Συρια και Λιβυη

Γνώμη

Ο καθηγητής Θεωρίας Κράτους και Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Δημήτρης Καλτσώνης, υπογράφει ένα ενδιαφέρον άρθρο στην εφημερίδα «Τα Νέα», και πιο συγκεκριμένα στο φύλλο της Παρασκευής, 23 Απριλίου. Το άρθρο αφορά την επίσκεψη του υπουργού Εξωτερικών Νίκου Δένδια στην Άγκυρα, για συνομιλίες με τον Τούρκο ομόλογο του, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, με τον συγγραφέα του να ασκεί κριτική στο περιεχόμενο των δηλώσεων Δένδια αναδεικνύοντας ιδιαίτερα πέντε σημεία.

[1]Όμως, θέμα του δικού μας κειμένου, δεν είναι να αναλύσει τα  σημεία στα οποία δίνει έμφαση ο Δημήτρης Καλτσώνης, κρατώντας, για την «οικονομία» της ανάλυσης, το πέμπτο σημείο, στο οποίο και γίνεται αναφορά στο περιώνυμο Τουρκικό casus belli, ήτοι στην αιτία πολέμου σε περίπτωση που η Ελλάδα επιχειρήσει έμπρακτα να επεκτείνει τα χωρικά της ύδατα από έξι σε δώδεκα, εκεί όπου επίσης τονίζεται το ασύμβατο μεταξύ των δηλώσεων του Νίκου Δένδια σχετικά με το ό,τι η αιτία πολέμου δεν συνάδει με τις αρχές του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του ΝΑΤΟ, και του ρόλου και των πρακτικών των δύο τελευταίων οργανισμών.

Σταχυολογούμε από αυτό το σημείο: «Επιπλέον, το επιχείρημα που χρησιμοποίησε ενάντια στο τουρκικό casus belli ο έλληνας υπουργός δεν ήταν εύστοχο. Αναφέρθηκε στο ότι δεν συνάδει με τις αρχές του ΟΗΕ (ορθά) αλλά και με εκείνες του ΝΑΤΟ και της ΕΕ, όταν οι δυο αυτοί οργανισμοί δεν δίστασαν να καταπατήσουν το διεθνές δίκαιο και να βομβαρδίσουν το Βελιγράδι (πρώτη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο), να διαλύσουν τη Λιβύη, τη Συρία ή να επέμβουν σε μια σειρά άλλες χώρες».[2]

Ορμώμενοι από το τελευταίο σημείο, θα πούμε πως η ανάλυση του Δημήτρη Καλτσώνη καθίσταται μηχανική και σε ένα δεύτερο επίπεδο, μονοσήμαντη και αναγωγιστική, καθώς, αφενός μεν παραβλέπει τον ιδιαίτερο ρόλο που έχει διαδραματίσει οι Συριακές κοινωνικές και πολιτικές δυνάμεις στην μετεξέλιξη της Συριακής εξέγερσης[3] σε ένοπλη σύγκρουση, στην περαιτέρω τροφοδότηση και στην όξυνση της, και, από την άλλη, εστιάζοντας στον αρνητικό, κατά τον ίδιο, ρόλο του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης, παραγνωρίζει το γεγονός της στρατιωτικής-γεω-πολιτικής παρουσίας στη Συρία διεθνών δρώντων όπως η Τουρκία, το Ιράν και η Ρωσία.

Μάλιστα, η θεώρηση περί «αρνητικής» παρουσίας ΝΑΤΟ και Ε.Ε., μεγεθύνεται ώστε να συναντήσει την έννοια της «διάλυσης»: Έτσι, ΝΑΤΟ και Ε.Ε., κατάφεραν να «διαλύσουν» την Συρία και την Λιβύη. Όμως, το ΝΑΤΟ, δεν επιχείρησε κάποιου είδους στρατιωτική επέμβαση στα χρόνια που διαρκεί η ένοπλη σύρραξη στη Συρία,[4] ούτε συμμετείχε σε κάποια στρατιωτική αποστολή, ενώ επίσης κάτι τέτοιο δεν έπραξε ούτε η Ευρωπαϊκή Ένωση. Στη Συρία, έλαβαν χώρα δύο σύντομες στρατιωτικές επιχειρήσεις, οι οποίες και έλαβαν την μορφή του αεροπορικού βομβαρδισμού, με την πρώτη να πραγματοποιείται το 2017, επί προεδρικής θητείας του Ντόναλντ Τραμπ και με την συμμετοχή δύο χωρών-μελών του ΝΑΤΟ όπως η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία, με τον στόχο να είναι στρατηγικές υποδομές του Μπααθικού καθεστώτος[5], ενώ η δεύτερη πραγματοποιήθηκε πριν από περίπου ένα μήνα, υπό την διοίκηση του νέου προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών Αμερικής, Τζο Μπάιντεν, με επίδικο το να πληγούν εγκαταστάσεις φιλο-ιρανικών πολιτοφυλακών που δρουν εντός Συρίας.

Το επιχείρημα του στερείται βάσης και ισχύος, καθώς, στην προσπάθεια του να αναδείξει στοχευμένα τον ρόλο του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως δυνάμεων δραστικής αποσταθεροποίησης, δεν λαμβάνει υπόψιν τις λεπτές αποχρώσεις που συνθέτουν το όλο περίγραμμα της ένοπλης σύρραξης στη Συρία, υπερ-προσδιορίζοντας ακριβώς τον ρόλο και την παρουσία οργανισμών, εκεί όπου δεν υπάρχει.

Το επιχείρημα του στερείται βάσης και ισχύος, καθώς, στην προσπάθεια του να αναδείξει στοχευμένα τον ρόλο του ΝΑΤΟ και της Ευρωπαϊκής Ένωσης ως δυνάμεων δραστικής αποσταθεροποίησης, δεν λαμβάνει υπόψιν τις λεπτές αποχρώσεις που συνθέτουν το όλο περίγραμμα της ένοπλης σύρραξης στη Συρία, υπερ-προσδιορίζοντας ακριβώς τον ρόλο και την παρουσία οργανισμών, εκεί όπου δεν υπάρχει.

Και στη Λιβύη, η στρατιωτική επέμβαση του 2011 με πρόταγμα την εκδίωξη του Μουάμαρ Καντάφι από την εξουσία, είχε Νατοϊκό «άρωμα», υπό την έννοια ότι και, από την μία πλευρά, οι τρεις βασικές χώρες που συμμετείχαν, ήτοι οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, η Γαλλία και η Μεγάλη Βρετανία, είναι σημαντικές χώρες-μέλη, και από την άλλη, είχαν για αυτή την επέμβαση την συναίνεση του ΝΑΤΟ[6], δίχως όμως αυτό να σημαίνει ότι η επιχείρηση κατέστη ευρεία στο βαθμό που οι περισσότερες εκ των χωρών-μελών έμειναν εκτός της επέμβασης. Το ενδιαφέρον εδώ έγκειται στο ότι και η Ευρωπαϊκή Ένωση εισέρχεται στο κάδρο των ευθυνών για την «διάλυση» και της Λιβύης.

 Όταν, η ευρωπαϊκή επιχείρηση “IRINI”, στην οποία λαμβάνουν μέρος χώρες-μέλη της Ένωσης, συνέβαλλε, όχι χωρίς προβλήματα, ιδίως στην αρχή, στη διαμόρφωση ενός περιβάλλοντος που ευνοούσε την άμβλυνση του συγκρουσιακού φορτίου αρχικά, και εν συνεχεία, την πραγματοποίηση διαπραγματεύσεων με φόντο την πολιτική μετάβαση και την ειρηνική επίλυση της σύγκρουσης. Και στην περίπτωση της Λιβύης, εκ-λείπει η αναφορά και η ανάλυση των ιδιαίτερων συνθηκών που επικρατούσαν και όξυναν την σύγκρουση στη χώρα της Βόρειας Αφρικής, εκεί όπου η προσέγγιση καθίσταται αφοριστική και επίσης, διάστικτη από ένα ενοχικό σύνδρομο που διαμοιράζεται: ΝΑΤΟ και Ευρωπαϊκή Ένωση είναι ‘ένοχοι’ για την «διάλυση» αυτών των χωρών.

Ο συγγραφέας του άρθρου συγχέει την δράση μεμονωμένων χωρών που έχουν την ιδιότητα του μέλους, είτε της Ένωσης, είτε του ΝΑΤΟ, είτε και των δύο, με την συλλογική δράση αυτών των οργανισμών, εκεί όπου, ιδίως στο υπόδειγμα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, απουσιάζει και η αυτοτελής επέμβασης της σε «μια σειρά άλλες χώρες», όπως αφήνει να διαφανεί ο Δημήτρης Καλτσώνης. Σε ρευστές και σύνθετες συνθήκες, απαιτείται, αναλυτικά, η ψύχραιμη και ορθή ανάγνωση των δεδομένων.

Πέραν ενός και φορτισμένου «αντί» πρόσημου, που εντάσσει ισομερώς την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ, θέτοντας εν τοις πράγμασι το ερώτημα περί της ωφέλειας της Ελλάδας από την συμμετοχή της σε αυτούς τους θεσμούς. Θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε καλόπιστα, πώς τεκμαίρεται η έννοια της «διάλυσης» χωρών και των δομών τους;


[1] Βλέπε σχετικά, Καλτσώνης Δημήτρης, ‘Πέντε σημεία αποτίμησης,’ Εφημερίδα ‘Τα Νέα,’ 23/04/2021, σελ. 9.

[2] Βλέπε σχετικά, Καλτσώνης Δημήτρης, ‘Πέντε σημεία αποτίμησης…ό.π.

[3] Σε αυτό το σημείο, η όλη θεώρηση επίσης καθίσταται μηχανική, όχι απλά υποβαθμίζοντας, αλλά μη αναφέροντας τον ρόλο του εσωτερικού παράγοντα που αποτελεί ουσιώδες τμήμα της Συριακής συγκρουσιακής ζώνης.

[4] Μέλη του ΝΑΤΟ ενεπλάκησαν σε μία ευρύτερη στρατιωτική, διπλωματική και πολιτική επιχείρηση εναντίον της οργάνωσης του ‘Ισλαμικού Κράτους.’

[5] Η συγκεκριμένη επίθεση, εντάσσεται στην κατηγορία της σαφούς υπενθύμισης των ‘κόκκινων γραμμών’ των ΗΠΑ, που άγγιζαν το θέμα της χρήσης χημικών όπλων από το καθεστώς. Εάν η πρώτη φορά είναι ενδεικτική, η δεύτερη θα είναι περισσότερο δραστική και έντονη.

[6] Το ΝΑΤΟ θα μπορούσε να συμβάλλει περισσότερο, την επαύριον της πτώσης του Καντάφι από την εξουσία και της εκ των έσω αποδόμηση της Λιβυκής λαϊκής τζαμαχιρίας, στην συγκρότηση ενός οδικού χάρτη μετάβασης, με βασικούς άξονες την συμμετοχή κοινωνικών-πολιτικών δυνάμεων στη διαδικασία της μετάβασης και την δημιουργία, εντός εύλογου χρονικού διαστήματος, θεσμών διακυβέρνησης. Μία ευρεία διαβούλευση για την Λιβύη, εξέλιπε, το κρίσιμο χρονικό σημείο προτού η οιονεί ρευστή μετα-κανταφική πολιτική συνθήκη μετεξελιχθεί σε πολεμική σύγκρουση.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.