Η Επισκεψη της Κλειως
Μύθος 1: Ο Βενιζέλος ενδιαφερόταν για τη Μικρά Ασία από την αρχή της πρωθυπουργίας του και είχε σκοπό από τότε να επιτύχει την ένωση της περιοχής με την Ελλάδα
Η Μικρά Ασία αποτελούσε πάντοτε εκλεκτό κομμάτι του ελληνισμού, από αρχαιοτάτων χρόνων, όλοι όμως, και ειδικά ο Βενιζέλος, γνώριζαν πως η κατάκτηση της περιοχής και η ενσωμάτωσή της στην Ελλάδα ήταν κάτι πολύ δύσκολο. Έτσι, από την Ελληνική Επανάσταση και μετά, το κέντρο βάρους του ελληνισμού έπεσε στην Ευρώπη και ήταν απολύτως λογικό να δώσει ο Βενιζέλος προτεραιότητα στην προσάρτηση αυτών των περιοχών, αλλά και των νησιών, καθότι η Ελλάδα ήταν ανέκαθεν ναυτική χώρα. Εξάλλου, πριν τους Βαλκανικούς Πολέμους και τα εδαφικά κέρδη που αποκόμισε η Ελλάδα από αυτούς, οποιαδήποτε κίνηση προς κατάκτηση της Μικράς Ασίας θα ήταν ανέφικτη. Μόνο μετά από την ενσωμάτωση της Μακεδονίας στον εθνικό κορμό και την κατάκτηση των νησιών του Βορειοανατολικού Αιγαίου τόλμησαν οι Έλληνες να σκεφτούν πως κάτι τέτοιο θα ήταν, ενδεχομένως, εφικτό. Επιπλέον, η Μικρά Ασία ήταν ο λόγος που ο Βενιζέλος προτίμησε να επικεντρωθεί στην απελευθέρωση των νησιών του Βορειοανατολικού Αιγαίου και όχι στη Βόρεια Ήπειρο.
Ο λόγος όμως για τον οποίο ο Βενιζέλος αποφάσισε να στείλει στρατό στην περιοχή, όταν του το επέτρεψαν οι Μεγάλες Δυνάμεις μετά το τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ήταν καθαρά η επιθυμία του να προστατέψει και να σώσει τον εκεί διωκόμενο από τους Νεότουρκους πληθυσμό. Αν οι Νεότουρκοι δεν είχαν προβεί σε διώξεις των Ελλήνων στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, αν δεν είχε συμβεί ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος και αν η Ιταλία δεν είχε βλέψεις στη συγκεκριμένη περιοχή, είναι αμφίβολο αν ο Βενιζέλος θα είχε επιλέξει να στείλει στρατό στη Μικρά Ασία το 1919.
Μύθος 2: Ο ελληνικός πληθυσμός αποτελούσε την πλειοψηφία στην περιοχή της Σμύρνης
Ποτέ οι Έλληνες δεν αποτέλεσαν την πλειοψηφία του πληθυσμού στη Μικρά Ασία, από τον 13ο αιώνα και στο εξής. Στην περιοχή της Σμύρνης ο μισός πληθυσμός περίπου ήταν ελληνικός. Στην Κωνσταντινούπολη οι Έλληνες ήταν περίπου 350.000 –δεύτερη πληθυσμιακή ομάδα μετά τους Τούρκους, ενώ οι τελευταίοι ήταν μισό εκατομμύριο–, ενώ ο Πόντος αριθμούσε περί τους 400.000 Έλληνες περίπου. Μικροί ελληνικοί θύλακες, περικυκλωμένοι όμως από συμπαγή μουσουλμανικό πληθυσμό, υπήρχαν στην Κεντρική Μικρά Ασία, όπως π.χ. στην Καππαδοκία, ενώ οι Έλληνες αποτελούσαν την πλειοψηφία του πληθυσμού μονάχα στις μεγάλες πόλεις της Δυτικής Θράκης.
Μύθος 3: Ο Βενιζέλος «θυσίασε» τον ελληνισμό του Πόντου, της Πόλης και της Βόρειας Ηπείρου, κυνηγώντας μία χίμαιρα στη Μικρά Ασία
Ο Βενιζέλος ήταν ένας εξαιρετικός διπλωμάτης και ένας πολύ ρεαλιστικός πολιτικός, θιασώτης του εφικτού στην πολιτική. Δεν αφηνόταν ποτέ να παρασυρθεί από συναισθηματισμούς και μεγαλοϊδεατισμούς –αν και ήταν φυσικά οπαδός της Μεγάλης Ιδέας–, όπως έκαναν κατά κόρον οι αντίπαλοί του, οι Αντιβενιζελικοί.
Ο μόνος λόγος επομένως για τον οποίον δεν διεκδίκησε ποτέ την Κωνσταντινούπολη από τους Συμμάχους ήταν φυσικά διότι γνώριζε πολύ καλά πως αποκλειόταν να του την έδιναν. Η Κωνσταντινούπολη είχε –και έχει– τεράστια γεωπολιτική σημασία, τόσο για τους Ρώσους όσο και για τους Βρετανούς. Επιπλέον, ο πληθυσμός της δεν ήταν ελληνικός στην πλειοψηφία του έτσι ώστε να τον διεκδικήσει ο Βενιζέλος, δυσαρεστώντας με την απαίτησή του αυτή τους Συμμάχους του, τη στήριξη των οποίων είχε τόσο μεγάλη ανάγκη προκειμένου να μπορέσει να εκπληρώσει, έστω και μερικώς, τον μεγαλοϊδεατισμό του.
Για την ακρίβεια ο Βενιζέλος είχε διαιρέσει τις –ουκ ολίγες είναι η αλήθεια– περιοχές που διεκδικούσε η Ελλάδα σε τρεις ομόκεντρους κύκλους: στον πρώτο είχε βάλει περιοχές που θα μπορούσε να διεκδικήσει άμεσα εδαφικά το ελληνικό κράτος, δηλαδή την Ιωνία, την Ίμβρο, την Τένεδο και τη Θράκη, με βάση το ισχύον γεωπολιτικό σύστημα.
Στον δεύτερο κύκλο είχε τοποθετήσει όσες περιοχές πίστευε ότι μπορούσε να διεκδικήσει η χώρα κάποια στιγμή στο μέλλον, όταν θα ωρίμαζαν οι συνθήκες –και εφόσον κατάφερνε να εφαρμοστεί η συνθήκη των Σεβρών– τα Δωδεκάνησα και την Κύπρο.
Στον τρίτο κύκλο τοποθετούσε όσες περιοχές πίστευε ότι η Ελλάδα δεν θα κατάφερνε να παραχωρήσει, αλλά θα μπορούσε ίσως να προστατέψει τις εκεί ελληνικές μειονότητες, εφόσον η χώρα θα είχε αποκτήσει μία κάποια ισχύ στο διεθνές πεδίο με την εφαρμογή της συνθήκης των Σεβρών: τον Πόντο, τη Βόρεια Ήπειρο και την Κωνσταντινούπολη. Να σημειώσουμε εδώ ότι ο Πόντος ήταν πολύ μακριά από την Ελλάδα και χωρίς συμπαγή ελληνικό πληθυσμό έτσι ώστε να μπορέσει να διεκδικηθεί επιτυχώς από αυτήν, ενώ η προσάρτηση της Βορείας Ηπείρου προσέκρουσε στις ιταλικές διεκδικήσεις, αλλά και στον αναδυόμενο αλβανικό εθνικισμό.
Έτσι λοιπόν, ο Βενιζέλος, ως ρεαλιστής πολιτικός, μπορούσε να θυσιάζει τον έναν στόχο για χάρη της επίτευξης κάποιου άλλου. Έτσι έπραξε όταν επέλεξε να καταλάβει τη Θεσσαλονίκη αντί για το Μοναστήρι, έτσι έπραξε και όταν επέλεξε την Ιωνία αντί για τη Βόρεια Ήπειρο, την Κωνσταντινούπολη ή τον Πόντο. Δεν τα διεκδικούσε όλα διότι ήξερε, πολύ απλά, πως δεν μπορούσε να τα έχει όλα.
«Γεννώνται βάσιμοι ελπίδες ευνοϊκής λύσεως του ζητήματος του Πόντου»
Κατά τη διάρκεια της Μικρασιατικής Εκστρατείας και λίγο πριν την υπογραφή της Συνθήκης των Σεβρών, οι Έλληνες του Πόντου παρακολουθούσαν στενά τις επιτυχίες του Ελευθερίου Βενιζέλου. Με αφορμή λοιπόν την απόβαση στρατευμάτων στην περιοχή, ο πόντιος ιατρός Χρήστος Καλαντίδης, ως πρόεδρος της Επιτροπείας των εν Ελλάδι Ποντίων, αποστέλλει υπόμνημα στον Έλληνα πρωθυπουργό, το οποίο συνυπογράφει με τον γραμματέα της Επιτροπείας Κωνσταντίνο Κανσήζ. Όπως ο ίδιος τονίζει, κατανοεί τις δυσχέρειες του αγώνα αλλά και τη γεωγραφική απόσταση που τους χωρίζει από τον κυρίως ελλαδικό χώρο, όμως διακρίνει στην εθνική αυτή αποστολή την κατάλληλη ευκαιρία και για τη δική τους απελευθέρωση. Ο ίδιος είναι ρεαλιστής και καταγράφει αρχικά τις στρατιωτικές δυνάμεις που είναι διαθέσιμες από πλευράς τους για να αντιπαρατεθούν στα στρατεύματα του Κεμάλ και να συνδράμουν την προέλαση του ελληνικού στρατού στην Ανατολή. Επισημαίνει ακόμη στον Βενιζέλο πως «το Κίνημα εκ του Πόντου δεν θα είναι απλώς Ποντιακόν Κίνημα· θα αποτελέση την αφετηρίαν γενικότερων ανατροπών», στο οποίο θα συμβάλουν και οι Αρμένιοι και οι Κιρκάσιοι και άλλες τουρκικές φυλές. «Εις την πλέον δημιουργικήν στιγμήν του εθνικού ημών βίου παρουσιάζεται ευκαιρία, όπως, ελληνική πρωτοβουλία, εξεγερθούν οι υπό το τέλμα του Τούρκου βιούντες διάφοροι λαοί της Μ. Ασίας και συντελέσουν εις την διευκόλυνσιν τού εις τον Ελληνικόν Στρατόν ανατεθέντος έργου»
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
