25 Νοεμβριου 2004:«Οι Ελληνες οφειλουν να μαθουν να ζουν με το διαφορετικο»

Συνέντευξη Μανούσου Μανουσάκη

Ο σκηνοθέτης της δημοφιλούς σειράς «Μη μου λες αντίο» παραχωρεί στο ΠτΘ μια αποκαλυπτική συνέντευξη που ξεφεύγει από τα όρια του σήριαλ και μιλά για τη Θράκη, την πολυπολιτισμικότητα, τα νούμερα της τηλεθέασης και τα μηνύματα που εκπέμπονται προς την υπόλοιπη Ελληνική Κοινωνία…

Για πρώτη φορά μετά γεγονότα του Εχινού που σημάδεψαν τα γυρίσματα μιας άλλης τηλεοπτικής σειράς, ο σκηνοθέτης του «Μη μου λες αντίο» Μανούσος Μανουσάκης ανοίγεις τα χαρτιά του στον ΠτΘ και απαντά με παρησία ακόμα και σε εκείνες τις ερωτήσεις που στέκονται κριτικά απέναντι στη δουλεία του και το καλλιτεχνικό της αποτέλεσμα. Ο κ. Μανουσάκης επιχειρεί να ακτινογραφήσει την κοινωνία της Θράκης, αναφέρεται στον πλούτο των πολυπολιτισμικών κοινωνιών, κάνει την αυτοκριτική του για τα λάθη και τις παραλείψεις που πιθανώς να υπάρχουν στη σειρά και παραδέχεται ότι ο στόχος του δεν είναι μόνο η παρουσίαση της ερωτικής ιστορίας αλλά και η κατά δυνατόν αποτύπωση της πραγματικότητας για την μειονότητα της Θράκης στα μάτια της ελληνικής κοινωνίας που γνωρίζει ελάχιστα πράγματα για αυτήν.

Μανούσος Μανουσάκης όμως…

ΠτΘ.: Ήθελα να ρωτήσω αν αντιμετωπίσατε κάποιο κίνδυνο στη δική σας δουλεία…

Μ.Μ.: Όχι ποτέ. Ούτε για μια στιγμή δεν θεώρησα ότι αυτό θα είχε αντίκτυπο σε εμάς, γιατί γνωρίζω καταρχάς τις σχέσεις που έχουμε όλοι , και το συνεργείο και οι ηθοποιοί, με τους εδώ ανθρώπους, αλλά ξέρω και την αγάπη με την οποία αντιμετωπίζουμε τον κόσμο με τον οποίο συνεργαζόμαστε απ’ όλες τις πληθυσμιακές ομάδες που απαρτίζουν την περιοχή , την χριστιανική και μουσουλμανική, και έτσι δεν είχα καμία αμφιβολία. Ούτως η άλλως εμείς πάντα συζητούμε με τους συμβούλους μας, προχωράμε με γνώση της κατάστασης άλλωστε αυτό αποτυπώνουμε και στη σειρά πιστεύω. Ενδεχομένως κάποια σφάλματα και κάποιες ελλείψεις να υπάρχουν, αλλά πάντα αυτά προσπαθούμε να τα διορθώσουμε και να μάθουμε. Και μαθαίνουμε συνεχώς καλύτερα τον πολιτισμικό αυτό χώρο

ΠτΘ.: Ποιο είναι το μυστικό σας προκειμένου να οικοδομήσετε τις σχέσεις σας με τους ανθρώπους που συνεργάζεστε, χριστιανούς και μουσουλμάνους, έλληνες και τουρκογενείς;

Μ.Μ.: Δεν υπάρχει κανένα μυστικό, είναι αυτό που κάνω στην καθημερινή μου ζωή. Πολύ απλά όταν συζητάω με ένα άνθρωπο τον σέβομαι, και αυτό δεν είναι κάτι που το κάνω μόνο για την δουλεία μου είναι κάτι που το κάνω στην ζωή μου όχι μόνο εγώ, αλλά και οι συνεργάτες μου οι οποίοι είναι επιλεγμένοι και συνεργαζόμαστε μαζί πάρα πολλά χρόνια. Τα περισσότερα παιδιά του συνεργείου, ξέρουν με ειλικρίνεια, όχι μόνο να παίζουν ένα ρόλο για να κερδίσουν κάτι, αλλά να μπουν στην ιστορία ενός τόπου να τον βιώσουν και να ταυτιστούν με αυτόν , όχι με κάποια ιδιοτέλεια για να γίνει η σειρά η για να περάσουν καλά αλλά για την ουσία των σχέσεων.  Είναι πολύ απλό δεν κάνουμε κάτι ειδικό για να μας ανοίξουν τα σπίτια δεν μηχανορραφούμε.

Πτθ.: Πρίν έρθετε στην περιοχή διαβάσατε γι αυτήν, την μελετήσατε;

Μ.Μ.: Λίγο όχι σε βάθος για να έχω κάποιες βασικές ιστορικές γνώσεις για αυτή αλλά αν πω ότι εντρύφησα σ αυτό θα ήμουν ψεύτης.

Πτθ.: Αυτό που αντιμετωπίσατε πρακτικώς σας δικαίωσε σε σχέση με την εντύπωση που είχατε σχηματίσει για την περιοχή πριν την επισκεφθείτε;

Μ.Μ.: Ναι  με δικαίωσε. Ήταν σίγουρα κάτι άλλο, γιατί άλλο είναι ένα βιβλίο και άλλο άνθρωπος. Ένα ιστορικό βιβλίο περιγράφει ιστορικά γεγονότα αλλά όταν έρχεσαι σε επαφή με τον άνθρωπο αυτά τα ιστορικά γεγονότα συναισθηματικά παίρνουν σάρκα γίνονται ζωντανός οργανισμός δηλαδή οι άνθρωποι κάνουν την ιστορία. Και γνωρίσαμε αυτούς τους ανθρώπους και γενικά έχω την εντύπωση ότι στην Θράκη βιώνεις την ιστορία της Ελλάδος από τους αρχαίους χρόνους τους προϊστορικούς μέχρι σήμερα, Η ιστορία της Ελλάδας είναι απλωμένη στην Θράκη, ζωντανή όχι νεκρή, σε μια δυναμική.  Αυτό ήταν το πρώτο συναίσθημα που αποκόμισα ξεκινώντας από τα αρχαία της Μαρώνειας και των Αβδήρων προχωρώντας στο Βυζάντιο, στην Οθωμανική αυτοκρατορία και φτάνοντας μέχρι σήμερα. Βλέπεις εδώ η ιστορία να έχει αποτυπωθεί στον τρόπο των ανθρώπων. Βλέπεις στην καθημερινότητα να είναι συσσωρευμένη η ιστορία και αυτό με γοήτευσε στη Θράκη.

ΠτΘ.: Έχετε την αίσθηση ότι μέσω της σειράς αποτυπώνετε και μια ρεαλιστική εικόνα της συμβίωσης των πληθυσμιακών στοιχείων στη Θράκη;

Μ.Μ.: Όσο μπορούμε με τον καλύτερο τρόπο. Σίγουρα κάπου θα ξαστοχήσουμε κάπου θα κάνουμε ένα πλημμέλημα , αλλά πάντα προσπαθούμε να μάθουμε και να διορθώσουμε τυχόν ελλείψεις και να τις χτίσουμε καλύτερα.

ΠτΘ. Όταν κάνετε το σχεδιασμό σας πέραν της ερωτικής ιστορίας που περιγράφει το σενάριο είχατε θέσει ως στόχο να μάθει και η υπόλοιπη Ελλάδα τι είναι Θράκη και πως συμβιώνουν διάφοροι πληθυσμοί που συνθέτουν το μωσαϊκό της;

Μ.Μ.: Βέβαια διότι η υπόλοιπη Ελλάδα κακά τα ψέματα, δεν γνωρίζει την Θράκη. Για την υπόλοιπη είναι μια άγνωστη περιοχή, για την μουσουλμανική πληθυσμιακή ομάδα δεν γνωρίζει τίποτα όπως και για τη συμβίωση της με τη χριστιανική. Και αυτό που εντυπωσιάζει στη Θράκη, που είναι παράδειγμα για όλο τον κόσμο είναι ότι αποτελεί μοναδική ευρωπαϊκή περιοχή που υπάρχει αρμονική συμβίωση ανάμεσα σε αυτές τις πληθυσμιακές ομάδες, και αυτό να είναι κάτι που πρέπει να το διαφυλάξουμε ως κόρη οφθαλμού, σαν παράδειγμα για όλη την Ευρώπη, όλο τον κόσμο. Δεν υπάρχει πουθενά αλλού μουσουλμανική πληθυσμιακή ομάδα να συμβιώνει με τέτοια αρμονία με την χριστιανική πληθυσμιακή ομάδα. Δεν ξέρω σε τι βάθος φτάνει αυτή η αρμονία αλλά πάντως αυτό που διαφαίνεται είναι μια αρμονία.

ΠτΘ.: Πόσο εύκολα η πόσο δύσκολα ισορροπείτε κ.Μανουσάκη ανάμεσα στο φολκλορ και στην πραγματική εικόνα της περιοχής;

Μ.Μ.: Πάντα υπάρχει ένας φόβος ένας κίνδυνος να πέσεις φολκλορ. Είναι ο ίδιος ο κίνδυνος που αντιμετωπίσαμε σε όλες τις σειρές, που έχουμε κάνει. Εμείς δεν θέλουμε να πέσουμε στην παγίδα του φολκλόρ της λαογραφικής γοητείας των φαινομένων, όπως στην περίπτωση του Ρωμ, αλλά και και στην σειρά με τον Αρχιμανδρίτη. Όπως και με τους Αλβανούς αλλά και με όλες τις σειρές που κάναμε υπήρχε αυτός ο κίνδυνος, να πέσουμε δηλαδή στην παγίδα της αποτύπωσης της επίφασης. Θέλαμε να μπούμε στην ουσιά των πραγμάτων. Είναι ένα θέμα που το αντιμετωπίζουμε συνέχεια, αλλά χαλιναγωγούμε τον εαυτό μας.

Πιστεύω ότι χαλιναγωγείται αυτή η γοητεία και η ευκολία να παρασυρθείς προς αυτό, νομίζω ότι το καταφέρνουμε αλλά δεν θα κρίνω εγώ τον εαυτό μου εσείς θα μας κρίνετε.

ΠτΘ.: Εσείς με την τεράστια εμπειρία που διαθέτετε δεν θα καταφεύγατε σε κάποιες οριακές κινήσεις προκειμένου να αυξήσετε την τηλεθέαση;

Μ.Μ.: Αστειευόμενος πάντα λέω στους ηθοποιούς «παιδιά κάντε ένα σκάνδαλο», ποτέ όμως δεν το κάνουμε και δεν το έχουμε και ανάγκη άλλωστε. Η θεαματικότητα των σειρών μας, και λέω των σειρών μας γιατί μια σειρά δεν φτιάχνεται από έναν σκηνοθέτη, φτιάχνεται από ένα σύνολο ανθρώπων, ηθοποιών, τεχνικών ακόμα και το παιδί που φτιάχνει τον καφέ είναι μέρος αυτής της ευτυχίας, όλοι καταθέτουν κάτι παραπάνω για να γίνει μια σειρά δεν χρειάζεται τα σκάνδαλα. Άλλωστε η ειδησεογραφία που καλύπτει τις δικές μας σειρές ποτέ δεν ασχολείται με τον ποδόγυρο.

ΠτΘ.: Πολλές φορές αυτού του είδους οι σειρές ξεφεύγουν από το λαϊκό και φλερτάρουν με τον λαϊκισμό, αποτελούν εύκολα αναγνώσματα που καταναλώνονται από το ευρύτερο τηλεοπτικό κοινό χωρίς να κουράζουν ιδιαίτερα το μυαλό και τη σκέψη. Σας ενοχλεί αυτή η «light» εκδοχή της τηλεόρασης;

Μ.Μ.: Το Ρωμαίος και Ιουλιέττα είναι ιδιαίτερα λαϊκό θεατρικό έργο και ο λαός μαζεύονταν μέσα στους αχυρώνες και μέσα στις πλατείες που παίζονταν. Αν το έργο δεν είναι λαϊκό, δεν απευθύνεται στον κόσμο δεν πάει μπροστά. Ένα έργο πρέπει να έχει μια λαικότητα για να μπορέσει να περάσει κάποια μηνύματα πίσω από την ερωτική ιστορία , πίσω από το ερωτικό πάθος των ηρώων. Πάντα ο έρωτας, ο ασυμβίβαστος έρωτας ο εμποδισμένος έρωτας τη στιγμή που χρησιμοποιείται από τη δραματουργία ανά τους αιώνες, γιατί δεν ανακαλύψαμε τώρα την Αμερική έλκει Προς θεού δεν αντιπαραβάλω τον εαυτό μου με τον Σαίξπηρ, απλώς είπα ένα παράδειγμα.

Πτθ: Αισθάνεστε ότι μετά την ολοκλήρωση του σήριαλ ο ελληνικός λαός θα γνωρίζει καλύτερα την πραγματικότητα της Θράκης;

Μ.Μ.: Νομίζω ότι αποτυπώνει την πραγματικότητα στο μέτρο του δυνατού. Βέβαια μια σειρά μπορεί να αποτυπώσει την πραγματικότητα αλλά νομίζω έδωσε και έναυσμα σε πάρα πολλούς κατοίκους της υπόλοιπης Ελλάδας να επισκεφτούν την Θράκη, πράγμα που συνέβη και το ζήσαμε στα Γιάννενα και στα Ζαγοροχώρια όταν κάναμε την σειρά «Άγγιγμα ψυχής». Είδαμε ότι αυξήθηκε ο τουρισμός της περιοχής και αξιοποιήθηκε η περιοχή. Ελπίζω να μην γινόμαστε προφήτες και διαψευστούμε. Ελπίζουμε να διαφημίζουμε τη Θράκη με όλα τα μέσα που έχουμε.

Πτθ: Αυτές οι εικόνες που δείχνετε μέσα από το σήριαλ θεωρείτε ότι βελτιώνουν την αντίληψη που έχουν κάποιοι έλληνες από άλλα σημεία της χώρας για την μειονότητα της Θράκης;

Μ.Μ.: Το σήριαλ διαρκεί ένα χειμώνα. Εάν η ίδια πληθυσμιακή ομάδα είτε είναι οικονομικοί μετανάστες είτε είναι τσιγγάνοι είτε είναι μουσουλμανική πληθυσμιακή ομάδα της Θράκης δεν μπορεί να κεφαλαιοποιήσει τα εναύσματα που δίνει το σήριαλ στο χρόνο ώστε να βελτιώσει την θέση της μέσα στην ελληνική κοινωνία, το σήριαλ σβήνει δεν έχει δυναμική μεγαλύτερη από τη διάρκεια τη προβολής του. Εάν όμως μπορέσει να κεφαλαιοποιηθούν ορισμένα πράγματα πάνω σε αυτά που προσφέρει αυτή η δημοσιότητα, αυτό είναι κέρδος, είναι το πρώτο βήμα για να σταματήσει η ξενοφοβία για να σταματήσει ο φόβος του διαφορετικού. Δέχτηκα να κάνω την σκηνοθεσία γιατί με αφορά, γιατί πρέπει να μάθουμε να ζούμε με το διαφορετικό και όχι μόνο να μάθουμε να ζούμε με το διαφορετικό σαν υποχρέωση μας αλλά σαν ωφέλεια μας, γιατί έχουμε να κερδίσουμε πάρα πολλά από αυτή τη συμβίωση. Μόνο έτσι θα μπορέσουν οι πληθυσμοί να κρατήσουν την ιδιαιτερότητα τους, να κρατήσουν αυτές τις αξίες που για εμένα είναι πολύτιμες. Θα σας πω κάτι απλό: θεωρώ σοφό αλλά και υγιεινό, όταν μπαίνω στο σπίτι να βγάζω τα παπούτσια.

Πτθ: Πιστεύεται ότι η ελληνική κοινωνία έχει κεφαλαιοποιήσει τα μηνύματα από τις τηλεοπτικές σας σειρές;

Μ.Μ.: Φοβάμαι πως όχι, αλλά η καλύτερη κριτική που άκουσα για τη σειρά τω οικονομικών μεταναστών «Η αγάπη ήρθε από μακριά» ήταν από μία φίλη μου η οποία πήρε τηλέφωνο και μου είπε «Μανούσο για πρώτη φορά κατάλαβα ότι αυτός που έρχεται και μου κάνει τα μερεμέτια στο σπίτι μου η μου σκαλίζει τον κήπο έχει οικογένεια έχει μια ερωμένη έχει μια γυναίκα έχει μια μάνα στην πατρίδα του, της στέλνει χρήματα, ότι είναι άνθρωπος». Μέχρι τότε τον αντιμετώπιζε ως εργαλείο. Με τη σειρά συνειδητοποίησε ότι έχει να κάνει μ’ έναν άνθρωπο που έχει πάθει , που έχει μια γυναίκα , μια μάνα, ένα πατέρα και για εμένα αυτό είναι η καλύτερη κριτική.

Πτθ: Αντιμετωπίσατε προβλήματα όσον αφορά την επαφή σας με την μειονότητα στη Θράκη;

Μ.Μ.: Όχι καθόλου. Αυτό που μας εντυπωσίασε ήταν η φιλοξενία. θεωρώ λογικό να θέλουν να μάθουν ποιος είμαι και για αυτό θεώρησα υποχρέωση μου να τους αποδείξω την ειλικρίνεια μου, όχι σαν ένα παιχνίδι αλλά γιατί μόνο έτσι θα μπορούσα να αντλήσω τη γνώση που μου πρόσφερε αυτός ο κόσμος. Διαφορετικά δε θα μπορούσα να λειτουργήσω. Προσπαθήσαμε πολύ κάναμε πάρα πολλά ταξίδια στην Κομοτηνή και την Ξάνθη πριν αρχίσει η σειρά μιλήσαμε με πάρα πολλές δεκάδες, μέχρι και εκατοντάδες ανθρώπους, διάφορων τάσεων διάφορων ιδεολογιών διάφορων οικονομικών και διαμορφωτικών χωρών. Για να γνωρίσουμε καλά όλο το κράμα και να δούμε το ανθρώπινο ψηφιδωτό της περιοχής, να πείσουμε ότι οι προθέσεις μας είναι ειλικρινείς, και το καταφέραμε πιστεύω. Αυτό ήταν απαραίτητο για να ξεκινήσουμε γυρίσματα. Αν μου έλεγαν όχι θα το σεβόμουν και θα έφευγα έτσι και αλλιώς δεν προσπαθούσα να κλέψω η να εξαπατήσω. Σήμερα βλέπω ότι η αποδοχή είναι πολύ θετική, δέχομαι μικροαντιρρήσεις, κουβέντες συζητήσεις. Χτές κάναμε μια συζήτηση αύριο θα κάνουμε μια άλλη και πάντα αυτές οι συζητήσεις γίνονται για να χτίσουμε καλύτερα την δουλεία μας, να τη διορθώσουμε και να περιγράψουμε πιο καλά και πιο εσωτερικά τα πράγματα.

ΠτΘ: θα φτάσετε τα 30 επεισόδια;

Μ.Μ.: Εκεί περίπου είναι ο στόχος μας, για να καλύψουμε τη φετινή τηλεοπτική περίοδο που ξεκινά τον Οκτώβρη και Τελειώνει τον Ιούνιο χωρίς να βαρεθεί ο κόσμος. Στα γυρίσματα του αρραβώνα του Μουράτ που δεν έχουν παιχτεί ακόμα κρατήσαμε όλο το εθιμοτυπικό του μουσουλμανικού αρραβώνα και γοητευτήκαμε. Δεν μπορούσαμε να φύγουμε από το γύρισμα. Όχι εγώ που μπορεί να παρασύρομαι συναισθηματικά γιατί είμαι σκηνοθέτης αλλά ακόμα και ο ηλεκτρολόγος. Γιατί για όλους είναι ένα ταξίδι γνώσης αυτή η σειρά.

ΠτΘ: Σας ευχαριστώ πολύ

Μ.Μ.: Και εγώ σας ευχαριστώ

Δ.Δ.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.