Οι επιπτωσεις της κλιματικης αλλαγης στη γεωργια της χωρας μας
Οι κλιματικές αλλαγές, που ήδη εμφανίζονται στην χώρα μας, φέρνουν μεγάλες ανατροπές, απειλώντας τη γεωργική παραγωγή και βέβαια το εισόδημα χιλιάδων αγροτών, που σταδιακά θα χρειαστεί να «προσαρμοστούν» στη νέα πραγματικότητα. Ανάμεσα στα είδη που θα βιώσουν τις επιπτώσεις από την αλλαγή στο κλίμα συγκαταλέγονται βασικά ελληνικά προϊόντα, όπως διάφορες ποικιλίες ελιάς και αμπέλων, ντομάτα, καρπούζι, λαχανικά, διάφορα γνωστά φρούτα και ξηροί καρποί, όπως τα κεράσια και τα φιστίκια, θα αντιμετωπίζουν ολοένα και μεγαλύτερες δυσκολίες στις εύκρατες περιοχές, ιδιαίτερα γύρω από τη Μεσόγειο, όσο αυξάνεται η θερμοκρασία, λόγω της κλιματικής αλλαγής.
Οι ερευνητές, εκτιμούν ότι ακόμα και αν ληφθούν αποτελεσματικότερα μέτρα για τον περιορισμό της υπερθέρμανσης, η επίπτωση της κλιματικής αλλαγής θα είναι αρκετά σοβαρή για να δημιουργήσει πονοκεφάλους στον κλάδο των φρούτων και ξηρών καρπών. Ήδη πολλοί επιστήμονες κρούουν το καμπανάκι του κινδύνου για τις μεγάλες ανατροπές που έρχονται. Η σταδιακή αύξηση της θερμοκρασίας, τα ακραία καιρικά φαινόμενα και η έκλυση διοξειδίου του άνθρακα επιδρούν στο διαθέσιμο νερό, στη γονιμότητα, στη διάβρωση του εδάφους, στην ανάπτυξη φυτών και στη μεταφορά ασθενειών από τα έντομα.
Έρευνα του Εργαστηρίου Λαχανοκομίας της Γεωπονικής Σχολής του ΑΠΘ δείχνει ότι άμεσες θα είναι και οι οικονομικές επιπτώσεις για τους παραγωγούς. Σαν χαρακτηριστικά παραδείγματα αναφέρονται ο καύσωνας το καλοκαίρι του 2007 που προκάλεσε στις καλλιέργειες φασολιού των Νομών Φλώρινας και Καστοριάς οικονομική ζημιά ύψους 5.000.000 ευρώ, ενώ ο ήπιος χειμώνας του 2006-2007 προκάλεσε στις καλλιέργειες σπαραγγιού των νομών Πέλλας και Ημαθίας ζημιά ύψους πάνω από 6.500.000 ευρώ.
Επίσης εκτιμάται ότι θα αυξηθεί η χρήση φυτοπροστατευτικών προϊόντων λόγω αυξημένου κινδύνου ασθενειών και προσβολών των καλλιεργειών, τόσο από τα ήδη γνωστά παθογόνα όσο και από νέα που θα μετακινηθούν προς την περιοχή μας λόγω ευνοϊκότερων κλιματικών συνθηκών για αυτά. Παράλληλα οι υψηλές θερμοκρασίες θα επιταχύνουν την οξείδωση της οργανικής ουσίας και θα επηρεάζουν τη γονιμότητα του εδάφους, ενώ θα απαιτηθούν μεγαλύτερες ποσότητες λιπασμάτων, για να αντισταθμίσουν τα προβλήματα με σαφή επιβάρυνση του περιβάλλοντος εξαιτίας της αυξημένης χρήσης χημικών, τα οποία με τη σειρά τους θα επιδρούν στην ποιότητα του νερού.
Τα γεωργικά προϊόντα που θα υποστούν και τις μεγαλύτερες αρνητικές συνέπειες από την αύξηση της θερμοκρασίας
Στην πρώτη μεγάλη ομάδα καλλιεργειών, που σύμφωνα με την έρευνα του εργαστηρίου θα επηρεαστεί σημαντικά στη χώρα μας, περιλαμβάνονται φασόλι, ντομάτα, πιπεριά, μελιτζάνα, καρπούζι και πεπόνι, λέει ο καθηγητής κ. Σιώμος. Πρόκειται για καλοκαιρινές καλλιέργειες, που μένουν για μεγάλο χρονικό διάστημα στο χωράφι, ουσιαστικά σχεδόν όλο το καλοκαίρι. Αυτά τα προϊόντα θα υποστούν και τις μεγαλύτερες αρνητικές συνέπειες από την αύξηση της θερμοκρασίας, σε ό, τι αφορά την απόδοση της παραγωγής αλλά και την ποιότητα. Όλα τους έχουν πρόβλημα με τις πολύ υψηλές θερμοκρασίες διότι εμποδίζεται το δέσιμο του καρπού τους. Όμως ακόμα και σε είδη που έχουν ήδη σχηματίσει καρπό, εφόσον επικρατήσουν καύσωνες η παραγωγή τους θα είναι υποβαθμισμένη ποιοτικά. Το φαινόμενο αυτό έχει παρουσιαστεί στην ντομάτα, την πιπεριά και τη μελιτζάνα.
Το μπρόκολο, το λάχανο και το κουνουπίδι
Μια δεύτερη ομάδα προϊόντων “σε κίνδυνο” συμπεριλαμβάνει το μπρόκολο, το λάχανο και το κουνουπίδι. Καλλιέργειες πολύ σημαντικές για τη χώρα μας, οι οποίες θεωρούνται χειμερινές καθώς ξεκινούν από τα τέλη του καλοκαιριού, άρα θα δέχονται ένα μέρος των επιδράσεων από τις υψηλές θερμοκρασίες. Οι επιπτώσεις θα είναι σημαντικές διότι υποβαθμίζεται η ποιότητα. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το μπρόκολο. Όπως διαπιστώθηκε ήδη, μέσα στην κεφαλή του μπρόκολου σχηματίζονται φύλλα οπότε το προϊόν ουσιαστικά θεωρείται μη εμπορεύσιμο.
Το πράσο, το σκόρδο και το κρεμμύδι
Μια ακόμα ομάδα καλλιεργειών που επηρεάζονται από τις κλιματικές αλλαγές και την αποσταθεροποίηση του ετήσιου κύκλου καιρικών φαινομένων είναι το πράσο, το σκόρδο και το κρεμμύδι. Στην κατηγορία αυτή οι επιπτώσεις στα προϊόντα προκαλούνται, όταν δεν καταγράφονται χαμηλές θερμοκρασίες κατά τους χειμερινούς μήνες.
Οι δενδρώδεις καλλιέργειες
Αντίστοιχα προβλήματα θα παρουσιαστούν και για τις δενδρώδεις καλλιέργειες. Τα δέντρα στις εύκρατες περιοχές (στις οποίες ανήκει και η Ελλάδα) εξελίχτηκαν έτσι ώστε να χρειάζονται μια κρύα χειμερινή περίοδο, προκειμένου να μπορούν στη συνέχεια να αναπτυχθούν την άνοιξη. Τα οπωροφόρα δένδρα και η ελιά θέλουν την επίδραση των χαμηλών θερμοκρασιών του χειμώνα για να προχωρήσουν σε κανονική ανθοφορία και καρποφορία. Δε μιλάμε για παγετούς, αλλά για σχετικά χαμηλές θερμοκρασίες άνω του μηδενός και απαιτείται ένα άθροισμα χαμηλών θερμοκρασιών διάρκειας 1.000-2.000 ωρών ανάλογα με το είδος. Όπως γενικά ξέρουμε ήπιοι χειμώνες δεν συνδυάζονται με καλή καρποφορία των δένδρων.
Οι ερευνητές καλούν τους γεωργούς να συνειδητοποιήσουν ότι τα φρούτα και οι ξηροί καρποί είναι πιο ευάλωτα στην κλιματική αλλαγή, σε σχέση με άλλες καλλιέργειες, όπως το σιτάρι και το καλαμπόκι, ιδίως επειδή στην πρώτη περίπτωση απαιτούνται μακρόχρονες επενδύσεις για το φύτεμα δέντρων, που δεσμεύουν τους καλλιεργητές περισσότερο. Οι επιστήμονες διαπιστώνουν μια διαχρονική πτώση στις αποδόσεις των οπωροφόρων δέντρων διεθνώς και αναφέρουν ότι το πόσο μεγάλη θα είναι η κατά τόπους μελλοντική επίπτωση της κλιματικής αλλαγής στα φρούτα και τους ξηρούς καρπούς, θα εξαρτηθεί από τις αποφάσεις που λαμβάνονται τώρα. Ίσως είναι φρόνιμο, συνειδητοποιώντας τις νέες συνθήκες που δημιουργεί η κλιματική αλλαγή, να φροντίσουμε για ανάλογες προσαρμογές στις καλλιέργειές, όπως για παράδειγμα επιλογή ποικιλιών ανθεκτικών σε υψηλότερες θερμοκρασίες.
Η κλιματική αλλαγή προβλέπεται να έχει μικρότερες επιπτώσεις στις ψυχρότερες εύκρατες περιοχές. Οι πιο θερμές ζώνες στις εύκρατες περιοχές, ήδη βρίσκονται στο όριο του να μην έχουν αρκετά χαμηλές θερμοκρασίες στη διάρκεια του χειμώνα, ώστε να εξασφαλίσουν μια καλή παραγωγή φρούτων και ξηρών καρπών. Η συνέπεια θα είναι, σε αυτές τις περιοχές, όσο περνάνε τα χρόνια, να μειώνεται η παραγωγικότητα των δέντρων.
Τα σιτηρά, το βαμβάκι οι ελιές
Οι σχετικές εκτιμήσεις προβλέπουν ότι τα επόμενα 10-15 χρόνια οι καύσωνες θα τριπλασιαστούν σε σχέση με σήμερα, όπως ήδη αναφέραμε. Η θερμοκρασία θα είναι πιο συχνά πάνω από 40 βαθμούς και θα καλύπτει σχεδόν τα 2/3 της περιόδου. Το φαινόμενο θα εκδηλωθεί σταδιακά από άποψη διάρκειας και συχνότητας των καυσώνων. Κατ’ άλλους επιστήμονες το φαινόμενο της κλιματικής αλλαγής ήδη το βιώνουμε στη χώρα μας με αύξηση της μέσης θερμοκρασίας και των διαστημάτων με καύσωνα.
Στα σιτηρά η κρίσιμη περίοδος στο μεσογειακό κλίμα είναι το διάστημα από τα μέσα Απριλίου έως τέλη Μαΐου – εάν αυτήν την περίοδο έχουμε ξηρασία και υψηλές θερμοκρασίες, τότε η απόδοση θα είναι μειωμένη ποιοτικά και ποσοτικά.
Το βαμβάκι είναι φυτό τροπικής προέλευσης και έτσι έχουμε επιπτώσεις μόνο σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες, αλλά επηρεάζεται σε ενδεχόμενη ξηρασία. Όσο υπάρχει επάρκεια νερού για άρδευση δεν τίθεται πρόβλημα. Αν δεν υπάρχει το απαραίτητο νερό τότε θα έχουμε μείωση αποδόσεων.
Για την αμπελουργία, εάν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις για αύξηση της θερμοκρασίας τότε ορισμένες ποικιλίες αμπέλου πρέπει να μετακομίσουν βορειότερα ή οι καλλιεργητές να αλλάξουν ποικιλίες. Με την υπερθέρμανση ορισμένες ποικιλίες ενδέχεται να ωριμάζουν νωρίτερα και απότομα και έτσι να μη δίνουν τα ανάλογα αρώματα και γενικότερα τα ιδιαίτερα και διαφορετικά χαρακτηριστικά, δηλαδή το συγκριτικό τους πλεονέκτημα.
Η ελιά έχει ορισμένες απαιτήσεις θερμοκρασίας ανάλογα με την ποικιλία. Με την αύξηση των χειμερινών θερμοκρασιών ενδέχεται να μην έχουμε αρκετές ώρες δροσιάς, με αποτέλεσμα η ελιά να έχει περιορισμένη άνθιση. Αν όμως οι θερμοκρασίες ξεπεράσουν τους 30oC την περίοδο της άνθησης, τα άνθη της ελιάς γίνονται αυτόστειρα και δεν καρποδένουν. Παράλληλα θα είναι αυξημένες οι απαιτήσεις της ελιάς σε νερό καθώς η θερμοκρασία μεγαλώνει και τη βλαστική περίοδο.
Οι Εθνικοί Δρυμοί
Η κλιματική αλλαγή, σε συνδυασμό βέβαια και με τους οικοπεδοφάγους , αναμένεται να θέσει σε ακόμη μεγαλύτερη δοκιμασία και τους Εθνικούς Δρυμούς, καθώς, όπως προαναφέραμε , προβλέπεται αύξηση των ημερών με υψηλό ρίσκο εμφάνισης πυρκαγιάς σε όλους τους Δρυμούς της χώρας.
Το οικονομικό κόστος της κλιματικής αλλαγής στη χώρα μας
Τέλος, σε σχετική της έκθεση που δημοσιεύτηκε πριν 1-2 χρόνια, η Τράπεζα της Ελλάδος επισημαίνει , πως το οικονομικό κόστος της κλιματικής αλλαγής για τη χώρα μας είναι εξαιρετικά υψηλό: στο δυσμενέστερο σενάριο, το συνολικό κόστος για την ελληνική οικονομία ως το 2100 ανέρχεται στα 700 δις ευρώ, ποσό υπερδιπλάσιο του εθνικού μας χρέους. Οι συντάκτες της Έκθεσης σημειώνουν πως η υιοθέτηση πολιτικών, που προστατεύουν το κλίμα, είναι η οικονομικότερη επιλογή που διαθέτουμε. Εφόσον η Ελλάδα μειώσει δραστικά τις εκπομπές, στο πλαίσιο αντίστοιχης παγκόσμιας προσπάθειας, το συνολικό κόστος θα μειωθεί στο μισό.
Δυστυχώς η χώρα μας δεν έχει σχεδιάσει κάποια εθνική στρατηγική για τη προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή, αν και γεωγραφικά ανήκει σε μια από τις πιο ευπαθείς περιοχές της Μεσογείου. Επαναλαμβάνω εθνική στρατηγική με εθνική συναίνεση. Δυστυχώς η εθνική συναίνεση είναι κάτι άγνωστο στη πολιτική πρακτική. Ίσως τη συναντάμε σε λεξικά. Η προσαρμογή της Ελλάδας στα νέα δεδομένα, αποτελεί αναγκαιότητα και όχι πολυτέλεια. Η εξάρτηση της χώρας μας από το φυσικό περιβάλλον είναι εξαιρετικά μεγάλη για να αγνοηθεί, ακόμα και σε συνθήκες οικονομικής κρίσης.
Ο παραλληλισμός του πλανήτη με τον ανθρώπινο οργανισμό
Για να γίνει περισσότερο κατανοητό το θέμα ας χρησιμοποιήσουμε κάποιες ανθρώπινες παραμέτρους. Η μέση θερμοκρασία ενός υγιούς ανθρώπινου σώματος είναι 36,5 °C. Στους 36,5 +1 = 37,5 νοιώθουμε άρρωστοι. Στους 36,5 +2 = 38,5 νοιώθουμε πολύ άρρωστοι.
Ας σκεφθούμε τι σημαίνει μια αντίστοιχη αύξηση στη θερμοκρασία του πλανήτη. Μέχρι το 2035 με τους σημερινούς ρυθμούς εκπομπών η μέση θερμοκρασία του πλανήτη θα αυξηθεί + 2°C και ο αγώνας πλέον γίνεται για να μη συμβεί αυτό. Αν όμως δεν ληφθούν τα αναγκαία μέτρα και συνεχισθεί η σημερινή κατάσταση, η αύξηση μπορεί να φτάσει στους 3 και 4 και + 5°C.
Τα τελευταία χρόνια αντιληφθήκαμε πως μπορεί να αρρωστήσει και ο πλανήτης. Όμως, «αρρωσταίνοντας» ο πλανήτης, αυτό θα έχει καταλυτικές επιπτώσεις για όλους μας. Έχει έρθει πλέον η ύστατη στιγμή για να συζητήσουμε τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, γιατί όπως βλέπουμε ευπαθείς ομάδες: παιδιά, γυναίκες, ολόκληρες κοινότητες ξεκληρίζονται και μεταναστεύουν. Μέχρι τώρα, είχαμε στην αντίληψή μας, ότι αρρωσταίνουν οι άνθρωποι, τα ζώα, τα φυτά.
Με το λιώσιμο των πάγων και την άνοδο της στάθμης της θάλασσας εκατομμύρια σπίτια και πολλοί περισσότεροι από 100 εκατ. συνάνθρωποί μας κυρίως στις εκβολές (στα δέλτα) ποταμών θα βρεθούν κυριολεκτικά μέσα στη θάλασσα. Ήδη νησιωτικές χώρες του Ειρηνικού ψάχνουν για νέα πατρίδα – αλλά θα μου πείτε μακριά μας είναι – δεν μας αγγίζει το γεγονός. Αν συνεχισθεί όμως αυτή η κατάσταση οι περιβαλλοντικοί ή οικολογικοί μετανάστες θα έρθουν κοντά μας.
Η ερημοποίηση των ωκεανών
Η αύξηση της θερμοκρασίας της θάλασσας σημαίνει πολλές αρνητικές επιπτώσεις για τους παράκτιους πληθυσμούς, τη συμπεριφορά και την επιβίωση πολλών ειδών ψαριών και την καταστροφικότητα των τυφώνων. Μέχρι πρόσφατα μιλάγαμε μόνο για την ερημοποίηση στην ηπειρωτική γη. Τώρα άρχισε και καταγράφεται με συγκεκριμένα στοιχεία και η ερημοποίηση των ωκεανών. Οι ωκεάνιες ζώνες που στερούνται φυτοπλαγκτόν ξεπερνάνε το 40% των ωκεανών, ενώ μόνο το 4% παραμένει ανέπαφο. Τα πιο θερμά ύδατα στην επιφάνεια της θάλασσας ανακατεύονται δυσκολότερα με τα πλουσιότερα βαθύτερα νερά εμποδίζοντας τη διαδικασία της φωτοσύνθεσης.
Επιπλέον, σύμφωνα με μελέτη του ΟΗΕ, οι ετήσιες εκπομπές CO2 των εμπορικών πλοίων είναι τριπλάσιες από τις μέχρι τώρα εκτιμούμενες! Όπως πάνε τα πράγματα μέχρι το 2050 ο όγκος του διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα θα φθάσει τα 550 μέρη ανά εκατομμύριο, διπλάσιο από ό, τι ήταν πριν την Βιομηχανική Επανάσταση. Με την παγκόσμια όμως οικονομική ανάπτυξη να διαμορφώνεται κατά μέσο όρο στο 5% ετησίως, αλλά με κράτη όπως η Ινδία και η Κίνα να αναπτύσσονται με πάνω από 7% ετησίως, τα 550 ppm διοξείδιο του άνθρακα μπορεί να το φθάσουμε το 2035 στο διπλάσιο. Και φυσικά, δεν είμαστε βέβαιοι, αν η χειροτέρευση θα είναι απλά σταδιακή και «γραμμική» ή αν θα περιλαμβάνει και απροσδόκητη επιδείνωση! Θα δείξει.
Οποιαδήποτε μελλοντική κλιματική μεταβολή επιδεινώσει τη σημερινή κατάσταση, θα οφείλεται στις καύσεις από τώρα και μετά
Σας θυμίζω πως η μόλυνση του περιβάλλοντος προκαλείται κυρίως:
• από τα εργοστάσια ενέργειας (24%)
• τη βιομηχανία (14%)
• τη συγκοινωνία (14%)
• τα κτίρια (8%)
• τη γεωργία κλπ
Οι κίνδυνοι της κλιματικής αλλαγής είναι υπαρκτοί, αλλά δυστυχώς οι περισσότεροι πολίτες την αγνοούν. Η κλιματική αλλαγή δεν γνωρίζει σύνορα ούτε κάνει διακρίσεις σε χώρες. Και ενώ οι πάγοι λιώνουν, οι μεγάλοι ρυπαντές διαγκωνίζονται για περιοχές στο βόρειο πόλο, που κρύβουν νέα κοιτάσματα ορυκτών καυσίμων. Πολλοί μιλούν για τεράστια οικονομικά οφέλη από την χρήση ορυκτών καυσίμων, αλλά σπάνια ακούγεται η άποψη ότι η κλιματική αλλαγή που προκαλούν αυτά τα καύσιμα, θα στοιχίσει και ακριβότερα και μακροχρόνια- ίσως με μη αναστρέψιμες επιπτώσεις.
Σήμερα γνωρίζουμε ότι οποιαδήποτε μελλοντική κλιματική μεταβολή επιδεινώσει τη σημερινή κατάσταση, θα οφείλεται στις καύσεις από τώρα και μετά. Μεταβολές που ήδη έχουν συντελεσθεί, είναι βασικά μη αναστρέψιμες για πολλές εκατονταετίες. Άρα είναι στο χέρι μας να ελέγξουμε τις καύσεις ορυκτών καυσίμων και να περιορίσουμε την άνοδο της μέσης θερμοκρασίας στους 2 βαθμούς πάνω από την προβιομηχανική εποχή, κάτι που είναι στόχος πολλών διεθνών οργανισμών όπως τα Ηνωμένα Έθνη. Ο πλανήτης και οι συνάνθρωποί μας περιμένουν πολλά από αυτούς που μπορούν. Δυστυχώς όμως οι περισσότεροι ηγέτες μας κάνουν το αντίθετο, βραχυκυκλωμένοι από τα συμφέροντα των πολυεθνικών του χώρου.
Τα ορυκτά καύσιμα μπορεί να βοήθησαν την παγκόσμια οικονομία να φθάσει στα σημερινά επίπεδα ευημερίας. Το πραγματικό τους κόστος όμως τώρα μόνο γίνεται εμφανές. Όσο περισσότερο άνθρακα μεταφέρουμε από το φλοιό της Γης στην ατμόσφαιρα, τόσο περισσότερο υποθηκεύουμε το μέλλον μας.
Συμπεριφερόμαστε σαν τους καλοφαγάδες που ενώ ξέρουν ότι υποθηκεύουν την υγεία τους με την υπερκατανάλωση μη υγιεινών τροφών, συνεχίζουν. Η αντίδραση πρέπει να είναι συλλογική και άμεση. Καμιά κυβέρνηση δεν έχει την πολυτέλεια να παραμένει αδρανής.
Η επιστήμη είναι σαφής εδώ και πολλές δεκαετίες: η κλιματική μεταβολή που ήδη συντελείται είναι ανθρωπογενής και αν δεν περικόψουμε άμεσα τις καύσεις ορυκτών καυσίμων, θα υποστούμε στο μέλλον ακόμη πιο οδυνηρές συνέπειες από αυτές που υφιστάμεθα σήμερα.
Η συμβολή των απλών πολιτών
Όμως και εμείς οι απλοί πολίτες μπορούμε να συμβάλλουμε αποφασιστικά. Υπάρχουν όμως τα πρέπει – που είναι δύσκολα, απαιτείται αλλαγή νοοτροπίας (για παράδειγμα δεν θα αφήσουμε εύκολα το ΙΧ μας, δεν θα χρησιμοποιήσουμε εύκολα ποδήλατο μέσα στην πόλη , δεν χρησιμοποιούμε περισσότερο τα ΜΜΜ ). Και όπως είχαμε ξαναπεί , αν δεν αλλάξουμε εμείς, γιατί να θέλουμε να αλλάξουν οι άλλοι;
Υπάρχουν μικρά καθημερινά πράγματα που μπορούμε να κάνουμε. Για παράδειγμα να περιορίσουμε και γιατί όχι να καταργήσουμε τα πλαστικά είδη ξεκινώντας από τις πλαστικές σακούλες του σουπερ μάρκετ. Αυτές κατασκευάζονται από το πετρέλαιο, δηλαδή από ορυκτά καύσιμα που τα αντλούμε από χιλιάδες μέτρα βάθος, τις χρησιμοποιούμε για 5΄ και μετά τις πετάμε. Δηλαδή χρησιμοποιούμε ένα μη ανανεώσιμο ενεργειακό πόρο με τη μορφή σακούλας για 5΄ και μετά την πετάμε. Δεν είναι παραλογισμός; Δεν θα έπρεπε να απαιτήσουμε να αναγράφεται στην ετικέτα κάθε προϊόντος με πόσο CO2 επιβαρύνεται το περιβάλλον. Θεωρείται λογική ενέργεια να είμαστε ευαισθητοποιημένοι για το περιβάλλον και να αγοράζουμε βιολογικά προϊόντα που έρχονται από τη Βραζιλία;
Η κλιματική αλλαγή δεν μπορεί πλέον να θεωρείται απλώς ένα περιβαλλοντικό ή αναπτυξιακό ζήτημα. Η σημαντικότερη απόρροιά της είναι ότι θέτει σε κίνδυνο την προστασία και βελτίωση της ανθρώπινης υγείας και ευημερίας. Είναι αναγκαία η καλύτερη εκτίμηση της διάστασης του προβλήματος «κλιματική αλλαγή» τόσο για την ανάπτυξη μιας αποτελεσματικής πολιτικής και την από κοινού δέσμευση για την αντιμετώπισή.
Και να μη ξεχνάμε ότι η κλιματική αλλαγή έχει υψηλότερο κοινωνικό κόστος στις φτωχές χώρες από ό,τι στις πλούσιες.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
