Πολωνια: Οι διαδηλωσεις για τις αμβλωσεις

Εδώ και περίπου 20 ημέρες, στην Πολωνία πραγματοποιείται μία σειρά διαδηλώσεων ενάντια στην απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου της χώρας, που εν προκειμένω, νομοθέτησε για την επιλογή της άμβλωσης «μόνο σε περιπτώσεις βιασμού ή αιμομιξίας»,1 όπως γράφει η δημοσιογράφος Κίττυ Ξενάκη στην εφημερίδα ‘Τα Νέα.’ 

Στην χώρα της Ανατολικής Ευρώπης, έδρασε ένα κοινωνικό κίνημα που για την «διατύπωση των διεκδικήσεων του»,2 κατά την έκφραση του CharlesTilly, χρησιμοποίησε τη μορφή των διαδηλώσεων επί του δρόμου, και δη επί των κεντρικών δρόμων της πρωτεύουσας της χώρας, Βαρσοβίας, με διακύβευμα, αφενός την έκφραση εναντίωσης στην απόφαση του Ανωτάτου Δικαστηρίου της χώρας, αφετέρου την εν τοις πράγμασι ανατροπή της.

Σε αυτό το πλαίσιο, το περιεχόμενο της δράσης έτσι όπως αρθρώνεται και αναπτύσσεται εμπεριέχει και τη μορφή δράσης που επιλέγεται, αναδεικνύοντας ‘φορτισμένα’ και το βαθύ υπόστρωμα των μεταβολών που λαμβάνουν χώρα στην Πολωνία τα τελευταία χρόνια, με την συγκεκριμένη απόφαση να μην συνιστά το κερασάκι στην τούρτα, αλλά να προβάλλει και να σημασιοδοτεί ουσιαστικά μία πρόσληψη της Πολωνικής κοινωνίας με τους επι-γενόμενους όρους της διακράτησης αξιών. Επιθυμούμε να καταστούμε πιο ακριβείς επ’ αυτού.

Η απόφαση περί αμβλώσεων και περί πραγματοποίησης τους μόνο εάν συντρέχουν ‘ιδιαίτεροι’ λόγοι που άπτονται της άσκησης έμφυλης-σεξουαλικής βίας (βιασμός) και της πρακτικής της αιμομιξίας, σχετίζεται με το πώς προσεγγίζεται το γυναικείο σώμα αλλά και η ίδια η θέση του θηλυκού υποκειμένου εντός κοινωνίας. Οι υπό προϋποθέσεις πραγματοποίηση της διαδικασίας της άμβλωσης, προσιδιάζουν προς μία οιονείσχετικοποίηση της, σε ένα σημείο όπου και νοηματοδοτείται η εικόνα (έμφυλη προσέγγιση) της γυναίκας-‘μήτρας’ η αποστολή και το ιδιαίτερο ‘καθήκον’ της οποίας είναι να συμβάλλει δραστικά στην εξέλιξη της αναπαραγωγικής διαδικασίας, γεννώντας παιδιά. Για την ίδια, την οικογένεια της και για την κοινωνική ολότητα, όντας ένα από τα βασικά θεμέλια των αξιών της μητρότητας και της οικογενειακότητας.

Ακόμη και όταν η κύηση τελεί υπό καθεστώς διακινδύνευσης για λόγους όπως η «ανίατη ή εν δυνάμει θανάσιμη νόσος»3 η γυναίκα ως μορφή και ως σώμα, ‘οφείλει’ να ολοκληρώσει την κύηση ως απαύγασμα της ‘αποστολής’ της, εκεί όπου η ίδια η γυναίκα καθίσταται μία άλλη  ‘ενσάρκωση’ του ‘τόπου’ (Πολωνία) τον οποίο και δύναται να ‘αιμοδοτεί,’ όσο και της οντολογίας εκείνης που την θέλει και την αναπαριστά ως πρόσωπο, ως σώμα που παραγάγει νοήματα δια της κύησης και της γέννησης. Νοήματα παρουσίας της στην κοινωνία, αναπαραγωγής και συνέχειας του έθνους.

Η άμβλωση εδώ προβάλλεται ως απόκλιση από την ιδανική γυναικεία ‘αποστολή’4 και ύψιστη κοινωνική, δημογραφική και πολιτισμική ‘αξία,’ ως πράξη που δεν συμβαδίζει με τις νόρμες της Πολωνικής κοινωνίας, προσεγγίζοντας ό,τι ο Γάλλος φιλόσοφος MichelFoucault αποκαλεί ως «πολιτική τεχνολογία του σώματος»5.

Υπό αυτό το πρίσμα, θα επισημάνουμε πως η Φουκωϊκή θεώρηση, μας επιτρέπει στο να αντιληφθούμε ευρύτερα πώς το εμβαπτισμένο στα νάματα του θεσμικού ρόλου Συνταγματικό Δικαστήριο της Πολωνίας, λαμβάνει μία απόφαση που προσλαμβάνει το γυναικείο σώμα ως νομιμοποιούμενο (από τον Θεό; Την οικογένεια; την κοινωνία; ), να φέρει την ζωή, να προνοεί για την ζωή και να την φροντίζει, τείνοντας προς τον άξονα της έμφυλης ιδιωτικότητας του: Το σώμα-‘φρουρός’ που η άμβλωση δεν σπεύδει παρά να το ‘απειλήσει,’ να ‘απειλήσει’ την ζωή στον πρωταρχικό πυρήνα της αναπνοής της.

Σε αυτή την βαθύτερη αφήγηση των δικαστών του  Συνταγματικού Δικαστηρίου που εγγράφει περιεχομενικά κοινωνικές και πολιτικές αφηγήσεις, εναντιώνεται το πλήθος των διαδηλωτών στην Πολωνία, διεκδικώντας την επιλογή, την άμβλωση ως στοιχείο της γυναικείας υποκειμενικότητας, στηλιτεύοντας τα θεμέλια που θεωρείται ότι συγκροτούν το Πολωνικό έθνος και την Πολωνική ταυτότητα, εκφράζοντας ένα πολιτικό κατά βάση υπόδειγμα, που υιοθετεί στοιχεία επανα-οικειοποίησης  του σώματος και δη του γυναικείου σώματος: Έτσι, αυτό το σώμα δεν δια-μοιράζεται, αλλά, ομιλεί πρωταρχικά για την δική του ζωή. Τις δικές του μνήμες και τα δικά του χαρακτηριστικά, προσδίδοντας στην άμβλωση όρους εξέλιξης και ωριμότητας. Και της ίδιας αλλά και της κοινωνίας.

Η πύκνωση των διαδηλώσεων που παρέμειναν ανοιχτές ως προς τις ιδεολογικές θέσεις των συμμετεχόντων, ώθησε την κυβέρνηση της χώρας να προβεί στην επανεξέταση του ζητήματος και στην έναρξη διαλόγου γύρω από το ζήτημα της άμβλωσης, σε μία χώρα που υπό την κυβέρνηση του κόμματος ‘Νόμος και Δικαιοσύνη,’ προχωρά σε διακριτές αλλοιώσεις επί της θεσμικής-συνταγματικής τάξης και της ίδιας της δημοκρατικής οργάνωσης και διακυβέρνησης. Και αξίζει να σημειωθεί πως για  δυνατότητα επιτέλεσης της άμβλωσης ως μίας  καταστατικής γυναικείας επιλογής, διεξήχθη δημοψήφισμα πριν από δύο χρόνια περίπου στην Ιρλανδία, με το αποτέλεσμα να είναι υπέρ της πραγματοποίησης αμβλώσεων.

Και επιλέγουμε τον πληθυντικό διότι το ζήτημα αφορά περισσότερες της μίας, γυναίκες, με την Δημοκρατίας της Ιρλανδίας, ως προς τις συμβολικές εγκλήσεις και αναφορές στην ‘αυταξία’ της ζωής και στην ακόμη και θρησκευτικού τύπου,  απαξία της άμβλωσης (η άμβλωση ως ‘εντροπία’), να συγγενεύει με την Πολωνία. Στην απόφαση και στις κινηματικές-κοινωνικές αντιδράσεις διασταυρώνονται οι πολιτικές του σώματος με τις πολιτικές της μνήμης και της διαφύλαξης των αξιών.

*Ο Σίμος Ανδρονίδης είναι υποψήφιος διδάκτωρ στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ

1. Βλέπε σχετικά, Ξενάκη Κίττυ, ‘Προσπαθούν τώρα να μαζέψουν τις αμβλώσεις,’ Εφημερίδα ‘Τα Νέα,’ 06/11/2020, σελ. 45. Η ίδια τονίζει πως οι αμβλώσεις για λόγους βιασμούς και αιμομιξίας αποτελούν «μόλις ένα 2% των 1.100 αμβλώσεων που πραγματοποιήθηκαν πέρυσι νόμιμα στη χώρα».
2. Βλέπε σχετικά, TillyCharles, ‘Κοινωνικά κινήματα 1768-2004,’ Μετάφραση: Τσακίρης Θανάσης, Επιμέλεια: Μήτσης Χρήστος, Εκδόσεις Σαββάλας, Αθήνα, 2010, σελ. 30.
3. Βλέπε σχετικά, Ξενάκη Κίττυ, ‘Προσπαθούν τώρα να μαζέψουν τις αμβλώσεις…ό.π.
4. Το γυναικείο σώμα ‘πονά’ αλλά φέρει και ‘δικαιώνεται,’ συμβολοποιούμενο όσο χρειάζεται: Η γυναίκα αποκαλύπτει μία ζωή.
5. Αναφέρεται στο: Αθανασίου Αθηνά, ‘Η πειθαρχία της συνέχειας: Χρόνος, σώμα και βιοπολιτική στη σύγχρονη Ελλάδα,’ στο: Αθανασίου Αθηνά, ‘Ζωή στο όριο. Δοκίμια για το σώμα, το φύλο και τη βιοπολιτική,’ Εκδόσεις Εκκρεμές, Αθήνα, 2007, σελ. 87. Με βάση την απόφαση, επέρχεται «η φυσικοποίηση της αναπαραγωγής ως συνθήκης κανονιστικών ταυτίσεων φύλου και σεξουαλικότητας», κατά την διατύπωση της Αθηνάς Αθανασίου.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.