύφωση προηγούμενης άσκησης έμφυλης ή/και ενδοοικογενειακής βίας εκ μέρους του. Έτσι, η ύπαρξη ενός μηχανισμού έγκαιρης και αποτελεσματικής παρέμβασης σε τέτοιες περιπτώσεις πρέπει να είναι απόλυτη προτεραιότητα. Ας μην ξεχνάμε ότι πολλές φορές οι γυναίκες πέφτουν θύματα δολοφονίας όταν ακριβώς προσπαθήσουν να ξεφύγουν από έναν κακοποιητικό σύντροφο ή συγγενή, ενώ δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις όπου έχουν καταφέρει να ζητήσουν βοήθεια ή καταγγέλλουν την κακοποίηση ή τον βιασμό τους, αλλά ο μηχανισμός δεν κινητοποιείται έγκαιρα και το θύμα αφήνεται απροστάτευτο.

Αυτή τη στιγμή, χάρη στην επιμονή και στους αγώνες των γυναικών, ιδιαίτερα των νεότερων που βγαίνουν με δύναμη στο προσκήνιο, αλλά και χάρη στην αλλαγή νοοτροπιών που επέρχεται και με την πάροδο των γενεών, έχει επιτευχθεί κάτι πολύ σημαντικό : το φαινόμενο της έμφυλης βίας έχει πάψει πια να είναι ένα δευτερεύον ζήτημα, ένα αντικείμενο που θεωρείται ότι απασχολεί μόνο κάποιες φεμινίστριες και μερικές οργανώσεις δικαιωμάτων – γι’ αυτό εξάλλου ενεργοποιεί συντηρητικά αντανακλαστικά και παράγει σημαντική αντίδραση.

Οι μαζικές αυθόρμητες κινητοποιήσεις που οργανώνονται σε διάφορες πόλεις, η πλημμυρίδα των αντιδράσεων, κυρίως μέσω των social media στις επάλληλες υποθέσεις έμφυλης βίας και γυναικοκτονιών του τελευταίου διαστήματος, αλλά και οι εμπειρίες από άλλες χώρες δείχνουν ότι πλέον η διάσταση του φύλου και ιδίως η στάση απέναντι στην έμφυλη βία αποτελεί βασική συνιστώσα της κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Γυναίκες και άλλες θηλυκότητες θύματα έμφυλης βίας διεκδικούν ορατότητα, αναγνώριση, ισότητα, δικαίωση και κυρίως λύση. Ήδη, ότι συζητάμε για το θέμα αυτό, είναι η πρώτη και ίσως αποφασιστική μεγάλη αλλαγή.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.