To σχολειο που πληγωνει;

Ο ήρωας πέφτει

και η αθωότητά του

ενοχοποιείται

Έλσα Κορνέτη,Ο ήρωας πέφτει

Στο σχολείο ανέκαθεν συναντιόντουσαν πολλών ειδών κρίσεις: εφηβείας, αμφισβήτησης από τους νέους, διάψευσης, κόπωσης από τους δασκάλους, απαξίωσης, υποβάθμισης ρόλου από τους γονείς, αμφίσημης αντιμετώπισης από την Πολιτεία. Δεδομένου ότι κάθε είδους κρίση συνδέεται ευθέως ή έμμεσα με το αίσθημα ανασφάλειας αλλά και με το γενικότερο κλίμα ανομίας η σχολική κρίση επηρεάζεται πολύ από το είδος των εκπαιδευτικών «μεταρρυθμίσεων» κι από το πολιτισμικό/οικολογικό περιβάλλον μέσα στο οποίο κινούνται όλοι οι παράγοντες της σχολικής κοινότητας.

Η  εμφάνιση της (λεγόμενης) ενδοσχολικής βίας και του bullying φαίνεται να έχει διαταράξει τις όποιες ισορροπίες είχαν κρατηθεί μέσα στην τάξη και, παρά την ασάφεια των όρων, να τείνουν στην απαράδεκτη διεύρυνση του ποινικού πεδίου εφαρμογής επί πασίγνωστων και στο παρελθόν μαθητικών συμπεριφορών μαγκιάς κι επιβολής.

Η  μία αοριστία ακολουθεί την άλλη. Ο σχολικός εκφοβισμός ασκείται μόνον εντός των χώρων του σχολείου ή επεκτείνεται σε συμπεριφορές μαθητών στην πλατεία, στο γήπεδο κλπ; Αφορά ηλικίες 7-17 ετών ή ακουμπάει και μετέφηβους ή νεαρούς ενήλικες; Πώς και γιατί συνδέεται ο σχολικός εκφοβισμός με τον κοινωνικό αποκλεισμό, ο οποίος έχει άλλη αφετηρία και περιεχόμενο;

Η σχολική βία είναι όρος ασαφής άρα επικίνδυνος, αφού «χωράει» την επιθετικότητα, την εξωτερική εμφάνιση, τη ρύπανση του περιβάλλοντος, τα ψυχικά τραύματα, τον ρατσισμό, τη φθορά στους τοίχους μέχρι προφανώς και το φόνο.

Καθώς δεν υπάρχει κοινά αποδεκτός ορισμός η ποινικοποίηση [βλ.άρθρο 8 ν.4322/15] συνιστά αμηχανία και εντάσσεται στη λογική της κατάχρησης εξουσίας της Πολιτείας απέναντι στην κακή χρήση ελευθερίας του νεαρού πολίτη.

Κατά τη γνώμη μου ο όρος, η έκταση και ο σχετικός πανικός των ΜΜΕ γύρω από το bullying συγκροτούν μία «κατασκευή» η οποία μπορεί ν’αποδοθεί σε διάφορα κίνητρα αλλά σίγουρα δεν αποτελεί το μεγαλύτερο και σοβαρότερο πρόβλημα του ελληνικού σχολείου (σε βαθμό που να εκδίδονται ειδικοί οδηγοί για τη στρατηγική αντιμετώπισης).

Bullying στην πολιτική, στο στρατό, στην αστυνομία, στον τόπο εργασίας. Μία ακατ-ανόητη bullying-κοκρατία που άλλοτε αναφέρεται σ’ επιθετικές συμπεριφορές μεταξύ μαθητών κι άλλοτε περιλαμβάνει ως θύματα και διδάσκοντες.

Θα επιχειρήσω να συμβάλλω στο διάλογο θέτοντας ορισμένα ερωτήματα.

[1] Ποιος βάζει τις διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στην καζούρα, την πλάκα, τον τσαμπουκά της εφηβείας και τον τιμωρούμενο σχολικό εκφοβισμό; Ο συχνά φοβισμένος, ευθυνόφοβος ή αδιάφορος δάσκαλος; Το κλίμα της εποχής όπως διαμορφώνεται από τα ΜΜΕ; Οι γονείς των (ευάλωτων) παιδιών;

Σε ποιά σχέση βρίσκεται η ενδοσχολική βία με την αντικοινωνική, αντισυμβατική, αντικανονική απειθαρχία κι εντέλει με το έγκλημα;

Αν πάλι δεν πρόκειται για έγκλημα, οπότε επιλαμβάνονται τα αρμόδια όργανα της Πολιτείας, τότε ποια είναι ακριβώς η «τιμωρούμενη» πράξη και ποιος την «τιμωρεί»; (προ-bullying δεν ετιμωρούντο παρόμοιες συμπεριφορές, ως απειλή, εκβίαση, σωματικές βλάβες με βάση τον ισχύοντα Π.Κ);

Με ποια μεζούρα μετριέται η μη-politically correct «αντί-δραση» των μαθητών στις συχνά αντιφατικές εντολές της διοίκησης;

Οι απαξιωτικοί χαρακτηρισμοί και οι λεκτικές ακρότητες πολλών ενηλίκων (γονιών ή δασκάλων) εμπίπτουν στο πεδίο του bullying;

[2] Πώς ανεδείχθη ο εκφοβισμός σαν πρώτο πρόβλημα του ελληνικού σχολείου (πάνω κι από τα ναρκωτικά και την παιδοφιλίας ή την παλαιότερη διείσδυση της Χ.Α στις αίθουσες);

[3] Τι ακριβώς φοβόμαστε από τον εκφοβισμό; Την ασφάλεια των αδύναμων μαθητών, τη μετατροπή του σχολείου σ’ εγκληματικό χώρο, την αδυναμία των καθηγητών να ελέγξουν τις μαθητικές εντάσεις, την ασυνεννοησία καθηγητών-γονιών ως προς τη διαχείριση σχέσεων δράστη-θύματος, την ποινικοποίηση της μαθητικής ζωής, την αστυνόμευση της τάξης, τη μη-αξιακή λειτουργία του σχολείου, την κατηγοριοποίηση των σχολικών μονάδων σε α’ και β’ ασφάλειας;

[4] Αφιερώματα, συνέδρια, Εθνικό Παρατηρητήριο, εκδόσεις, έρευνες τι έχουν μέχρι σήμερα καταγράψει ως σοβαρά περιστατικά «εγκληματικής» βίας;

[5] Βαίνουμε προς θέσπιση «ιδιώνυμου» εγκλήματος σωματικής βλάβης ανηλίκων από σκληρή συμπεριφορά προερχόμενη από έλλειψη συναισθήματος για τα πάθη του θύματος;

[6] Πιστεύουμε ότι πρόκειται για εμφύλιους πολέμους στα σχολεία (συσχετίζοντας την όποια ελληνική σχολική βία με τα αιματηρά φαινόμενα στις ΗΠΑ) ή θεωρούμε αρκετό ν’ αναλύουμε τα περιστατικά με βάση τα λεγόμενα από μετανοιωμένους νταήδες ή «επαναστατημένους» νέους;

[7] Παρίσταται ανάγκη πρόσληψης σχολικών ένοπλων φρουρών έχοντας την αίσθηση ότι η  χώρα μας έχει ενταχθεί στην κουλτούρα της Άγριας Δύσης, όπου το σύνδρομο Τζον Γουέιν επικρατεί αφού η βία είναι μία μορφή επιβίωσης;

[8] Αντισυμβατικά σχολεία, εντοπισμός ομάδων υψηλού κινδύνου, έλεγχος/τιμωρία της απειθαρχίας, ομάδες φιλίας θα δώσουν λύση;

[9] Πρόκειται για ζήτημα προσωπικής ηθικής, εκπαιδευτικής πολιτικής ή κοινωνικών αξιών; Αντικείμενο της Παιδαγωγικής, της Εγκληματολογίας, της Ψυχολογίας; Ατομικές αποκλίσεις, οργανωμένο έγκλημα, κοινωνική ανομία;

Όπως και να προσεγγίσει κανείς το φαινόμενο θα συναντήσει ως κοινό παρονομαστή την αναζήτηση ταυτότητας (σαν παιχνίδι, σαν πρόκληση, σαν αμφισβήτηση, σαν αντίσταση, σαν υπεροχή).

Από το ορμονικό  bullying μέχρι το εφηβικό αμόκ, από το σοκ και το δέος των γονιών μέχρι τις συμμορίες βίας στα σχολεία, από την «εγκληματική» δράση μέχρι τ’ απροστάτευτα θύματα και τους αδιάφορους τρίτους  είναι προφανές πως υπάρχει κάτι (αόριστο) που φοβίζει. Ατομικός τραμπουκισμός, διαπολιτισμικές συγκρούσεις, το τέλος της αθωότητας, δυσκολίες κοινωνικοποίησης κι ένταξης στο σχολείο, περιβάλλον απόρριψης που χρεώνεται ακόμα και τις αυτοκτονίες μαθητών (bullycide),πλημμυρίζουν τις σελίδες των ΜΜΕ.

Γι’ άλλους κυριαρχεί το κυνήγι θυμάτων, γι’ άλλους η απόλαυση της βίας, γι’ άλλους οι σχέσεις κυριαρχίας, γι’ άλλους το cyberbullying (e-mails, websites, cellphones) αλλά (φαίνεται) τελικά η βασική αιτία να τους διαφεύγει.

Στον εκφοβισμό έφταιγε η σωματική δύναμη, στο cyber υπεύθυνη είναι η τεχνολογία και η ανωνυμία.

Προφανώς η τεχνολογία έχει «σκοτεινές» πλευρές που πρέπει να προβληματίσουν Πολιτεία, γονείς, δασκάλους. Καμμία όμως σχέση δεν έχει αυτό με το school shooting. Ο όποιος ναρκισσισμός ή ανδρισμός του «εκφοβιστή» δεν μετατρέπεται ευθέως σε όπλο που εκπυρσοκροτεί και σκοτώνει.

Η  συσχέτιση του σχολικού εκφοβισμού με την ηλεκτρονική παρενόχληση (κυρίως μεταξύ φίλων) προσκρούει τόσο στις διαφορετικές εννοιονολογήσεις που οι ίδιοι «δράστες» δίνουν στην πράξη τους όσο και στην ειλικρίνεια της αυτο-ομολογούμενης θυματοποίησης.

Το καίριο νέο πρόβλημα είναι ότι το cyberbullying μπαίνει στο σπίτι (μας) και δεν μένει μόνο μέσα στους σχολικούς τοίχους με συνέπεια να αυξάνονται οι ευθύνες των γονέων (οι οποίοι συχνά αγνοούν αυτού του είδους τις νέες τεχνολογίες).

Όπως και να προσεγγίσουμε τις ηλεκτρονικές επιθετικές συμπεριφορές των μαθητών δεν ωφελεί ο ηθικός πανικός και χρειάζεται μελέτη με νέα επιστημονικά εργαλεία.

Εντέλει η αναγκαία «συνείδηση του άλλου» δεν έχει καμμία σχέση ούτε με τις καταλήψεις, ούτε με τα Μνημόνια, ούτε βέβαια με την ένοπλη αντί-δραση κατά της σχολικής βίας.

Από την άλλη η πρόληψη αργεί και η σιωπή των τρίτων όλο και διευρύνεται καθώς ουδείς αισθάνεται την υποχρέωση να σεβαστεί ή να υπερασπιστεί τα δικαιώματα των άλλων. Αυτό όμως είναι ένα ευρύτερο εθνικό πρόβλημα.

ΥΓ. Κάποτε, κάποιος, κάπως πρέπει να εξηγήσει στην ελληνική κοινωνία τη διαφορά ανάμεσα στον κοινωνικό αποκλεισμό, το ρατσισμό και την εγκληματική βία… δεν είναι τα πάντα ισοπεδωμένα από το political correct system.

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.