Η απειλη του αναθεωρητισμου και η Ελλαδα
Αν αποδεχτούμε τη χρονολόγηση που καθιέρωσε ο Βρετανός ιστορικός Έρικ Χομπσμπάουμ, σύμφωνα με τον οποίο ο «σύντομος 20ός αιώνας» ξεκίνησε το 1914 και ολοκληρώθηκε το 1989, ανάμεσα δηλαδή στην έναρξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου και στη διάλυση της ΕΣΣΔ, τότε θα πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι έχουμε μπει στον 21ο αιώνα εδώ και τριάντα τρία χρόνια, διότι μια νέα εποχή εξελίξεων και συσχετισμών αναπήδησε με τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Το στοιχείο που χαρακτηρίζει, κατά τον Χομπσμπάουμ, όλα αυτά τα τριάντα τρία χρόνια, τον 21ο αιώνα από την έναρξή του μέχρι και σήμερα, είναι ένα: Ο αναθεωρητισμός των ΗΠΑ. Διότι είναι η νικήτρια του Ψυχρού Πολέμου και προσδοκά να μεταφράσει τη νίκη της σε όσο το δυνατόν περισσότερα κέρδη σε όλα τα επίπεδα.
Όμως, ο αναθεωρητισμός αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο των πολέμων ή, για να είμαι σαφέστερος, αποτελεί το κίνητρο των πολέμων. Ο αναθεωρητισμός ήταν το κίνητρο των Βαλκανικών Πολέμων αλλά και των δύο Παγκοσμίων, που πολλαπλασίασε εδαφικά την πατρίδα μας. Ο αναθεωρητισμός του Ανατολικού Ζητήματος των Μεγάλων Δυνάμεων διέλυσε την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Το όραμα του αναθεωρητισμού μάς οδήγησε στην καταστροφή του 1922. Γι’ αυτό αμέσως μετά το τέλος του Ψυχρού Πολέμου η Τελική Πράξη του Ελσίνκι για τον σεβασμό της εδαφικής κυριαρχίας των κρατών έγινε «κουρελόχαρτο».
Να ξεκινήσουμε από τη διάλυση της Γιουγκοσλαβίας; Ακολούθησαν οι δύο πόλεμοι του Κόλπου, με τον σημερινό Αμερικανό πρόεδρο Μπάιντεν –που υπεραμύνεται της ακεραιότητας της Ουκρανίας– να είναι υπέρμαχος της τριχοτόμησης του Ιράκ. Σειρά είχαν το Αφγανιστάν, η διάλυση της Λιβύης, της Συρίας, οι εξελίξεις στην πρώην σοβιετική επικράτεια με τις «πολύχρωμες επαναστάσεις», για να φθάσουμε στο 2014, στην πλατεία Μεϊντάν, το προοίμιο του σημερινού πολέμου στην Ουκρανία. Όμως, αρκεί να δει κανείς τα όρια του ΝΑΤΟ το 1989 και τα όριά του σήμερα, για να αντιληφθεί το μέγεθος του αναθεωρητισμού της μοναδικής πλέον υπερδύναμης. Γι’ αυτό και ο Σάμιουελ Χάντινγκτον το 1999, όπως και ο Ρόμπερτ Τζέρβις, πρόεδρος της Αμερικανικής Ένωσης Πολιτικής Επιστήμης, το 2001, έγραφαν στο καθεστωτικό περιοδικό “Foreign Affairs” ότι «για μεγάλο μέρος του πλανήτη οι ΗΠΑ μετατρέπονται σε υπερδύναμη ταραξία […] και σε βασική απειλή για τις κοινωνίες τους».
Μέχρι πού θα φθάσει ο αναθεωρητισμός τού νικητή του Ψυχρού Πολέμου;
Η έκταση και η διάρκεια του αναθεωρητισμού των ΗΠΑ είναι εντελώς απροσδιόριστη και οφείλεται στην ιστορική πρωτοτυπία που ανέδειξε ο Ψυχρός Πόλεμος: Διότι, ενώ μέχρι τότε η ιστορική εμπειρία μάς δίδαξε ότι η αναθεώρηση των συνόρων των κρατών συντελείται στη διάρκεια του πολέμου και επισφραγίζεται με τις συνθήκες ειρήνης που ακολουθούν τη λήξη των εχθροπραξιών, με τον Ψυχρό Πόλεμο συνέβη ακριβώς το αντίθετο. Δηλαδή, προηγήθηκε η «συνθηκολόγηση» της ΕΣΣΔ, η «συνθήκη ειρήνης», με την υπογραφή της διάλυσης του Συμφώνου της Βαρσοβίας κατά τη σύνοδο κορυφής της ΔΑΣΕ τον Νοέμβριο του 1990 στο Παρίσι και ακολούθησαν οι συγκρούσεις του θερμού πολέμου. Ενώ οι συνθήκες ειρήνης οριοθετούν το μέγεθος των συνεπειών του πολέμου, οι συνέπειες του Ψυχρού Πολέμου έχουν ως αφετηρία το τέλος του, δηλαδή τη «συνθήκη ειρήνης» στο Παρίσι, γι’ αυτό είναι απροσδιόριστες και σε μέγεθος και σε διάρκεια και θα καθορίζουν τις διεθνείς εξελίξεις μέχρις ότου αναδειχθούν δυνάμεις που θα οριοθετήσουν τον αμερικανικό αναθεωρητισμό. Με άλλα λόγια, ενώ στους πολέμους ο αναθεωρητισμός προηγείται του τέλους των εχθροπραξιών και οριοθετείται χρονικά και εδαφικά από τη συνθήκη ειρήνης, στην περίπτωση του Ψυχρού Πολέμου ο αναθεωρητισμός ακολούθησε το τέλος του.
Σε ένα τόσο ρευστό περιβάλλον όπου όλα αναθεωρούνται, πότε είσαι με τη “σωστή πλευρά της ιστορίας”; Αυτό είναι εντελώς απροσδιόριστο, διότι δεν εξαρτάται από τη θέλησή σου, αλλά από τη συνολική εικόνα που έχει η Ουάσιγκτον για τα δικά της συμφέροντα, που δεν οριοθετούνται στον δικό σου εθνικό χώρο. Είναι και συγκυριακό, διότι οι εξελίξεις δεν είναι ευθύγραμμες αλλά μεταβαλλόμενες, εξαρτώμενες και από απρόβλεπτους παράγοντες. Οι ΗΠΑ και κάθε μεγάλη δύναμη δεν θα διστάσει να αγνοήσει την κρίσιμη στιγμή τα συμφέροντα και τις εκκλήσεις σου για να προωθήσει τα ευρύτερα σχέδιά της
Σε ένα τόσο ρευστό περιβάλλον όπου όλα αναθεωρούνται, πότε είσαι με τη «σωστή πλευρά της ιστορίας»; Αυτό είναι εντελώς απροσδιόριστο, διότι δεν εξαρτάται από τη θέλησή σου, αλλά από τη συνολική εικόνα που έχει η Ουάσινγκτον για τα δικά της συμφέροντα, που δεν οριοθετούνται στον δικό σου εθνικό χώρο. Είναι και συγκυριακό, διότι οι εξελίξεις δεν είναι ευθύγραμμες αλλά μεταβαλλόμενες, εξαρτώμενες και από απρόβλεπτους παράγοντες. Οι ΗΠΑ και κάθε μεγάλη δύναμη δεν θα διστάσει να αγνοήσει την κρίσιμη στιγμή τα συμφέροντα και τις εκκλήσεις σου για να προωθήσει τα ευρύτερα σχέδιά της και να ικανοποιήσει εταίρους της πολυτιμότερους στην επίτευξη των στόχων, λόγω της γεωπολιτικής τους θέσης και της ισχύος τους.
Ως εκ τούτου, σε αυτό το περιβάλλον, με την απρόβλεπτη έκταση των εξελίξεων που υπαγορεύει ο αμερικανικός αναθεωρητισμός, όπως και φιλόδοξες περιφερειακές δυνάμεις, ο μοναδικός τρόπος να διαφυλάξουμε τα εθνικά μας συμφέροντα είναι η επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών στη βάση του Διεθνούς Δικαίου, στο οποίο ορκιζόμαστε (τουλάχιστον επίσημα)· τη μόνη δυνατότητα που θα κρατήσει τη χώρα μας στο απυρόβλητο.
Ο Χρήστος Ροζάκης, ομότιμος καθηγητής του Διεθνούς Δικαίου σε παλαιότερο πόνημά του («Το Διεθνές νομικό καθεστώς του Αιγαίου και η Ελληνοτουρκική κρίση»), πρότεινε τη νομική επίλυση της διαφοράς για την υφαλοκρηπίδα του Αιγαίου (προφανώς και της Ανατολικής Μεσογείου) με προσφυγή σε ένα διεθνές όργανο, που να εξασφαλίζει οριστική και υποχρεωτική επίλυση. Σε μια περίοδο που το Μέγαρο Μαξίμου προβάλλει μετ’ επιτάσεως την αναβαθμισμένη θέση της χώρας μας και την απομόνωση της γείτονος γιατί δεν το επιχειρεί; Είναι ο μόνος τρόπος να αποτρέψει τις επιπτώσεις του αναθεωρητισμού, οποθενδήποτε κι αν προέλθουν.
Αλεξανδρούπολη, 12/6/2022
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
