Γιατι οι εκπαιδευτικοι λεμε οχι στην αξιολογηση που ετοιμαζει το ΥΠΑΙΘ (1)
Η παρούσα κυβέρνηση της ΝΔ και ειδικά το Υπουργείο Παιδείας διαφημίζει πανηγυρικά πως μετά από 41 χρόνια θα αξιολογήσει τους εκπαιδευτικούς και τα σχολεία. Ισχυρίζεται δια στόματος της κ. Κεραμέως πως α) η αξιολόγηση αυτή θα «απογειώσει» το εκπαιδευτικό σύστημα β) πως δεν θα έχει τιμωρητικό χαρακτήρα για εκπαιδευτικούς που τυχόν θα αποτύχουν στην αξιολόγηση γ) πως η αξιολόγηση θα είναι αμερόληπτη και δίκαια γιατί θα διενεργείται από 3 αξιολογητές. Οι ισχυρισμοί αυτοί είναι όπως πολύ καλά γνωρίζουμε οι εκπαιδευτικοί «στάχτη» στα μάτια, τα δικά μας και όλης της κοινωνίας. Για αυτό έχουμε απαντήσει όλο το τελευταίο διάστημα με απεργιακές κινητοποιήσεις αλλά κυρίως με άλλες μορφές (αποχή από συγκεκριμένες ενέργειες) που δεν επηρεάζουν τη διδακτική πράξη. Θα αποδείξουμε στη συνέχεια σε αυτό και σε επόμενα άρθρα τα πραγματικά επίδικα και συμβαίνοντα σχετικά με το ζήτημα της αξιολόγησης.
Αποδόμηση του 1ου ψέματος του Υπουργείου Παιδείας: «Η αξιολόγηση θα απογειώσει το εκπαιδευτικό σύστημα»
Με τη δήλωση αυτή η κυβέρνηση ρητά υπονοεί πως η έλλειψη της αξιολόγησης των εκπαιδευτικών είναι το κύριο πρόβλημα που κρατά στάσιμο το εκπαιδευτικό σύστημα. Πως η ποιότητα της εργασίας των εκπαιδευτικών δημιουργεί τα προβλήματα στην εκπαίδευση οπότε εάν αυτή μετρηθεί και διορθωθεί θα γίνει κατορθωτό όχι απλά να λυθούν τα προβλήματα αλλά να «απογειωθεί» η εκπαίδευση!
Δυστυχώς για την κυβέρνηση οι επίσημοι αριθμοί και στοιχεία ακόμα και των ίδιων των κεντρικών οργάνων της ΕΕ αποδεικνύουν πως ψεύδεται. Χαρακτηριστική είναι η Έκθεση παρακολούθησης της εκπαίδευσης και κατάρτισης 2020 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής[1]. Επειδή το άρθρο μας δεν αρκεί για την παρουσίαση όλης της έκθεσης την παραθέτουμε σε σύνδεσμο και θα αναδειχθούν εδώ μόνο κεντρικές της διαπιστώσεις. Στα εισαγωγικά αυτούσια συμπεράσματα της έκθεσης.
~ «Η εκπαίδευση στην Ελλάδα υποχρηματοδοτείται». Η Ελλάδα το 2020, το πρώτο έτος της πανδημίας διέθεσε 3,9 % του ΑΕΠ της στην εκπαίδευση, ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά στην ΕΕ (μέσος όρος ΕΕ-27: 4,6 %) και 4465 ευρώ ανα μαθητή το κόστος κρατικής δαπάνης στην Ελλάδα αλλά 6240 στην ΕΕ στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση. Στην έκθεση του 2021[2] τα ποσοστά γίνονται αντίστοιχα 4% και 4,7% και τα απόλυτα ποσά 4204 και 6253 αντίστοιχα. Η σύγκριση δε με το 2010 (προ μνημονίου) είναι τρομακτική. Γιατί μπορεί τα ποσοστά των δαπανών επί του ΑΕΠ να έχουν μείνει παρόμοια (4,1% το 2010 / 4% το 2021) αλλά η διαφορά στο ΑΕΠ είναι τεράστια όπως φαίνεται και στο διάγραμμα που ακολουθεί. [3]Το 2010 4,1% σημαίνει δαπάνες 9,22 δις ευρώ ενώ το 2021 το 4% σημαίνει 7,52 δις ευρώ. Δηλαδή τα χρόνια της κρίσης και της πανδημίας ακόμα με πολιτικούς όρους αστικής οικονομικής λογικής αντί η δημόσια εκπαίδευση να ενισχυθεί ως όχημα και εργαλείο αντιμετώπισης της κρίσης και εξόδου από αυτή, αντί για εργαλείο αντιστάθμισης και ανατροπής των συνεπειών της πανδημίας αυτή υποχρηματοδοτήθηκε περαιτέρω (γιατί φυσικά και το 2010 υπήρχε υποχρηματοδότηση: ας μην ξεχνούμε πως ήταν η αλήστου μνήμης χρονιά της υπουργού Διαμαντοπούλου όπου αντί για σχολικά βιβλία είχαμε φωτοτυπίες!).
~ «Οι ανεπαρκείς υποδομές, όπως παλαιά και ακατάλληλα κτίρια, εξακολουθούν να αποτελούν σοβαρό εμπόδιο». Αυτό ακριβώς το σημείο είναι που αφαίρεσε η κυβέρνηση και το ΥΠΑΙΘ από τους δείκτες αξιολόγησης των σχολικών μονάδων! Αυτό ακριβώς το σημείο είναι που μετατρέπει τους εκπαιδευτικούς σε ηλεκτρολόγους, υδραυλικούς και τεχνικούς κάθε είδους στην προσπάθεια να συντηρηθούν λειτουργικά με πατέντες τα σχολικά κτίρια. Η απαξίωση και διάλυση αρχικά και κατάργηση στη συνέχεια του Οργανισμού Σχολικών Κτιρίων από τις κυβερνήσεις της περιόδου των μνημονίων έχει αφήσει τη χώρα χωρίς δημόσια υπηρεσία που να χτίζει, να επισκευάζει και να συντηρεί κτίρια δημόσιων σχολείων ενώ δεν έχει καν πραγματοποιηθεί ο προσεισμικός έλεγχος της πλειοψηφίας των σχολείων που είχε αρχίσει. Η αρμοδιότητα πέρασε στους υποστελεχωμένους και επίσης υποχρηματοδοτούμενους οργανισμούς της τοπικής αυτοδιοίκησης. Έτσι έχουμε μη ασφαλή σχολεία να πλημμυρίζουν με μια βροχή, να πέφτουν σοβάδες ή και ταβάνια. Είναι δυστυχώς άλλο ένα κεφάλαιο διάλυσης δημόσιων κοινωνικών δομών όπως του ΟΣΕ. Έχει επίσης συμβεί «ατύχημα» πρόσφατα στις Σέρρες με την έκρηξη του καυστήρα που κόστισε τη ζωή του μαθητή μας.
~ «Η Ελλάδα πασχίζει κάθε χρόνο να καλύψει τις κενές θέσεις εκπαιδευτικών για πολύ καιρό μετά την έναρξη του σχολικού έτους. Οι καθυστερήσεις στις προσλήψεις υποδηλώνουν διαρθρωτικές ανεπάρκειες και έχουν αρνητικές επιπτώσεις στην παροχή εκπαίδευσης». Και αναλύει στη συνέχεια τις ελλείψεις, τη γήρανση του πληθυσμού των εκπαιδευτικών, το εύρος των μη μόνιμων σχέσεων εργασίας. Οι φετινοί αριθμοί μιλούν μόνοι τους: 47.000 συμβασιούχοι (αναπληρωτές/τρίες) και τα κενά δεν έχουν καλυφθεί ακόμα. Χιλιάδες διδακτικές ώρες κάθε μέρα χάνονται τελείως με ευθύνη μόνο της κυβέρνησης. Για την επόμενη χρονιά αναμένονται οι ανάγκες μετά τις φετινές συνταξιοδοτήσεις να ξεπεράσουν τις 52.000. Οι αυτάρεσκοι πανηγυρισμοί της κυβέρνησης πως διόρισε μόνιμα 24.000 εκπαιδευτικούς είναι φαιδροί : Δεν τους/τις έχει μονιμοποιήσει και καλύψαν μόνο ανάγκες που προέκυψαν από το κύμα συνταξιοδοτήσεων λόγω της άθλιας ασφαλιστικής αντιμεταρρύθμισης Κατρούγκαλου – Βρούτση.
~ “Το ποσοστό χαμηλών επιδόσεων στις βασικές δεξιότητες παραμένει υψηλό”, “το κοινωνικοοικονομικό υπόβαθρο των μαθητών παίζει σημαντικό ρόλο στις επιδόσεις τους” και φυσικά στη συνέχεια προσδιορίζεται πως “η ευημερία των μαθητών επηρεάζει τις επιδόσεις τους.” Έτσι αναδεικνύεται και αυτό που λέμε οι εκπαιδευτικοί: είναι οι ταξικές ανισότητες που αποκλείουν παιδιά από το σχολείο και οδηγούν σε χαμηλά αποτελέσματα. Μετά από 13 χρόνια οικονομικής κρίσης είναι το περιβάλλον φτώχειας, ακρίβειας και ανεργίας που ταλανίζει τις οικογένειες και εμποδίζει τα παιδιά στο σχολείο να αναπτύξουν όλες τους τις δυνατότητες.
~ “Το πρόγραμμα σπουδών που επικεντρώνεται στο περιεχόμενο και οι διδακτικές πρακτικές αφήνουν μέχρι στιγμής ελάχιστο περιθώριο στους εκπαιδευτικούς να εντάξουν ουσιαστικά τις ΤΠΕ στην εκπαίδευση ενώ η ελλιπής υποστήριξη των ΤΠΕ στα σχολεία ενδέχεται να εμποδίζει τους ψηφιακά καταρτισμένους εκπαιδευτικούς να εφαρμόσουν τις δεξιότητές τους” Δηλαδή με απλά λόγια: ενώ οι κυβερνώντες υμνούν θεωρητικά την είσοδο των νέων τεχνολογιών στη διδακτική πράξη (μάλιστα έχουν και αρκετούς δείκτες αξιολόγησης που θα μετρούν τις επιδόσεις μας σε αυτό!!) ταυτόχρονα η κυβέρνηση δεν παρέχει ούτε το πλαίσιο ούτε την υποστήριξη για τη χρήση τους. Χαρακτηριστικά υπάρχουν σήμερα σχολεία χωρίς διαδίκτυο στις τάξεις, χωρίς ούτε ένα προβολέα, χωρίς άλλα ψηφιακά μέσα ενώ εδώ πρέπει να θυμίσουμε και όλο το φιάσκο της τηλεκπαίδευσης που ήταν ο ορισμός του ταξικού αποκλεισμού για μέρος των παιδιών.
Ανακεφαλαιώνοντας εν συντομία: Για τα δεινά της εκπαίδευσης φταίνε οι υποδομές, φταίει το πλαίσιο, φταίει η χρηματοδότηση, φταίνε οι κοινωνικές ανισότητες, φταίνε τα κενά και οι ελλείψεις σε εκπαιδευτικούς. Δεν φταίνε οι ίδιοι εκπαιδευτικοί όπως ισχυρίζεται η κυβέρνηση που θεωρεί πως εάν μας αξιολογήσει θα «απογειώσει» την εκπαίδευση ούτε προτείνεται η αξιολόγηση ως λύση των δεινών αυτών.
Η κυβέρνηση (και οι προηγούμενες) με την αξιολόγηση και το κραυγαλέο αυτό ψέμα θέλει να μετατοπίσει τις ευθύνες της για τα προβλήματα της εκπαίδευσης στην πλάτη των εκπαιδευτικών: γιατί ευθύνεται η ίδια για την υποχρηματοδότηση της δημόσιας εκπαίδευσης, για τα κενά στα σχολεία, ευθύνεται για την ακρίβεια και τη φτώχεια αλλά για την περικοπή των σχολικών γευμάτων που πλήττουν κυρίως τα χαμηλότερα κοινωνικοοικονομικά στρώματα, ευθύνεται για τα κτίρια που δε συντηρούνται, ευθύνεται για την ελαστική εργασία των εκπαιδευτικών, ευθύνεται για το πλαίσιο λειτουργίας και τις συνθήκες εργασίας μας ευθύνεται βεβαίως και για το αναλυτικό πρόγραμμα: δηλαδή τι μας υποχρεώνει να διδάξουμε στα παιδιά.
Η κυβέρνηση προκλητικά αδιαφορεί για τα όσα επισημαίνουμε ως σωματεία μόνο που…..το επισημαίνουν και η ΕΕ και ο ΟΟΣΑ δηλαδή οι υπερεθνικοί οργανισμοί που στηρίζουν την κυβέρνηση και αυτή τους επικαλείται συνεχώς. Βεβαίως οι εκπαιδευτικοί και τα συλλογικά μας όργανα διαφωνούμε τις οδηγίες και τις στοχεύσεις των οργανισμών αυτών που κινούνται σε κατευθύνσεις ιδιωτικοποίησης και εμπορευματοποίησης της εκπαίδευσης.
Πέραν των ανωτέρω η αξιολόγηση δεν θα απογειώσει το δημόσιο εκπαιδευτικό σύστημα όχι γιατί έτσι ισχυριζόμαστε αλλά γιατί αυτό έχει αποδείξει η διεθνής και εγχώρια εμπειρία. Συστήματα αξιολόγησης τέτοια ή παρόμοια με αυτό που επιχειρείται η εισαγωγή του έχουν εφαρμοστεί σε άλλες χώρες και έχουν αποτύχει. Οδήγησαν σε σύνδεση της χρηματοδότησης των δημόσιων σχολείων με την κατηγοριοποίηση τους στη βάση της «αποτελεσματικότητας». Δηλαδή συνέδεσαν τις επιδόσεις των παιδιών και την αξιολόγηση εκπαιδευτικών με τη χρηματοδότηση και κατέληξαν σε παύση της λειτουργίας πολλών σχολείων (μέσω ενός φαύλου κύκλου ποινών χρηματοδότησης των «χειρότερων» σχολείων») ενώ θα έπρεπε να συμβαίνει το αντίθετο δηλαδή τα σχολεία όπου διαπιστώνονταν προβλήματα να ενισχύονταν για να τα αντιμετωπίσουν! Παρεπόμενα υπήρξε αύξηση των μαθητών-τριών ανά τάξη σε όλα τα υπόλοιπα αλλά και πολλές μετακινήσεις παιδιών αφού έπαψαν να υφίστανται σχολεία της γειτονιάς ή εναλλακτικά κλήθηκαν οι οικογένειες να πληρώσουν για να διατηρηθούν σε λειτουργία σχολεία που είχαν χαρακτηριστεί ως μη ικανοποιητικά. Επιπλέον το διαρκώς αυξανόμενο γραφειοκρατικό εξωδιδακτικό έργο οδήγησε σε επαγγελματική εξουθένωση (burn out) τους/τις εκπαιδευτικούς και σε μαζικές παραιτήσεις.
Στη χώρα «πρωτοπόρο» αυτού του μοντέλου αξιολόγησης και σύνδεσης της «αποτελεσματικότητας» με το κόστος, τη Μεγάλη Βρετανία, υπάρχουν σήμερα περιοχές χωρίς διασπορά σχολείων και στα λίγα υπάρχοντα οι εκπαιδευτικοί είναι απόφοιτοι δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης με κάποιο επιπλέον ολιγόμηνο σεμινάριο γιατί κοστίζουν λιγότερο αλλά και γιατί οι εκπαιδευτικοί απόφοιτοι πανεπιστημίων έχουν απλά παραιτηθεί και δεν επιλέγουν να εργαστούν εντός τέτοιου συστήματος εξουθένωσης και μισθών πείνας. Οι περιγραφές Ελλήνων – Ελληνίδων εκπαιδευτικών που έχουν εργαστεί σε τέτοια περιβάλλοντα ως αποσπασμένοι στο εξωτερικό είναι συγκλονιστική και διαθέσιμη ευρέως στο διαδίκτυο.
Αλλά και στη χώρα μας, ακόμα και εδώ στην Κομοτηνή: Υπάρχουν σχολεία όπου οι εκπαιδευτικοί δέχτηκαν την εφαρμογή της αξιολόγησης της σχολικής τους μονάδας. Οδήγησε αυτό στη βελτίωση των σχολείων τους; Οδήγησε στην αύξηση της χρηματοδότησής τους; Εξαφάνισε η αξιολόγηση τα κενά; Όχι. Η περιγραφή των συναδέλφων και συναδελφισσών μας σε αυτά τα σχολεία είναι πως η μόνη διαφοροποίηση ήταν η αύξηση της γραφειοκρατικής εργασίας, η εμφάνιση φαινομένων αυταρχισμού (μέχρι και σε σημείο προσβολών σε βάρος εκπαιδευτικών από στελέχη εκπαίδευσης), η διάλυση του κοινωνικού ιστού μεταξύ των εκπαιδευτικών καθώς αρχίζει να δημιουργείται κλίμα ανταγωνισμού αντί για κλίμα συνεργασίας.
Οι εκπαιδευτικοί λοιπόν αρνούμαστε την αξιολόγηση του ΥΠΑΙΘ όχι γιατί έχουμε κάποια ιδεοληψία με την έννοια αλλά γιατί γνωρίζουμε πως αυτά τα μοντέλα αξιολόγησης δεν επιλύουν τα προβλήματα του δημόσιου σχολείου, βγάζουν τους/τις εκπαιδευτικούς από τις τάξεις για να εργαστούν σε διοικητικό έργο, δεν κινούνται στην κατεύθυνση ύπαρξης ενός δημόσιου δημοκρατικού σχολείου των όλων, των ίσων, των διαφορετικών που να καλύπτει όλες τις μορφωτικές ανάγκες των παιδιών χωρίς διακρίσεις.
ΥΓ: Θα ακολουθήσουν σύντομα δύο επόμενα άρθρα:
~ Ένα όπου θα αναλυθεί η αστεία επιστημονικά και επικίνδυνη μεθοδολογία της «αξιολόγησης» του ΥΠΑΙΘ και θα αποκαλυφθεί / αναιρεθεί το ψέμα περί μη τιμωρητικής, διαμορφωτικής και αμερόληπτης αξιολόγησης. Το ψέμα αυτό θέλει να συγκαλύψει την επαναφορά του επιθεωρητισμού και του σκοταδισμού στα δημόσια σχολεία, την επιβολή αυταρχισμού, την καταστολή της παιδαγωγικής ελευθερίας και της δημοκρατικής λειτουργίας των σχολείων.
~ Ένα όπου θα αναλυθούν οι προτάσεις που βεβαίως έχει το εκπαιδευτικό κίνημα αλλά συστηματικά και σκόπιμα είτε αποκλείονται από τα κεντρικά ΜΜΕ της χώρας είτε διαστρεβλώνονται.
*Ο Στέφανος Μακρυγιάννης είναι πρόεδρος του Συλλόγου Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ροδόπης «Οι τρεις Ιεράρχες» και υποψήφιος διδάκτορας του Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας του ΔΠΘ
[1] https://op.europa.eu/webpub/eac/education-and-training-monitor-2020/countries/greece_el.html
[2] https://op.europa.eu/webpub/eac/education-and-training-monitor-2021/en/greece.html
[3] Το διάγραμμα αντλήθηκε από εδώ: https://www.dianeosis.org/crisis-monitor/
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
