Για την προθεση πραγματοποιησης και δευτερου δημοψηφισματος για την ανεξαρτησια της Σκωτιας

«Τις ζυγές μέρες χώνευε μόνος του το σκοτάδι τις μονές ζύγιζε τις πιθανότητες για λίγο φως» (Δημήτριος Δημητριάδης, ‘Όταν ο ψίθυρος’).

Σε δηλώσεις του από την Σκωτία, όπου και πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη, ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον, δήλωσε πως οι Σκωτσέζοι θα πρέπει να σταματήσουν να μιλούν για το ενδεχόμενο διενέργειας και δεύτερου δημοψηφίσματος με άμεσο ερώτημα την ανεξαρτητοποίηση ή όχι, της Σκωτίας, ήτοι, την αποχώρηση της από το Ηνωμένο Βασίλειο.1 
 
Το αποτέλεσμα του πρώτου δημοψηφίσματος  που διεξήχθη το 2014, πριν από επτά περίπου χρόνια, ήταν αρνητικό ως προς το ενδεχόμενο αποχώρησης της Σκωτίας από το Ηνωμένο Βασίλειο, κάτι που είχε ως αποτέλεσμα να ατονήσουν για ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, οι συζητήσεις περί της απόκτησης ανεξαρτησίας.
 
 Όμως, το γεγονός αυτό δεν σηματοδότησε το ότι έπαψαν να υφίστανται οι βαθύτερες,  φυγό-κεντρες τάσεις, κοινωνικά και πολιτικά, ιδίως από την στιγμή όπου η ευρύτερη «άσκηση πολιτικής»  (policy-making style)2, για να παραπέμψουμε στην Βασιλική Γεωργιάδου, από πλευράς του Σκωτικού και κυβερνώντος Εθνικού Κόμματος εμπεριέχει ως διακύβευμα την μέσω δημοψηφισματικής διαδικασίας, απόκτηση της ανεξαρτησίας της χώρας. 3
 
Και οι υπάρχουσες φυγό-κεντρες τάσεις που συγκεκριμενοποιούνται προς την κατεύθυνση πραγματοποίησης ενός δεύτερου δημοψηφίσματος, και περαιτέρω, προς την εμπρόθετη κατεύθυνση της δυνατότητας «εθνο-γένεσης» της χώρας, αναζωπυρώθηκαν  δραστικά συνεπεία δύο σημαντικών συμβάντων που εν προκειμένω, προσέλαβαν κοινωνικές, πολιτικές και πολιτισμικές προεκτάσεις.
 
Και αναφερόμαστε, αφενός μεν στο δημοψήφισμα του 2016 με θέμα την παραμονή ή όχι της Μεγάλης Βρετανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, εκεί όπου η πλειοψηφία των Σκωτσέζων τάχθηκε υπέρ της παραμονής της Μεγάλης Βρετανίας εντός της ένωσης, και, αφετέρου δε, στην από τις αρχές του νέου έτους θέσπιση σε ισχύ της εξόδου της Μεγάλης Βρετανίας από την Ένωση. Έξοδος που πλέον έχει καταστεί πραγματική, μετά από την ευόδωση σειράς επίπονων διαπραγματεύσεων και όχι σχέδιο επί χάρτου.
 
Το αποτέλεσμα του Βρετανικού δημοψηφίσματος που ήταν υπέρ της εξόδου της Μεγάλης Βρετανίας (Brexit), έρχεται δύο χρόνια μετά το δημοψήφισμα στη Σκωτία και καθίσταται αντιληπτό, από μερίδες Σκωτσέζων πολιτικών αλλά και από πολίτες, ως τυπική επιβεβαίωση του χάσματος που πλέον χωρίζει την Σκωτία από άλλα συνιστώντα μέρη της Μεγάλης Βρετανίας (κύρια την Αγγλία), όχι μόνο ως προς το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, αλλά και ως προς τις διαφορετικές στρατηγικές προτεραιότητες που ενυπάρχουν, μεταξύ Σκωτίας και κεντρικής κυβέρνησης του Λονδίνου. 4 
 
Και εάν το εν συνόλω Βρετανικό δημοψήφισμα υπήρξε το σημείο βρασμού, ήτοι το σημείο που ενίσχυσε τις φυγό-κεντρες τάσεις, η διαδικασία εξόδου 5 που ακολουθήθηκε καθώς και η επικύρωσή της, αποτελούν το σημείο τήξης που προσδίδουν στο αίτημα αυτό μία νέα κοινωνική και πολιτική δυναμική, η οποία και δύναται να εμβαπτισθεί στα νάματα του ιστορικού και πολιτικού «χρόνου» που δεν είναι παρά ο κατάλληλος χρόνος: «Τώρα ήρθε η στιγμή για ένα δεύτερο δημοψήφισμα και για πάρουμε τις τύχες της χώρας μας στα χέρια μας».
 
Τη δυναμική αυτή που δεν ενέσκηψε εν κενώ, λαμβάνει υπόψιν ο Βρετανός πρωθυπουργός Μπόρις Τζόνσον (ένας υπέρμαχος του «Όχι» στην Ευρωπαϊκή Ένωση),  που προς επίρρωσιν των λεγομένων και των επιχειρημάτων του, παραπέμπει στο δημοψήφισμα του 2014 και του αποτελέσματος του («Όχι στην Ανεξαρτησία»), θεωρώντας ό,τι είναι δεσμευτικό, «σε διάστημα μιας γενιάς». 6
 
Όμως, οι τάσεις ανεξαρτητοποίησης υπάρχουν και ενισχύονται από την τρέχουσα κατάσταση, παρά τον πολιτικό ρεαλισμό που επικαλείται ο Μπόρις Τζόνσον, ο οποίος, καλείται να διαχειρισθεί πολιτικά την εξελισσόμενη πανδημική κρίση στη χώρα του, τα ζητήματα που ενσκήπτουν από την μετάβαση της Μεγάλης Βρετανίας στη μετά-Brexit εποχή, 7 και, καθώς διαφαίνεται, την επιδίωξη εκ νέου, της Σκωτσέζικης ανεξαρτησίας.
 
Η έκφραση «βρίσκεται εν μέσω διασταυρούμενων πυρών» ίσως δεν είναι αρκετή για την περίπτωση του, καθώς πιο δόκιμη θα ήταν να υπογραμμίσουμε πως η κυβέρνηση της Μεγάλης Βρετανίας και ο Βρετανός πρωθυπουργός τίθενται αντιμέτωποι με τα επιμέρους επίδικα μίας ρευστής όσο και μεταβαλλόμενης συνθήκης και εποχής. Ο πολιτικός, ιστορικός στόχος της ανεξαρτησίας αμφισβητεί τον καταστατικό πυρήνα του Βρετανικού κράτους και του Ηνωμένου Βασιλείου ως ένωσης μερών, εντασσόμενο, εάν διευρύνουμε κατά τι την εικόνα, στη χορεία του δημοψηφισματικού «οίστρου», σχετικού με το αίτημα-στόχο της ανεξαρτησίας,  που διαμορφώθηκε στην ευρωπαϊκή ήπειρο τα τελευταία χρόνια (βλέπε Καταλωνία).
 
Στη Σκωτία, εκεί όπου το ‘Εθνικό Κόμμα’ λειτουργεί ως ιδιότυπος «συλλογικός διανοούμενος» (Αντόνιο Γκράμσι) που προσδίδει περιεχόμενο στο αίτημα της ανεξαρτησίας, το εθνικό συναιρείται με το πολιτικό.
 
*Ο Σίμος Ανδρονίδης είναι υποψήφιος διδάκτωρ στο τμήμα Πολιτικών Επιστημών του ΑΠΘ
 

1 Βλέπε σχετικά, «Σκωτσέζοι, σταματήστε να ζητάτε δημοψήφισμα», Εφημερίδα «Τα Νέα», 29/01/2021, σελ. 39.λ
2 Βλέπε σχετικά, Γεωργιάδου Βασιλική, «Η άκρα δεξιά και οι συνέπειες της συναίνεσης. Δανία, Νορβηγία, Ολλανδία, Ελβετία, Αυστρία, Γερμανία», Εκδόσεις Καστανιώτη, Αθήνα, 2008, σελ. 235.
3 Κάτι τέτοιο, ήτοι η επιμονή στην πραγματοποίηση και δεύτερου δημοψηφίσματος, δεν σημαίνει ό,τι η Σκωτία έχει μεταβληθεί σε μία δημοκρατία ή αλλιώς «δημοψηφισματική δημοκρατία» τύπου Ελβετίας. Βλέπε σχετικά για την Ελβετική «άμεση δημοκρατία», Papadopoulos Y., ‘How does direct democracy matter? The impact of referendum votes on politics and policy-making,’ West European Politics, 24, 2, σελ. 35-58, 2001.
4 Εδώ σημείο τριβής καθίσταται η Ευρωπαϊκή Ένωση. Και είναι χαρακτηριστικό το ό,τι ενώ για την Σκωτσέζικη κυβέρνηση η παραμονή ή αλλιώς, η αίτηση ένταξης της Σκωτίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και η μετέπειτα ένταξη της, συνιστούν σημαίνον όρο επίτευξης ευημερίας και συμμετοχής στο διεθνές γίγνεσθαι, για την κυβέρνηση του Μπόρις Τζόνσον, η έξοδος της χώρας σημασιοδοτεί την «ανάκτηση» της «Βρετανικής ανεξαρτησίας» και την «είσοδο της σε μία νέα εποχή», εποχή απαλλαγμένη από τα γραφειοκρατικά, ευρωπαϊκά δεσμά. Στην πρώτη περίπτωση, η Σκωτσέζικη επιδίωξη της ανεξαρτησίας εντάσσεται σε μία στρατηγική σύνδεσης της χώρας με την Ένωση, σε διάφορα επίπεδα, και ως στοιχείο «απο-Βρετανοποίησης». Το στοιχείο του «εξευρωπαϊσμού» δεν αφήνει αδιάφορο τμήμα της Σκωτσέζικής πολιτικής ελίτ.
5 Μπορούμε να προσθέσουμε στην όλη διαδικασία αναζωπύρωσης των τάσεων που δεν είναι γραμμική, και την διαχείριση της πανδημικής κρίσης από την Βρετανική κυβέρνηση (ως βασικό οργανωτή της κοινωνικής-πολιτικής συναίνεσης), που συνέβαλε στην ενίσχυση του υποστρώματος δυσπιστίας προς την Βρετανική κυβέρνηση και τις πολιτικές της.
6 Βλέπε σχετικά, «Σκωτσέζοι, σταματήστε να ζητάτε δημοψήφισμα»…ό.π.
7 Σε αυτό το πλαίσιο θα μπορούσαμε να εντάξουμε και την διαμόρφωση των σχέσεων της Μεγάλης Βρετανίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση, με διαφορετικούς πλέον όρους, καθώς και με τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής επί προεδρίας Μπάιντεν.

google-news Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.