Η επισκεψη της Κλειως

 Όλοι μας θεωρούμε σήμερα ότι ζούμε στην εποχή της παγκοσμιοποίησης. Λησμονούμε όμως ότι η πρώτη παγκοσμιοποίηση στην Ιστορία έλαβε χώρα σε μία πολύ μακρινή εποχή από τη σημερινή και μάλιστα με τη δική μας γλώσσα, την ελληνική, να παίζει τον πρωταγωνιστικό ρόλο σε αυτήν. 

Αυτή η εποχή δεν ήταν άλλη από την ελληνιστική, δηλαδή εκείνη που ακολούθησε τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου το 323 π.Χ. Τα χρόνια που ακολούθησαν τον θάνατο του μεγάλου Μακεδόνα βασιλιά, σε ολόκληρη τη λεκάνη της Μεσογείου και την Εγγύς Ανατολή, η ελληνική γλώσσα είχε τη θέση που κατέχει σήμερα η αγγλική, τόσο σε πολιτικό όσο και σε πολιτισμικό επίπεδο. Μέχρι και η Παλαιά Διαθήκη μεταφράστηκε την εποχή εκείνη στα ελληνικά –πρόκειται για τη γνωστή μετάφραση των Εβδομήκοντα, όπως ονομάστηκε.

Η ελληνική ήταν η lingua franca της εποχής, η γλώσσα του εμπορίου, των συναλλαγών, της διοίκησης, αλλά, συγχρόνως, και η γλώσσα της λογοτεχνίας και της επιστήμης, η γλώσσα, δηλαδή που διατηρούσε την πρωτοκαθεδρία στον επιστημονικό τομέα και στον τομέα της λογιοσύνης.

Τα χρόνια που ακολούθησαν τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου, σε ολόκληρη τη λεκάνη της Μεσογείου και την Εγγύς Ανατολή, η ελληνική γλώσσα είχε τη θέση που κατέχει σήμερα η αγγλική, τόσο σε πολιτικό όσο και σε πολιτισμικό επίπεδο. Μέχρι και η Παλαιά Διαθήκη μεταφράστηκε την εποχή εκείνη στα ελληνικά –πρόκειται για τη γνωστή μετάφραση των Εβδομήκοντα, όπως ονομάστηκε. Η ελληνική ήταν η lingua franca της εποχής, η γλώσσα του εμπορίου, των συναλλαγών, της διοίκησης

Κάποιοι ελληνιστικοί ηγεμόνες βέβαια, εκτός από το να υποχρεώνουν τους υπηκόους τους να μάθουν την ελληνική, προσπάθησαν και οι ίδιοι να ενδιαφερθούν για τους υπηκόους τους, τις συνήθειες και τη νοοτροπία τους και να μάθουν τη γλώσσα τους.

Εκτός από τη διάδοση της ελληνικής γλώσσας, η οποία κατόρθωσε κυριολεκτικά το ακατόρθωτο, να ενοποιήσει δηλαδή πολιτισμικά ολόκληρη την Ανατολική Μεσόγειο και την Εγγύς Ανατολή, επίσης και η ελληνική αρχιτεκτονική έφτασε ως τα βάθη της Ασίας, χάρη στην εξάπλωση του ελληνισμού. Ακόμη και σήμερα μπορεί κανείς να αντικρίσει στη νήσο Ιάβα της Ινδονησίας κτίρια που αντιγράφουν την ελληνική αρχιτεκτονική. Επιπλέον, όλες οι πόλεις είχαν φαρδιούς δρόμους, αγορές, θέατρα, γυμνάσια, παραπλήσιους ναούς και επιγραφές στα ελληνικά.

Η φυλετική ανάμειξη ήταν πιο περιορισμένη, αφού μετά από τον θάνατο του Μεγάλου Αλεξάνδρου δεν πραγματοποιήθηκαν άλλοι μαζικοί γάμοι, όπως αυτοί που είχαν γίνει στα Σούσα. Κάποιοι άνθρωποι αισθάνονταν πραγματικοί πολίτες του κόσμου και χαίρονταν πραγματικά με αυτό.

Τη διαδικασία της παγκοσμιοποίησης συνέχισαν με μεγάλη επιτυχία οι Ρωμαίοι, οπότε και, κατά την περίοδο της κυριαρχίας τους, ολόκληρη η Ανατολική Μεσόγειος και η Ευρώπη γνώρισε αυτό που ονομάζουμε κοινό ελληνορωμαϊκό πολιτισμό.

Η παγκοσμιοποίηση όμως δεν είχε μόνο ευτυχείς υποστηρικτές εκείνη την εποχή. Αντιθέτως, όπως ακριβώς συμβαίνει και σήμερα, πολλοί κατέληξαν να φοβούνται τον άλλο, τον ξένο, το διαφορετικό και έτσι αναζωπυρώθηκε ο εθνικισμός και η ξενοφοβία τους. Οι μεγάλες αυτές αλλαγές στον τρόπο ζωής προξένησαν άγχος σε πολλούς και αυξήθηκε ο ατομικισμός, η αίσθηση της μοναξιάς, αλλά και η μισαλλοδοξία.

Για μία φορά ακόμη, επομένως, μπορούμε να πούμε ότι πράγματι ορισμένες φορές η Ιστορία φαίνεται να επαναλαμβάνεται και ότι οι άνθρωποι που ζούσαν τότε δεν σκέφτονταν ούτε και ήταν τελικά πολύ διαφορετικοί από εμάς.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

—Irene Vallejo, «Πάπυρος – Η περιπέτεια του βιβλίου από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα», Κλεοπάτρα Ελαιοτριβιάρη μτφρ., εκδ. Μεταίχμιο, Αθήνα 2022.

—John Bury & Russel Meggs, «Ιστορία της Αρχαίας Ελλάδας», τόμος Β, Ρούλη Τατάκη, Άννα Παπαδημητρίου-Γραμμένου μτφρ., εκδ. Καρδαμίτσα, Αθήνα 2011

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.