Ο ρολος του Ευρωπαικου Δικαστηριου Δικαιωματων του Ανθρωπου στα περιβαλλοντικα ζητηματα
Στις αίθουσες από όπου ξεκίνησε την πορεία του στη Νομική Σχολή Κομοτηνής, δίδαξε αλλά και έφτασε στην κορυφή όσων ασχολούνται με το Διεθνές Δίκαιο, στη θέση του Δικαστή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου επέστρεψε ο κ. Ιωάννης Κτιστάκις, Αναπληρωτής Καθηγητής Διεθνούς Δικαίου της Νομικής Σχολής του ΔΠΘ, την Τετάρτη 22 Φεβρουαρίου.
Ο κ. Κτιστάκις βρέθηκε στην Νομική με αφορμή εκδήλωση στη μνήμη του καθηγητή Κρατερού-Νικόλαου Ιωάννου, που διοργάνωσε το Εργαστήριο Διεθνούς Δικαίου και Διεθνών Σχέσεων «Κρατερός Ιωάννου», μιλώντας για τις περιβαλλοντικές προκλήσεις στη νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Με εκτεταμένη αναφορά στην νομολογία, αναφέρθηκε στον τρόπο με τον οποίο το Δικαστήριο, παρόλο που το περιβάλλον δεν αναφέρεται ρητά στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, έχει αρχίσει να παίρνει αποφάσεις, όταν αυτό επηρεάζει τις τοπικές κοινωνίες. Σημείωσε δε πως στο μέλλον το δικαστήριο θα έχει να αντιμετωπίσει ακόμα περισσότερα ζητήματα, μιας και η κλιματική κρίση επηρεάζει όλους και ανάγεται σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
Εξελίσσεται και προσαρμόζεται το δικαστήριο
Ο κ. Κτιστάκις ξεκίνησε την ομιλία του με ιδιαίτερη αναφορά στον Κρατερό Ιωάννου και τη συμβολή του, ενώ αναφερόμενος στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου, τόνισε πως προοριζόταν να εγγυηθεί τα πολιτικά και τα αστικά δικαιώματα, με το ζήτημα του περιβάλλοντος να απέχει πολύ από τις ανησυχίες των συντακτών της σύμβασης κατά το έτος κατάρτισής της, το 1950.
Η Σύμβαση δεν περιέχει μέχρι σήμερα καμία διάταξη για το θέμα του περιβάλλοντος, όπως και τα άλλα διεθνή κείμενα της εποχής. Το περιβάλλον όμως έχει καταστεί μείζον θέμα τα τελευταία χρόνια στο Στρασβούργο, με το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο να εξετάζει αρκετές υποθέσεις που αφορούν το περιβάλλον, κάτι που κατά τον κ. Κτιστάκι καταδεικνύει την ικανότητα της Ευρωπαϊκής Σύμβασης και του πολιτικού της οργάνου να εξελίσσεται και να προσαρμόζεται.
Ήδη από τη δεκαετία του ’90, είχε αναγνωρίσει την αυξανόμενη σημασία της προστασίας του περιβάλλοντος, με το ζήτημα να ανακύπτει πρώτα στο πεδίο του άρθρου 8, που προστατεύει την ιδιωτική και οικογενειακή ζωή, την οποία μπορεί να επηρεάσει μια περιβαλλοντική καταστροφή. Μάλιστα με τις τελευταίες του αποφάσεις το δικαστήριο εντάσσει στο πεδίο του δικαιώματος στην οικογενειακή και ιδιωτική ζωή και του δικαιώματος στην κατοικία και τα ζητήματα των επιπτώσεων στην υγεία των προσφευγόντων.
Στον περιβαλλοντικό τομέα όμως έχει χρησιμοποιηθεί και το άρθρο 2, για το δικαίωμα στη ζωή, με το Δικαστήριο να επιβάλλει υποχρεώσεις στα κράτη περιορίζοντας το όριο ελιγμών των κρατικών αρχών, αναπτύσσοντας το δόγμα θετικών υποχρεώσεων, όπως ονομάζεται, υποχρεώνοντας τα κράτη να λαμβάνουν μέτρα και να προλαμβάνουν κάποια περιβαλλοντική καταστροφή.
Περιβαλλοντικά ζητήματα όμως έχουν εγερθεί και για το δικαίωμα πρόσβασης σε πληροφορίες του άρθρου 10, αλλά και στο άρθρο 11 για την προστασία του συνεταιρίζεσθαι για περιβαλλοντικές ενώσεις που δεν τους επέτρεπαν να συστηθούν.
Ζωντανό κείμενο η Σύμβαση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
όπως υπογράμμισε ο Δικαστής, το ζήτημα του υγιούς περιβάλλοντος, και κατ’ επέκταση της κλιματικής αλλαγής, είναι πολύ επίκαιρο σήμερα, μιας και τον επόμενο μήνα θα συνεκδικαστούν ενώπιον της δικαστικής επιμέλειας τρεις περιβαλλοντικές υποθέσεις, η πρώτη από νεαρούς και ανήλικους Πορτογάλους κατά 39 Ευρωπαϊκών χωρών, η δεύτερη από Γάλλους και η τρίτη από Ελβετούς, που επικαλούνται περιβαλλοντική βλάβη, λόγω της υπερθέρμανσης του πλανήτη, που προκαλούν τους καύσωνες και έχουν σαν αποτέλεσμα τον επηρεασμό των συνθηκών διαβίωσης και την υγεία των προσφευγόντων.
Ο κ. Κτιστάκις σημείωσε πως η Σύμβαση είναι ένα ζωντανό κείμενο, που μπόρεσε να προσαρμοστεί και να εξελιχθεί στις προκλήσεις των τοπικών κοινωνιών όλες αυτές τις δεκαετίες, και έχει καταφέρει να κινητοποιήσει όλα τα εργαλεία που έχει στην διάθεσή της για να ανοίξει τις πόρτες της σε περιβαλλοντικά ζητήματα. Θεωρεί δε πως το Δικαστήριο θα συνεχίσει να πράττει το ίδιο και στο μέλλον, εμπνεόμενο όλο και περισσότερο από τα υπόλοιπα διεθνή δικαστήρια, μιας και το περιβαλλοντικό ζήτημα απασχολεί όλο τον κόσμο. «Το Δικαστήριο σε συνεργασία με την υπόλοιπη διεθνή δικαιοσύνη και τα δικαστήρια των 46 συμβαλλομένων Ευρωπαϊκών κρατών, μπορεί να βρει λύση στις σύγχρονες περιβαλλοντικές προκλήσεις, γνωρίζει τη μέθοδο αναζήτησης προκλήσεων και πιστεύει στον ενεργητικό του ρόλο στο Διεθνές και Ευρωπαϊκό Δίκαιο» υπογράμμισε επιλέγοντας ο κ. Κτιστάκις.
Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.
