11 Δεκεμβριου 2000: Κοινα στοιχεια και διαφορες στον πολιτισμο της Ελλαδας, της Τουρκια και της Βουλγαριας

  • Ετήσια επιστημονική συνάντηση Κέντρου Λαϊκών Δρωμένων

Το Ίδρυμα Παπανικολάου φιλοξένησε το Σάββατο και την Κυριακή την ετήσια επιστημονική συνάντηση του Κέντρου Λαϊκών Δρωμένων με θέμα τα κοινά πολιτιστικά στοιχεία ανάμεσα στην Ελλάδα, την Βουλγαρία και την Τουρκία. Η συνάντηση είχε σαν στόχο να γίνει μια πρώτη ανάγνωση στις παραδόσεις τα έθιμα τα έθιμα των τριών χωρών αλλά και να παρουσιαστούν οι απόψεις γύρω από αυτά. Με επιτυχία εμπλουτίστηκε από τη μουσικοχορευτική εκδήλωση που έλαβε χώρα το βράδυ του Σαββάτου στο αμφιθέατρο της Πανεπιστημιούπολης  όπου παρουσιάστηκαν μουσική και χορός από τις τρείς Βαλκανικές χώρες. Παράλληλα εγκαινιάστηκε η έκθεση ζωγραφικής με θεματολογία από παραδοσιακά επαγγέλματα που φέρει την υπογραφή του Συλλόγου Καλλιτεχνών Ν. Ροδόπης «Αθηνίων».

Έναρξη εργασιών

Το πρωί του Σαββάτου, στο ίδρυμα Παπανικολάου, έγινε η εκκίνηση των εργασιών της ετήσιας επιστημονικής συνάντησης του κέντρου Λαϊκών δρωμένων, Μίνας Μαχαιροπούλου, και της προέδρου του Κέντρου Σοφίας Μενεσελίδου, ο δήμαρχος Κομοτηναίων, ανέλαβε να καλωσορίσει την επιστημονική συνάντηση και τους φιλοξενούμενους από τις τρείς χώρες.

Πρόκειται για ένα ιδιαίτερο σημαντικό πολιτιστικό γεγονός που αποδεικνύει ότι ο Δήμος μας ενδιαφέρεται για την διεύρυνση και τη διαφύλαξη της πολιτιστικής ενότητας Βαλκανίων.

Το όραμα της Δημοτικής Αρχής είναι να καταστήσει την πόλη της Κομοτηνής κέντρο έρευνας και προβολής της πολιτιστικής κληρονομιάς και κουλτούρας των Βαλκανίων. Γιατί μόνο έτσι θα μπορέσουμε να εξασφαλίσουμε και την περαιτέρω συνεργασία μας , αλλά ταυτόχρονα να διασφαλίσουμε την ειρηνική συμβίωση των διαφορετικών λαών και πολιτισμών των Βαλκανίων’’.

Δήμαρχος Υψάλων:

«Οι αξίες του πολιτισμού είναι κοινές

Ο δήμαρχος κ. Μεχμέτ Καραγκιόζ παραβρέθηκε στο διήμερο συνέδριο συνοδευόμενος από τον αντιδήμαρχο Υψαλών, τον Δ/ΝΤΗ του Υποκαταστήματος Υψάλων της Τράπεζας Akbank αισθανθηκε ικανοποιημένος από την συνάντηση Θρακιωτών μέσα από μια κοινή εκδήλωση.

Όσον αφορά στα κοινά χαρακτηριστικά στον πολιτισμό των δύο χωρών, ο κ. Καραγκιόζ αναφέρεται στην έκθεση ζωγραφικής: έχουμε κοινά παραδοσιακά επαγγέλματα. Ο δήμαρχος των Υψάλων σκέφτεται να οργανώσει μια αντίστοιχη εκδήλωση στην περιοχή τους, με καλεσμένους από τη Θράκη, και σημειώνει ότι σε φεστιβάλ που έλαφε χώρα 6- 10 Σεπτεμβρίου στο δήμο τους συμμετείχε ο Δήμος Σαπών ένα χορευτικό συγκρότημα από Σέρρες και τα μελή του δικτύου Δήμων και Κοινοτήτων Δυτικής και Ανατολικής Θράκης. ‘’Αυτές οι πολιτιστικές συναντήσεις είναι απαραίτητες για να συνεχιστεί η προσέγγιση. Οι αξίες του πολιτισμού είναι κοινές. Πιστεύω ότι βοηθούν και οι αθλητικές εκδηλώσεις κι επιθυμώ να διοργανώσω μια ανταλλαγή μαθητών των Δήμων Κομοτηνής και Υψάλων είναι μια σημαντική παρουσία της νεολαίας. Λόγω κωλύματος στην έκδοση βίζας από την Ελλάδα προς την Τουρκία, δεν παρευρέθησαν στην εκδήλωση του Σαββάτου οι μουσικοί και οι χορευτές από τα Ύψαλα. Η βίζα δυσκολεύει τη συνεχή επαφή κι επικοινωνία των ανθρώπων. Θα ήταν καλύτερα να γίνει η άρση της βίζας από ελληνικής πλευράς. Εμείς εδώ και χρόνια δεν εφαρμόζουμε κάτι αντίστοιχο. Η άρση της βίζας θα ήταν ένα δείγμα καλής θέλησης στο δρόμο της φιλίας.

Από την πλευρά του κέντρου Λαϊκών δρωμένων η απουσία του χορευτικού και του μουσικού σχήματος απ την Τουρκία εξηγείται λόγω καθυστερήσεων στην έκδοση διαβατηρίων και βίζας για οργανωτικούς λόγους ‘’.

Βάλτερ Πούχνερ

Κοινά Λαϊκά Δρώμενα σε Βουλγαρία, Ελλάδα και Τουρκία

Ο καθηγητής του τμήματος Θεατρικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών, κ.Βάλτερ Πούχνερ στηυν εισήγηση του κατά την έναρξη των εργασιών- την οποία ανέγνωσε η κ. Μαχαιροπούλου – παρουσίασε τις κοινές εμφανίσεις λαϊκών δρωμένων και λαϊκού θεάτρου στο χώρο της Βουλγαρίας, Ελλάδας και Τουρκίας.

Κατά την αναφορά του ‘’στο στο μερικώς ομοιογενές του λαϊκού πολιτισμού σε μια ιστορική περίοδο που σε μερικές περιπτώσεις φτάνει πίσω στα βυζαντινά χρόνια ο κ. Πούχνερ σημείωσε κοινά χαρακτηριστικά σε έθιμα Βουλγαρίας (Kalojan), Ηπείρου (Ζαφείρης) Μυκόνου (Κραντωνέλλος).

Στη Τζαμάλα της Θράκης που έχει ευρύτερη διάδοση στο βαλκανικό χώρο, έγινε εκτενής αναφορά, όπως και αναστενάρια (nestinari στα βουλγαρικά)

Ένα άλλο σύνθετο δρώμενο , ο ‘’Καλόγερος’’ γνωστό ως ‘’kuker’’ στο Βουλγαρικό χώρο περιγράφεται από τις αρχές του αιώνα από τον άγγλο αρχαιολόγο Richard Dawkins, όπου γίνεται σύνδεση με την διονυσιακή λατρεία στη Θράκη. Από ελλήνικής πλευρά το Έθιμο πρωτοαναφέρεται σε βιβλίο το G. Rakovski to 1857, σε ένα διήγημα του Γεωργίου Βιζυήνού στην εισήγηση του Βάλτερ Πούχνερ σημειώνεται ως βασικό στοιχείο του λαϊκού πολιτισμού των πόλεων των τουρκοκρατούμενων Βαλκανίων ‘’ το θέατρο σκιών στην οθωμανική του μορφή: παίζονταν πιθανώς ήδη από το 17Ο αιώνες σε όλες τις μεγαλύτερες βαλκανικές πόλεις από μη μουσουλμάνους: Εβραίους, Αρμένιους, Τσιγγάνους κι Έλληνες, επιβίωσε όμως μετά την νεοτουρκική επανάσταση το 1908 μόνο στην Ελλάδα, εν μέρει σήμερα ακόμα και στην ίδια την Τουρκία.

Τα κοινά στοιχεία σε ένα πολυεθνικό χώρο, όπως ήταν η Θράκη και η Ανατολική Μακεδονία, σύμφωνα τον κ. Πούχνερ, αλλάζουν με κάθε αλλαγή στην σύνθεση των πληθυσμών’’.

Ε. Αυδίκος:

Τα σύνορα αποτελούν γέφυρες επικοινωνίας

Πετρωτά Έβρου και περιοχή Μάλκο Γρκατίστε Νοτίου Βουλγαρίας: η επανάκτηση της κοινής μνήμης, ήταν το θέμα που προσέγγισε ο Αναπληρωτής Καθηγητής του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας, κ.Ευάγγελος Αυδίκος, πραγματοποιώντας μια αναζήτηση στη σχέση των δύο περιοχών μέσα στο χώρο και το χρόνο. Τα Πετρωτά και το Μάλκο Γκρατίτσε αποτελούσαν μέρος  μιας γεωγραφικής ενότητας με κέντρο το Σβιλεγκραντ, από το 1550 μέχρι και σήμερα. Διαμορφώθηκαν κοινοί κώδικες συμπεριφοράς επικοινωνίας, ηθών και εθίμων. Με τις δύο βουλγαρικές κατοχές και κυρίως την αλλάγη του πολιτικού συστήματος στην Βουλγαρία έχουμε την κυριαρχία της εθνικής ταυτότητας εις βάρος της πολιτισμικής’’.

Τα κοινά χαρακτηριστικά έχουν αρχίσει να υποχωρούν στις νεότερες γενιές, οι οποίες μεγάλωσαν μ,ένα τοίχο ανάμεσα τους’’.  Μέσα από το πρόγραμμα IN-TERREG II ξεκίνησε μια προσπάθεια επανάκτησης της κοινής μνήμης. ΄΄ ατομικό επίπεδο υπήρχε η επικοινωνία των ανθρώπων, αλλά συστηματικά η διασυνοριακή συνεργασία ξεκινάει μέσα από αυτό το πρόγραμμα. Γίνονται έρευνες στην ιστορία, το λαϊκό πολιτισμό στο περιβάλλον εκδηλώσεις , αλλά κι επιστημονικές συναντήσεις όπου το πρόβλημα της κοινής μνήμης τίθεται επί τάπητος. Αυτό διευκολύνει την απελευθέρωση απόψεων και στάσεων ζωής.

Οι Πετρωτιώτες αρχίζουν και θυμούνται, πέρα από τον βίαιο και τερατώδη βούλγαρο, έναν Βούλγαρο με κοινά στοιχεία Είναι μια προϋπόθεση είναι μια για να υπερβούμε- όχι να καταργήσουμε- την έννοια των συνόρων, μέσα από την επικοινωνία των ανθρώπων.

Τα σύνορα δεν αποτελούν τοίχους διαχωρισμού αλλά γέφυρες επικοινωνίας’’.

Για τον κ. Αυδίκο η μνήμη βοηθάει στην ιστορική προσέγγιση.

Μ. Τερζοπούλου

‘’Ο αναστενάρης παίρνει το χρίσμα με την επιφοίτηση μιας άνωθεν δύναμης’’

Η Εθνολόγος και λαογράφος στο κέντρο Λαογραφίας της Ακαδημίας Αθηνών, κ. Μιράντα Τερζοπούλου παρουσίασε εισήγηση με θέμα: Αναστενάρια: Βουλγαρία- Ελλάδα –Κριμαία: μια πολιτισμική διασπορά ως ερεθίσματα για συνοριακές πρακτικές’’.

Μέσα από την προσέγγιση της, η κ. Τερζοπούλου ήθελε να εντοπίσει και τις διαφορετικές εκφράσεις τον κοινών στοιχείων : με ενδιαφέρει το πόσο διαφέρουν  τα πολιτιστικά στοιχεία και οι εκφράσεις τους από το χωριό, τα Αναστενάρια, αυτό το θρησκευτικό δρώμενο, τα συναντήσαμε απροσδόκητα σε μια περιοχή. Ξεκίνησαν σαφώς από την δική μας περιοχή, απλώς οι μεν πήγαν 70 χρόνια νωρίτερα προς την Κριμαία, ενώ οι άλλοι ήρθαν γύρω στο 23 προς τα εδώ. Ακόμη και σε αυτήν την περίοδο – οπότε αυτές οι ομάδες χώρισαν-αυτή η διαδρομή της ζωής τους αποτυπώθηκε στο έθιμο την αντήληψη τους για τον κόσμο επηρέασε το θρησκευτικό μέρος.

Η κ. Τερζοπούλου δεν δυσκολεύτηκε να έρθει σε επαφή με τις κοινότητες όπου αναβιώνουν τα Αναστενάρια στη Βουλγαρία και την Κριμαία. Είχα με την ομάδα. Γι αυτούς που ζουν μακριά, το γεγονός ότι προερχόμουν από την Ελλάδα η καταγωγή μου είναι από την Μαύρη Θάλασσα, έχω σχέση με τα Ανεστενάρια στην Ελλάδα συντέλεσε στο να με δεχτούν. Με αντιμετώπισαν σαν εκπρόσωπο της Ελλάδας αλλά και σαν αντιπρόσωπο φορέων που μπορούν να επιλύσουν προβλήματα τους οικονομικά, ταυτότητας. Μέσα από αυτήν την εμπειρία έγιναν πολλές συγκρίσεις αλλά όλα αυτά χρειάζονται μεγάλη μελέτη’’.

Για την λειτουργία του Θρησκευτικού στοιχείου στο έθιμο Αναστενάρια, η κ. Τερζοπούλου εξηγεί: το θρησκευτικό στοιχείο βεβαίως , υπάρχει. Στην ομάδα έχουν κρατήσει μεγάλη σχέση  με το θείο. Η θρησκευτικότητα της, η προσήλωση των μελών είναι εντυπωσιακή. Δικαιολογούν τον ορισμό που τους αποδίδεται ότι πρόκειται για μια μυστικιστική θρησκεία, εάν θεωρήσουμε ότι μυστικισμός είναι πεποίθηση ότι υπάρχει επικοινωνία με κάποια δύναμη, με το θείο.

Ο Αναστενάρης παίρνει το χρίσμα με την επιφοίτηση μιας άνωθεν δύναμης. Είναι μια προσωπική υπόθεση του καθενός. Στις εδώ ομάδες οι δεσμοί είναι πιο χαλαροί, η ανάγκη να καθορίσουν την ταυτότητα τους σε σχέση με αυτήν την κοινωνικότητα είναι μικρότερη έχουν πλέον προσαρμοστεί στην Ελλάδα. Βέβαια έχουν την πίστη και την ιδιαιτερότητα τους, αλλά είναι εμφανείς οι διάφορες σε σχέση με τους ξενιτεμένους’’.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.