Το τζαμι και το μουσουλμανικο σχολειο Μεσσουνης

Το κείμενο είναι αφιερωμένο στη μνήμη του φίλου μου Ιζέτ, που γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Μεσσούνη, έφυγε δε από τη ζωή πριν τρία χρόνια στη Σμύρνη, όπου μετοίκησε το 1957.

Στο μέσο της γειτονιάς των μουσουλμάνων της Μεσσούνης ήταν το τζαμί  και το μονοθέσιο μειονοτικό δημοτικό σχολείο. Ήταν ένα ενιαίο κτήριο, αρκετά υπερυψωμένο από το χαμηλό  δρόμο και το βαθύ χαντάκι.

Εκτιμώντας πληροφορίες, δομικά υλικά και τρόπο κατασκευής, προκύπτει ότι κατασκευάστηκε μετά το 1910, πιθανώς συγχρόνως με την πρώτη εκκλησία, όταν αυξήθηκε ο πληθυσμός του οικισμού της Κιρ Σάρτζας, χριστιανικός και μουσουλμανικός και περίσσεψαν οι λατρευτικές ανάγκες.

Από τη δυτική του πλευρά, τα τσιμεντένια σκαλοπάτια οδηγούσαν τους πιστούς στην είσοδο του τεμένους.

Το 1956-1957 μετανάστευσαν όλοι οι μουσουλμάνοι κάτοικοι της Μεσσούνης, για την Τουρκία και εγκαταλείφτηκε το τζαμί.

Πληροφοριακά αναφέρουμε ότι, είκοσι πέντε περίπου οικογένειες, «Σάρτζαλίδες» τους αποκαλούν στη Σμύρνη,  εγκαταστάθηκαν στο ύψωμα-βουναλάκι «Τσεμέν Τεπέ» (Cimentepe Kantriye Mh 690), στις παρυφές της Σμύρνης, που τώρα είναι κεντρικό σημείο της πόλης και λίγες οικογένειες στην Προύσα και Κωνσταντινούπολη.

Θυμόμαστε ότι, από θρησκευτικό σεβασμό, φόβο και προλήψεις, εμείς οι πιτσιρικάδες, που τίποτε δεν αφήναμε ανεξερεύνητο στα παιχνίδια μας, αρχικά αποφεύγαμε να μπούμε μέσα.

 Όταν πρωτομπήκαμε και περπατήσαμε, το ξύλινο πάτωμα του έτριζε ανατριχιαστικά. Εξερευνήσαμε την άδεια αίθουσα, όπου ανακαλύψαμε τον μικρό ξύλινο μιναρέ στη αριστερή γωνία, αμέσως μετά την είσοδο και το ξύλινο φέρετρο, με το οποίο μετέφεραν στο νεκροταφείο τους νεκρούς.

Η ανατολική πλευρά του κτηρίου, με το ξεστρόχι (υπόστεγο) και τη μικρή αυλή, στέγαζε το μειονοτικό δημοτικό σχολείο, με είκοσι μαθητές περίπου, ένα μουσουλμάνο δάσκαλο και ένα χριστιανό.

Θυμόμαστε τα εγκαταλειμμένα θρανία των μαθητών, την έδρα του δασκάλου, τον ξύλινο μαυροπίνακα και μια καταπακτή στο ξύλινο πάτωμα, που οδηγούσε στο χαμηλό υπόγειο.

Σε αυτό το χώρο κατοίκησε αργότερα, ο μάγειρας της αστυνομίας και η οικογένειά του.

Το τζαμί και το μειονοτικό σχολείο εγκαταλείφτηκαν, ερήμωσαν και με την πάροδο του χρόνου, η σαθρή κατασκευή μετατράπηκε σε επικίνδυνο ερείπιο, που αναγκαστικά κατεδαφίσθηκε για λόγους ασφαλείας.

Η ιστορία όμως δεν σβήνει, το οικόπεδο και η γειτονιά, στην καθημερινότητα των Μεσσουνιωτών, αναφέρονται σαν «τζαμί».

Η μνήμη, με το χρόνο μπορεί να χαθεί, τα τοπωνύμια όμως μένουν παντοτινά.

Παλιοί μουσουλμάνοι κάτοικοι της Μεσσούνης, πιστοί, μαθητές και οι απόγονοί τους,  επισκέπτονται τακτικά το χωριό, αναζητούν τις ρίζες τους, παίρνουν, έστω και μια πέτρα από το λατρευτικό και σχολικό τους χώρο, που τόσα πολλά και νοσταλγικά τους θυμίζουν.

-Τάσιο, έλεγε μετά από εξήντα χρόνια, με τη σιναπλιώτικη προφορά του, ο αείμνηστος Μεσσουνιώτης (Σάρτζαλης) φίλος μου, ο Ιζέτ από τη Σμύρνη, όπου κατοικούσε:

-«όταν κοιμάμαι, τη Μεσσούνη ονειρεύομαι».

Δεκέμβριος 2022

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.