Τα μνημεία του Αγνώστου Στρατιώτη στην Ελλάδα

Αναμφίβολα, οι πρώτοι ήρωες του 1821 οι οποίοι τιμήθηκαν με ανέγερση ανδριάντα προς τιμήν τους στο νεοσύστατο ελληνικό κράτος ήταν όλοι επώνυμοι. Τον 19^οαιώνα, μάλιστα, παρατηρείται μία έξαρση στην ανέγερση ανδριάντων υπέρ Αγωνιστών, Πολιτικών ή απλά μεγάλων ανδρών της Επανάστασης, όπως ο εθνομάρτυρας Πατριάρχης Γρηγόριος ο Ε΄ και ο Αδαμάντιος Κοραής. Πότε όμως ξεκίνησε η ανέγερση μνημείων υπέρ των απλών, των ανωνύμων στρατιωτών οι οποίοι έπεσαν «υπέρ πίστεως και πατρίδος»;

Φυσικά η ιδέα ανέγερσης μνημείου υπέρ πεσόντων στον πόλεμο στρατιωτών δεν ήταν άγνωστη στην αρχαία Ελλάδα, όπως μας πληροφορούν οι αναφορές σε κείμενα αρχαίων συγγραφέων.

Το μνημείο του Άταφου Αγωνιστή στην Ερμούπολη της Σύρου, έργο του γλύπτη Γιώργου Βιτάλη, που αποτελείται από μαρμάρινη ναϊσκόμορφη στήλη και εδράζεται, στις μέρες μας, σε τρεις βαθμίδες. Σύμφωνα με την αρχαιολόγο Κατερίνα Τζαβελοπούλου, στο επάνω μέρος του αναπαύεται μεγαλόσωμο λιοντάρι που παριστάνει «την Ελλήνων ανδρείαν ηρεμούσαν» και στην μπροστινή όψη, «μία σχεδόν ολόγλυφη γυναικεία μορφή σε φυσικό μέγεθος, γονατιστή, που συμβολίζει την Ερμούπολη», η οποία στο αριστερό της χέρι κρατά κλαδί δάφνης και στο δεξί, με τη γραφίδα, χαράσσει επίγραμμα στη μνήμη των άταφων αγωνιστών…

Στα νεώτερα όμως χρόνια η Ερμούπολη της Σύρου ήταν εκείνη η οποία πρώτη το 1858 αποφάσισε να αναγείρει μνημείο για τον Άταφο Αγωνιστή, έργο του γλύπτη Γιώργου Βιτάλη, το οποίο αποπερατώθηκε το 1880. Το μνημείο είναι αφιερωμένο στους Αγωνιστές και τους Φιλέλληνες που έχασαν τη ζωή τους κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης. Η ανέγερση μνημείων υπέρ του Αγνώστου Στρατιώτη στην Ευρώπη θα λάβει φυσικά πολύ μεγαλύτερες διαστάσεις μετά την τεράστια αιματοχυσία του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Στην Αθήνα το μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, στο Σύνταγμα, χρονολογείται μόλις στο 1932, επί κυβερνήσεως του Ελευθερίου Βενιζέλου. Η σχετική απόφαση λήφθηκε μόλις το 1926. Πρόκειται για κενοτάφιο προς τιμήν των πεσόντων σε όλους τους πολέμους υπό την αιγίδα του αρχιτέκτονα Εμμανουήλ Λαζαρίδη.

Είχε προηγηθεί φυσικά η ανέγερση παρόμοιων μνημείων στην Ευρώπη προτού η «μόδα» τους φτάσει και στην Ελλάδα. Πρώτο το Παρίσι ανήγειρε κάτω από την Αψίδα του Θριάμβου τον τάφο του Άγνωστου Στρατιώτη το 1920.

Σήμερα πλέον κάθε πόλη στην Ελλάδα, μικρή και μεγάλη, διαθέτει τον δικό της βωμό μνήμης για να τιμήσει όσους θυσιάστηκαν για τη δική μας ελευθερία.

ΠΗΓΗ

Χριστίνα Κουλούρη, «Φουστανέλες και χλαμύδες. Ιστορική μνήμη και εθνική ταυτότητα 1821-1930», εκδ. Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2020.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.

Τα μνημεια του Αγνωστου Στρατιωτη στην Ελλαδα