Η «Μυθοτοπια» εδραιωνει την ψηφιακη Θρακη, αναδεικνυοντας τη μυθολογικη της κληρονομια

Χαρίλαος Μιχαλόπουλος, «Το Ερευνητικό Πρόγραμμα συνδυάζει τον πολιτισμό με τον τουρισμό»

Το Ερευνητικό Πρόγραμμα «Μυθολογικές Διαδρομές στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη», το οποίο εκπονείται από το Τμήμα Ελληνικής Φιλολογίας (ΤΕΦ) του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης (ΔΠΘ) και το Ερευνητικό Κέντρο «Αθηνά» – Ερευνητικό Κέντρο Καινοτομίας στις Τεχνολογίες της Πληροφορίας, των Επικοινωνιών και της Γνώσης (Παράρτημα Ξάνθης) καταφέρνει τους τελευταίους μήνες, που χαρακτηρίζονται από έντονη εξωστρέφεια των μελών του, να μας εκπλήσσει θετικά.  

Η επιστημονική κοινότητα του ΤΕΦ επέλεξε να στρέψει συνειδητά το βλέμμα της στην πολιτισμική κληρονομιά του τόπου, αποδεικνύοντας το γόνιμο ερευνητικό έδαφος που προσφέρει, ανοίγοντας παράλληλα ερευνητικά μονοπάτια σε εγχώριο και διεθνές επίπεδο. Όλα αυτά χάρη στην επιστημονική εγρήγορση, την αίσθηση της εκπαιδευτικής τους ευθύνης προς τους φοιτητές των ανθρωπιστικών επιστημών, προκειμένου να έχουν όσο το δυνατόν περισσότερα γνωστικά εφόδια στο κατώφλι της τεχνολογικής-ψηφιακής εποχής που εμπεδώνεται και γονιμοποιεί με νέο περιεχόμενο και τον κλασικό πολιτισμό, και την κοινωνική ευαισθησία για την είσοδο του πολιτισμού του τόπου μας σε μια νέα εποχή, με τη συνεργασία επιστημονικής γνώσης και τεχνολογικών καινοτομιών, 

• του Αν. Καθηγητή του ΤΕΦ/ΔΠΘ κ. Ιωάννη Ντεληγιάννη, Επιστημονικά Υπεύθυνου του Προγράμματος,
• της Επ. Καθηγήτριας του ΤΕΦ/ΔΠΘ κ. Άννας Μαστρογιάννη, Αναπληρώτριας Επιστημονικά Υπεύθυνης του Προγράμματος
• του Αν. Καθηγητή του ΤΕΦ/ΔΠΘ κ. Χαρίλαου Μιχαλόπουλου, Τακτικού Μέλους της Ομάδας,
• των μελών της Ερευνητικής Ομάδας του ΤΕΦ/ΔΠΘ και
• των μελών του Ερευνητικού Κέντρου «Αθηνά»,

που, σε συνεργασία, εντόπισαν, στοιχειοθέτησαν, μετέφρασαν και ανέδειξαν αντιπροσωπευτικούς μύθους της ΠΑΜΘ και απέδειξαν πως το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο δεν ακολουθεί απλώς τις ερευνητικές εξελίξεις αλλά τις δημιουργεί, σε αυτήν την περίπτωση, στον τομέα των Digital Humanities.

Περισσότερο συγκεκριμένα το Ερευνητικό αυτό Πρόγραμμα καταφέρνει:

• να αναδείξει τη μυθολογική κληρονομιά της ΠΑΜΘ,
• να τη συνδέσει με την αρχαία ελληνική και λατινική γραμματεία,
• να την εντάξει στη σύγχρονη εποχή, προτείνοντας προσωποποιημένες διαδρομές για τους επισκέπτες και
• να προσφέρει χρήσιμα εκπαιδευτικά εργαλεία, με μια ποικιλία από διδακτικά σενάρια, για όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης.

Τα προαναφερθέντα είναι πλέον διακριτά, και το «υλικό» τους διαθέσιμο, με ένα μόνο κλικ στην ιστοσελίδα της «Μυθοτοπίας», mythotopia.eu και στην εκπαιδευτική πλατφόρμα edu.mythotopia.eu. Για τον πληροφοριακό αυτό ιστότοπο της «Μυθοτοπίας», το πλούσιο αποθετήριο που έχει δημιουργηθεί, τις ευκαιρίες αξιοποίησής του αλλά και για την απήχηση του Ερευνητικού Προγράμματος στην Ελλάδα και το εξωτερικό, συνομιλήσαμε, ως ακολούθως, με την κ. Άννα Μαστρογιάννη και τον κ. Χαρίλαο Μιχαλόπουλο.

Άννα  Μαστρογιάννη: «Τα κείμενα για τους μύθους της ΠΑΜΘ μεταφράστηκαν στα νέα ελληνικά και στα αγγλικά για να είναι προσιτά σε Έλληνες και ξένους επισκέπτες»

ΠτΘ: Το ψηφιακό αποθετήριο «Μυθοτοπία» τι περιλαμβάνει;

Ά.Μ.: Στο ψηφιακό αποθετήριο έχουμε συμπεριλάβει σειρά κλασικών κειμένων,  σχετικών με τους μύθους που ερευνήσαμε, και, μεταξύ άλλων, για κάθε έναν μύθο, συμπεριλάβαμε, και περιηγητικά κείμενα, τα οποία είναι μία ξεχωριστή πηγή. Συμπεριλάβαμε, κυρίως, ουμανιστές Ιταλούς που έχουν ταξιδέψει στη Θράκη, όπως για παράδειγμα τον Κυριακό Αγκωνίτη, και έχουν καταγράψει τις εντυπώσεις τους, βασιζόμενοι τόσο στις αρχαίες μαρτυρίες όσο και στις προσωπικές τους εμπειρίες.

Έχουμε, επίσης, όπερες που έχουν αντλήσει το θέμα τους από μύθους της Θράκης. Υπάρχουν, για παράδειγμα, μύθοι, όπως ο Ορφέας, που έχουν ανεβεί πολλές φορές σε λυρικές σκηνές, κυρίως, της Ιταλίας και της Γαλλίας. Παρατίθεται ακόμη, στον κάθε μύθο, μια συγκεντρωτική βιβλιογραφία.

Έχουμεσυγκεντρώσει και παραθέτουμε έναν σημαντικό αριθμό κειμένων. Να αναφέρουμε ότι τα κείμενα που συνδέονται με αυτούς τους μύθους ξεπερνούν τα 400. Το αποθετήριό μας δεν είναι εξαντλητικό, δεν πρόκειται για αρχαιογνωστική εγκυκλοπαίδεια. Είναι μία πολύ καλή βάση, για να γνωρίσει ο επισκέπτης σε τι είδους λογοτεχνικά κείμενα, αρχαία ελληνικά και λατινικά, αυτοί απαντούν. Όλα αυτά τα κείμενα μεταφράστηκαν στα νέα ελληνικά, αλλά και στα αγγλικά για να είναι προσιτά σε όλους, σε Έλληνες και ξένους επισκέπτες.

Χαρίλαος Μιχαλόπουλος: «Στο Πρόγραμμα οι μύθοι συνδυάζονται με την αρχιτεκτονική του τόπου, το φυσικό περιβάλλον, τις αθλητικές δραστηριότητες, το φαγητό, την οινογνωσία κ.ά, προσφέροντας έτσι μια ολιστική εμπειρία στον επισκέπτη»

ΠτΘ: Το Ερευνητικό αυτό Πρόγραμμα του ΔΠΘ είναι το μοναδικό σε ακαδημαϊκό επίπεδο που επιχειρεί να καταγράψει και να αναδείξει τόσο συστηματικά την ανατολικομακεδονική και θρακική, εν προκειμένω, μυθολογία στη χώρα;  

Ά.Μ.: Δεν υπάρχει κάτι ανάλογο που να προσφέρεται από άλλα ακαδημαϊκά ιδρύματα. Υπάρχει από το Ίδρυμα Αικατερίνης Λασκαρίδη η πλατφόρμα “ToposText”, που δημιουργήθηκε για όλη την Ελλάδα, αλλά δεν περιορίζεται στον μύθο, όπως το δικό μας Πρόγραμμα. Το Πρόγραμμά μας, λοιπόν, θα μπορούσαμε να πούμε πως είναι ένα υποέργο, που ασχολείται μόνο με τη μυθολογία, τους μύθους της Θράκης. Βέβαια, η δική μας πρωτοβουλία έχει δώσει αφορμή για δημιουργία ανάλογων δράσεων και σε άλλες περιοχές.

Χ.Μ.: Ένα παρόμοιο αποθετήριο είναι και η «Αριάδνη», του Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας, που ασχολείται, επίσης, με την αρχαία ελληνική μυθολογία, δίχως όμως να προσφέρει γεωγραφικό εντοπισμό. Ωστόσο, η «Μυθοτοπία» συνδυάζει τον πολιτισμό με τον τουρισμό, αλλά με έναν πιο στοχευμένο τρόπο ανάδειξης των ιδιαιτεροτήτων της περιφέρειάς μας, καθότι συνδυάζονται οι μύθοι με την αρχιτεκτονική του τόπου, το φυσικό περιβάλλον, τις αθλητικές δραστηριότητες, το φαγητό, την οινογνωσία κ.ά., προσφέροντας έτσι μια ολιστική εμπειρία στον επισκέπτη.

«Με τα σενάρια που σχεδιάσαμε, προσπαθούμε να κατευθύνουμε τους εκπαιδευτικούς ώστε να γνωρίσουν καλύτερα τα παιδιά τον τόπο τους μέσα από τους μύθους»

ΠτΘ: Αλήθεια, ποια είναι η θέση των μύθων στη σύγχρονη εκπαιδευτική πραγματικότητα, διδάσκονται και σε ποια βαθμίδα, και ποιες είναι οι ευκαιρίες που προσφέρει η «Μυθοτοπία» για την επανασημασιοδότησή τους στην εκπαίδευση;

Ά.Μ.: Η μυθολογία στο σχολείο διδάσκεται, κυρίως, στην τρίτη τάξη του Δημοτικού. Από όσο γνωρίζω, άλλες εφαρμογές, πέρα από τη δική μας, με τα διδακτικά σενάρια που προτείνουμε για όλα τα επίπεδα εκπαίδευσης, δεν υπάρχουν. Η χρησιμοποίηση της μυθολογίας ως μέσου μάθησης και επικοινωνίας με τον τόπο είναι εντελώς καινούργια.

Χ.Μ.: Η μυθολογία χρησιμοποιείται ως εισαγωγικό υλικό για την πρώτη επαφή των μαθητών με την ιστορία. Εμείς, με τις δράσεις μας, τις επιμορφωτικές συναντήσεις που είχαμε με εκπαιδευτικούς, σε Ελλάδα και εξωτερικό, με τα σενάρια που σχεδιάσαμε, προσπαθούμε να κατευθύνουμε τους εκπαιδευτικούς ώστε να γνωρίσουν καλύτερα τα παιδιά τον τόπο τους μέσα από τους μύθους. Άλλωστε, μέσω του μύθου οι ντόπιοι μπορούν να γνωρίσουν καλύτερα τον τόπο, την ιστορία και το φυσικό περιβάλλον, ενώ οι μακρινοί βρίσκουν αφορμή να επισκεφτούν και να γνωρίσουν αυτόν τον μαγικό, μυθικό τόπο, την Ανατολική Μακεδονία και Θράκη.

«Από την παρουσίαση της  “Μυθοτοπίας” στα σχολεία της ομογένειας στην Αμερική αντιληφθήκαμε ότι οι εκπαιδευτικοί εκεί είναι ανοιχτοί στην καινοτομία, στην καλλιέργεια νέων δεξιοτήτων και σε διαφορετικές μεθόδους διδασκαλίας»

ΠτΘ: Οι δράσεις σας ξεπέρασαν τα σύνορα της Θράκης και της Ελλάδας και επεκτάθηκαν και στις ΗΠΑ. Ποια ήταν η υποδοχή των μύθων από την ομογένεια;

Ά.Μ.: Χάρη στη Ζωή Γαβριηλίδου, επισκέπτρια καθηγήτρια στο πανεπιστήμιο του Σικάγο,
μας προσφέρθηκε το έδαφος να παρουσιάσουμε το δικό μας Πρόγραμμα ως τρόπο εφαρμογής, στο πλαίσιο των αναλυτικών προγραμμάτων για τη διδασκαλία της ελληνικής ως γλώσσας πολιτισμικής κληρονομιάς (“Curriculum for Teaching Greek as a Heritage Language”), που επιμελήθηκε η ίδια με τη Μαρία Μητσιάκη, τη συνδρομή του Εργαστηρίου Γλωσσολογίας του ΤΕΦ/ΔΠΘ +ΜόρΦωΣη και τη συνεργασία της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αμερικής. Έτσι, ήρθαμε σε επαφή με την ελληνική εκπαιδευτική κοινότητα των ΗΠΑ, και συγκεκριμένα του Σικάγο και της Νέας Υόρκης, όπου το ελληνικό στοιχείο είναι πιο έντονο. Δεν έχει νόημα μόνο να δημιουργήσουμε κάτι, αλλά να το κάνουμε και γνωστό. Σκεφτήκαμε, λοιπόν, ότι τα ομογενειακά σχολεία των ΗΠΑ είναι μια πάρα πολύ καλή περίπτωση, διότι οι ομογενείς εκεί επιθυμούν να έρθουν σε επαφή με το πολιτισμικό παρελθόν της Ελλάδας, να συνδεθούν με τις ελληνικές τους ρίζες και, έτσι, σε αυτό το πλαίσιο, πραγματοποιήσαμε το ταξίδι μας.

Για αυτήν την ευκαιρία, αλλά και για την πολλαπλή τους στήριξη σε όλη τη διάρκεια του ταξιδιού, ευχαριστίες οφείλουμε στη Μαρία Χατζηνάκου, Υπεύθυνη του Γραφείου Παιδείας της Ιεράς Μητρόπολης του Σικάγο, στον Αναστάσιο Κουλαρμάνη, Διευθυντή του Γραφείου Ελληνικής Παιδείας της Ιεράς Αρχιεπισκοπής Αμερικής και στην Αθηνά Κρομμύδα, που με μεγάλη ζεστασιά μας ξενάγησε στην Astoria και στα σχολεία του Brooklyn. Μεγάλη τιμή για εμάς ήταν και η συνάντησή μας με τον Σεβασμιώτατο Αρχιεπίσκοπο Αμερικής κ. Ελπιδοφόρο, που υπήρξε ιδιαίτερα ενθαρρυντικός και μας προέτρεψε να παρουσιάσουμε το Πρόγραμμά μας και σε ετήσια εκπαιδευτική έκθεση της Αμερικής.

Χ.Μ.: Γυρίσαμε πλουσιότεροι μετά από τις επαφές που είχαμε με τα σχολεία στην Αμερική. Οι εκπαιδευτικοί εκεί είναι ανοιχτοί στην καινοτομία, στην καλλιέργεια νέων δεξιοτήτων και σε διαφορετικές μεθόδους διδασκαλίας. Επίσης, έχουν ξεκάθαρη εικόνα των αναγκών και των προτεραιοτήτων τους. Διαπιστώσαμε τη δίψα τους για νέο εκπαιδευτικό υλικό, γι’ αυτό και πρόκειται να γίνουν ενέργειες προς αυτήν την κατεύθυνση αλλά και να προγραμματισθούν περαιτέρω επιμορφώσεις. Θεωρούμε πως δόθηκε μια καλή ευκαιρία να γνωρίσουν οι μαθητές της ομογένειας μια πολύ μακρινή –γι’ αυτούς– περιοχή της Ελλάδας. Μπήκε η Ανατολική Μακεδονία και Θράκη στη συζήτηση και η ανταπόκριση ήταν εξαιρετική. Θέλουμε να συνεχίσουμε τις προσπάθειες για να πυκνώσουν ερευνητικά και παιδαγωγικά  οι ανταλλαγές ανάμεσα δύο όχθες του Ατλαντικού με στόχο το καλό τόσο της ομογένειας αλλά και το δικό μας.

«Η “Μυθοτοπία”  θα παρουσιαστεί και στο ετήσιο συνέδριο κλασικών σπουδών του Classical Association στο Πανεπιστήμιο του Cambridge»

ΠτΘ: Μετά την Αμερική, ποιος θα είναι ο επόμενος σταθμός διάχυσης της «Μυθοτοπίας»;

Χ.Μ.: Εκτός από την παρουσία μας στις ΗΠΑ, να σημειώσουμε πως ο Ιωάννης Ντεληγιάννης  παρουσίασε το Ερευνητικό μας Πρόγραμμα στο Πανεπιστήμιο Ca’Foscari της Βενετίας, καθώς και ο Ανδρέας  Μιχαλόπουλος, Καθηγητής του ΕΚΠΑ, στο Πανεπιστήμιο Sapienza της Ρώμης. Στην Ελλάδα, εκτός φυσικά από την Κομοτηνή, έγιναν σχετικές ενημερώσεις στο ΕΚΠΑ, καθώς και στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων. Προσπαθήσαμε να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε, δεδομένου μάλιστα ότι το μεγαλύτερο μέρος του Ερευνητικού μας Προγράμματος πραγματοποιήθηκε κατά τη διάρκεια του covid-19.

Όσον αφορά τα μελλοντικά μας σχέδια, τον προσεχή Απρίλιο πρόκειται να συμμετάσχουμε με ένα πάνελ από επιστημονικές ανακοινώσεις των μελών της ερευνητικής μας ομάδας στο πλαίσιο του ετήσιου συνεδρίου κλασικών σπουδών του Classical Association, το οποίος φέτος θα διεξαχθεί στο Πανεπιστήμιο του Cambridge. Πρόκειται για ένα από τα πιο σημαντικά διεθνή συνέδρια στον χώρο των κλασικών σπουδών, όπου οι συμμετοχές γίνονται δεκτές κατόπιν κρίσης από επιστημονική επιτροπή. Εκεί, λοιπόν, μέλη της ερευνητικής μας ομάδας θα παρουσιάσουν εργασίες τους σχετικές με εκπαιδευτικές εφαρμογές της «Μυθοτοπίας» και στις τρεις βαθμίδες εκπαίδευσης. Είμαι βέβαιος ότι θα γυρίσουμε από εκεί πλουσιότεροι και σοφότεροι. Να σημειώσω, τέλος, ότι μια τέτοια δράση αποτελεί σημαντική διάκριση για το Πανεπιστήμιό μας και συμβάλλει καθοριστικά στην εξωστρέφεια του Ιδρύματος.

Καλό το δημιουργείν, το συνεχίζειν όμως;

Οι «Μυθολογικές Διαδρομές στην Ανατολική Μακεδονία και Θράκη» –που κατάφεραν να τοποθετήσουν και πάλι την περιοχή μας και τη μυθολογική της κληρονομιά στον «χάρτη» επισκεπτών, μαθητών και εκπαιδευτικών, σε Ελλάδα κι εξωτερικό, συνδυάζοντας τον μύθο με την κλασική γραμματεία και με την εντοπιότητα, τον τουρισμό και τον πολιτισμό– έχουν συγκεντρώσει και αναδείξει ένα πλούσιο υλικό, μοναδικής αξίας, μεγάλο μέρος του οποίου είναι αναρτημένο στην ιστοσελίδα του Προγράμματος.

Εύλογα όμως προκύπτει το ερώτημα, μιας και το Πρόγραμμα συγχρηματοδοτείται από το ΕΣΠΑ και πρόκειται να λάβει τέλος τον Σεπτέμβριο του 2023, τι μέλλει γενέσθαι με την πλατφόρμα και το χρηστικό, τουριστικό, υλικό που φιλοξενεί και εξυπηρετεί τους επισκέπτες της ΑΜ-Θ και θα πρέπει για λόγους εγκυρότητας να  ανανεώνεται και να εμπλουτίζεται;

Αν, λοιπόν, η ψηφιακή Ανατολική Μακεδονία και Θράκη αρχίζει πλέον και αποκτά σάρκα και οστά, το ερώτημα που προκύπτει είναι αν από την πλευρά των Φορέων Διαχείρισης του πολιτισμού και του τουρισμού του τόπου μας, ήτοι την Περιφέρεια, την ΠΕΔ και  τους Δήμους –και τον Δήμο Κομοτηνής ανάμεσά τους– υπάρχουν πρωτίστως «ευήκοα ώτα» για ευαισθητοποίηση και, αμέσως μετά, συνομιλίες με τους ιθύνοντες του Προγράμματος, έτσι ώστε να ληφθούν αποφάσεις που θα εξασφαλίσουν τη συνέχειά του με τη χρηματοδότησή του, για να εξακολουθήσει η σχετική πλατφόρμα –εγκυρότατο «εργαλείο» ανάδειξης του πολιτισμού του τόπου– να ενημερώνεται και να είναι ένα διαρκώς επικαιροποιούμενο χρηστικό εργαλείο για Έλληνες και ξένους επισκέπτες;

Τουριστική ανάπτυξη όλοι δεν λέμε ότι επιδιώκουμε;

Ακολουθήστε το paratiritis-news.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις.